Để người cao tuổi dùng thuốc an toàn
Do mắc nhiều bệnh cùng một lúc nên người cao tuổi thường phải sử dụng nhiều loại thuốc khác nhau. Hơn nữa, chức năng gan - thận ở người cao tuổi đã bị suy giảm, kết hợp với sự nhớ nhớ, quên quên khi về già... đã làm tăng nguy cơ tai biến do dùng thuốc ở lứa tuổi này.
Biến đổi cơ thể ảnh hưởng tới việc dùng thuốc
Nghiên cứu của Viện Lão khoa cho thấy trung bình một người cao tuổi mắc 2,69 bệnh và chủ yếu là bệnh mạn tính. Một người cao tuổi có thể đồng thời bị tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, hoặc đồng thời bị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và bệnh loãng xương, bị viêm khớp dạng thấp đồng thời có loét dạ dày... Do đặc điểm bệnh lý ở người già là mắc nhiều bệnh cùng một lúc nên người cao tuổi thường phải sử dụng nhiều loại thuốc khác nhau trong điều trị và dùng trong thời gian dài (vì mắc các bệnh mạn tính)... Khi dùng nhiều thuốc thì tỷ lệ ADR (tác dụng phụ của thuốc) sẽ tăng lên. Tỷ lệ ADR ở lứa tuổi 60-70 thường gấp đôi so với tuổi 30-40.
Tuổi tác ảnh hưởng nhiều đến sinh lý của cơ thể. Khi tuổi càng cao sẽ ảnh hưởng đến quá trình hấp thu chuyển hoá, phân bố và thải trừ của thuốc. Do các cơ quan đã bị tổn thương, lưu cữu qua năm tháng và do sự thay đổi tâm lý nên người có tuổi cũng nhạy cảm hơn với thuốc. Thực tế cho thấy thuốc tăng huyết áp khi dùng ở nguời cao tuổi rất dễ gây tụt huyết áp (cần biết trước để đề phòng). Đối với các thuốc tác dụng thần kinh trung ương dùng ở người cao tuổi rất dễ bị trầm cảm. Về mặt tâm lý khi cao tuổi không còn đi làm nữa thì bản thân người ta dễ bị trầm cảm lại cộng thêm tác dụng phụ của thuốc nữa thì nguy cơ trầm cảm rất cao.
Người cao tuổi cần phải tuân thủ chặt chẽ chỉ định của thầy thuốc. Ảnh: K.O |
Bên cạnh đó, ở người cao tuổi, thường có sự giảm acid ở dạ dày và pH tăng lên làm ảnh hưởng tới việc hấp thu của thuốc. Khi acid dạ dày giảm sẽ làm giảm hấp thu một số thuốc có tính acid như aspirin, salicylat, barbiturat... Ngược lại một số base yếu lại tăng hấp thu như cafein, theophylin, ephedrin, quinin, morphin... Độ pH dạ dày tăng ở người già làm cho một số thuốc (đáng lẽ phải thủy phân ở pH acid của dạ dày mới hấp thu được) như kháng sinh cloramphenicol, một số ester của ampicillin... trở nên khó hấp thu. Hơn nữa, chức năng gan, thận ở người cao tuổi cũng giảm đi, lưu lượng máu qua gan giảm nên người cao tuổi thường kém khả năng chuyển hóa những thuốc đáng lẽ có thể chuyển hóa mạnh ở gan, khiến cho nhiều thuốc tăng hoạt tính, kéo dài tác dụng và độc tính.
Dùng sao cho an toàn?
Để phòng và chữa bệnh ở người cao tuổi có nhiều biện pháp mà không cần dùng đến thuốc. Trường hợp cần phải dùng thuốc mới chữa được bệnh thì dùng càng ít loại thuốc càng tốt, chọn loại thuốc có ít độc tính mà có tác dụng điều trị. Ngoài ra, đơn thuốc phải thích hợp với từng người bệnh đã già, căn cứ vào tình hình bệnh tật, hiệu quả của phương pháp điều trị, sức chịu đựng của cơ thể, khả năng giải độc của gan, thải trừ của thận và các bệnh đi kèm và các tương tác của thuốc trong một đơn thuốc... để tránh tình trạng chữa được bệnh này lại nảy sinh bệnh khác (do những tác dụng không mong muốn của thuốc gây nên).
Đối với liều dùng, chọn liều thích hợp, tối ưu, đảm bảo điều trị và an toàn. Nên bắt đầu sử dụng thuốc với liều thấp, sau đó mới tăng lên từ từ. Vừa cho thuốc vừa thăm dò hiệu quả và nếu thấy vẫn còn phải tiếp tục dùng thuốc thì cho liều thấp nhất có hiệu quả. Chỉ tăng liều khi thấy điều đó là cần thiết, có hiệu quả và bệnh nhân chịu đựng được tốt. Do bệnh ở người cao tuổi thường là bệnh mạn tính nên chỉ định dùng thuốc có khi kéo dài trong nhiều tháng, nhiều năm. Việc dùng thuốc từng đợt dài hay ngắn tùy thuộc vào bệnh, tùy loại thuốc hoặc tùy kết quả chữa bệnh. Người bệnh cần tuân thủ chặt chẽ theo chỉ định của thầy thuốc để tránh những tai biến do thuốc gây ra. Đặc biệt, người bệnh không tự ý sử dụng thuốc. Khi đang dùng thuốc, nếu thấy có những rối loạn, hay những phản ứng bất thường, không nên tự ý bỏ hoặc thay thế thuốc khác mà thông báo cho bác sĩ điều trị biết để có hướng xử trí phù hợp (nếu cần mới phải ngừng thuốc hoặc thay thế bằng thuốc điều trị khác).
K.O (nguồn SK&ĐS)
Ý kiến bạn đọc