Mùa thu Hà Nội

Có nhiều lần, chẳng hiểu sao tôi và các bạn tôi luôn gặp nhau vào những ngày đầu thu, giữa thu và cả cuối thu phương Bắc. Cả bọn tứ phương ngồi tề tựu nơi quán cóc vỉa hè tận Láng Trung, đứa gọi cốc chè chén và quơ điếu cày rít sòng sọc, nhả khói vào ban chiều tĩnh lặng, đứa gọi chén rượu làng Vân và quờ tay vào đĩa lạc nguyên vỏ để nhẩn nha mà nghe thu về trong dịu nhẹ hương hoa sữa rồi rủ nhau sang phố Hai Bà Trưng dưới tàng sấu kề góc đường râm mát mà nghe nhạc Trịnh Công Sơn, nhạc Phú Quang bên ly cà phê đen đậm. Hà Nội trời dịu hơn dù ban trưa còn nóng ngột ngạt nhưng gió thì đổ về lao xao cành lá, ào ạt tuôn đổ, ào ạt cuốn đi. Đến Cổ Ngư nhớ Trịnh da diết, thương cây cơm nguội vàng, cây bàng lá đỏ, rờn rợn một thoáng Tây Hồ có loài sâm cầm nhỏ vỗ cánh mặt trời. Mùa này những cây cơm nguội trên Yên Phụ đã chuyển màu của thu nhưng hàng cây cơm nguội phố Lý Thường Kiệt lại lao xao trong nắng vàng mật. Không như trong Nam, cây cơm nguội mọc từng bụi đan dày theo những mương nước, dòng kênh dập dờn hoa trắng và từng chùm trái đỏ lắt lay nhỏ bằng đầu đũa, có lẽ nó chỉ mang tên loài cây địa phương khó xác định và không thể gợi tả điều gì. Thu xứ Bắc hiển hiện rõ nét trên những con đường đầy bóng nắng ban ngày, đầy sương trôi dịu dàng vào đêm, khuya nghe rõ tiếng lá rơi trên thềm vắng, tiếng rao cốm nóng của người gánh hàng rong qua con phố nhỏ, tiếng chổi của người quét rác khua nhẹ từ rất sớm hòa trong ánh điện đường. Và thu phía Bắc trên con thuyền từ mạn cầu Long Biên mờ mịt sương mù để thả trôi theo dòng nước lặng tờ, như đậm đặc cả một không gian tĩnh lặng, như có như không trong ánh sáng chập chờn từ cây đèn bão, lạnh của thu thật gần và cũng thật xa cứ gờn gợn theo con nước hòa trong tiếng nói, tiếng cười rúc rích của bạn, trong vệt đen mờ của đôi bờ quạnh vắng triền bãi sông Hồng không tiếng gõ cá mạn thuyền; như thể là hư ảo có có và không không.

Nét đẹp Hồ Tây Hà Nội. (Ảnh: T.L)

Dung nhan thu hiển hiện bên Hồ Gươm ban mai như thiếu phụ buồn ngồi xõa tóc đếm thời gian trong bóng nắng chiều sắp qua khung cửa sổ, vương vương rèm tơ của chuỗi hoa lộc vừng, mỏng manh từng cành liễu rủ hòa tiếng cười khe khẽ trôi trên mặt hồ sương giá in bóng những tòa cao ốc mờ mờ sương sa phủ đầy, thấp thoáng vệt son cong cong như vành môi thiếu nữ của nhịp cầu Thê Húc… Thu in trên những viên gạch vào Văn Miếu, nắng xuyên qua tán lá nhỏ giọt lung linh trên mặt hồ, trên chiếc áo dài trắng của cô bé nữ sinh Hà Nội đang thơ thẩn đếm bước bên hàng bia tiến sĩ, đôi mắt đen nâu ấy cùng nhóm bạn qua Hồ Thiền Quang Tĩnh có đôi rồng chầu thời Lý. Trong hoang sơ của mảnh đất hình chữ nhật dáng chim loan sải cánh chợt vẳng tiếng chuông Bích Ung, tiếng mài mực tàu của các bậc Giám sinh, nét mực long lanh trên tay của Thượng xá sinh và tiếng trầm bổng đâu đây đoạn kinh Xuân Thu nghe xa vắng rồi chợt ngừng khi chiếc lá vàng rơi nhẹ vào hồ gợn nước lăn tăn có lũ nhền nhện thi nhau chạy dài, gót chân son êm nhẹ như nước hồ thu không làm xao động cánh sen nhưng làm xao xuyến từng lũ ve đang râm ran ngừng tiếng rồi hòa nhịp với không gian se se nắng cuối thu vàng.
Ngồi với bạn phương Bắc sau tuần rượu ấm với ốc nóng trên phố Liễu Giai, món ốc bạn bảo phía Hồ Tây có nhiều, những con ốc trông như loài ốc lá trong Nam có mùi hương ngầy ngậy vị bùn non lẫn trong cánh bèo nghe cả hương đồng gió nội miền Trung gió mưa chao chát, nhìn con đường rộng thênh có lằn ranh trồng cỏ và hàng cau thẳng tắp mà nhớ nhà da diết. Sau những hàn huyên chuyện trong Nam ngoài Bắc, bất chợt có người rủ sang Tây Hồ để nghe thu về, sẽ cảm nhận trong tứ mùa trôi qua có thêm một mùa nữa, mùa của cuối thu đầu đông vừa như có vừa như không. Trong mờ mịt sương phủ giăng đầy và trôi trôi, trong chiếc áo kéo cao để tránh rét và trong cả cách ngồi co ro sau lưng bạn để tránh cơn gió lạnh chợt đến, lại nghe cả một ấm nồng dù ở xứ lạ quê người. Xe chạy đều trong dãy điện đường sáng lóa qua những vùng vừa được quy hoạch, bây giờ là những ánh đèn của ô tô, không còn những ánh đèn đêm đêm chong sáng cho những vườn đào, vườn quất. Không còn cảnh đèn vàng đèn đỏ có quá nhiều trong cùng một con phố đẹp. Làng hoa một thời đi qua của lịch sử mà theo tay chỉ của người bạn giờ là khu dân cư mới, biệt thự, trung tâm thương mại, khu cao cấp của người nước ngoài. Nó khác lối u tịch của những ngôi nhà trong 36 phố phường vừa được quy hoạch giữ nguyên hiện trạng khiến con người sẽ khó khăn hơn trong cuộc sống đang cần phải tiện nghi, nó khác nơi phố cổ Hội An vừa thông thoáng sạch đẹp bởi được trùng tu, bảo dưỡng khiến ta như hòa vào không gian của năm tháng cũ một thời là thương cảng lớn của đất nước.
Rồi mỗi đứa đi về mỗi vùng, tạm biệt mùa thu phương Bắc của ngàn năm tạo nên một Thăng Long hoài cổ. Để bây giờ, tôi và bạn chợt nhớ thu về trên hàng cây cơm nguội vàng, thấy cây bàng lá đỏ, nhẩn nha hạt cốm xanh non để rưng rưng nhớ, thương thương tiếc, ngậm ngùi theo tiếng còi tàu vào buổi hoàng hôn trên ga Hàng Cỏ mà về phương Nam xa xôi. Sáng tinh sương nghe qua máy điện thoại “Em về giang san của em đây” nghe là lạ đầy dấu yêu. Giang san là tên gọi của Tổ quốc, giang san là đất nước đi qua lịch sử mấy ngàn năm và giang san ấy khi lịch sử sang trang lại vào một mùa thu về, một mùa của thi ca nhạc họa. Nhưng giang san của em vừa kể, mùa thu sẽ trôi qua nhanh vì em ở tận cùng mảnh đất  phương Nam Tổ quốc, ở đó đang có nhiều cơn mưa đột ngột đến và đi chao nghiêng trên những cánh rừng tràm, rừng đước. Ở đó em sẽ không có dịp dang tay đón từng cánh lá rơi trong gió thu se bên những con đường có nhiều lá vàng. Còn nữa, bạn ở bên dòng Hàm Luông xứ dừa thì mưa cũng chao đổ trên từng con sóng, mùa này nước lũ đến hẹn lại lên dập dềnh từng đám lục bình tím chen trong mùa hoa điên điển vàng chao chao trong gió sớm thu về. Bạn ở tận vùng Cao nguyên khi thu về đã xuất hiện từng cơn giông tuôn nước ban chiều, trôi trôi từng đám bong bóng nước đỏ màu đất bazan, của sắc hoa cúc quỳ vàng trong thương nhớ trải rộng núi đồi. Bạn vùng Tây Bắc thu về mây trắng la đà, sương dâng che kín núi đồi che cả thung sâu, lũng vắng bạt ngàn lau lách rì rào suối chảy. Thu Sài Gòn thì ì ầm sấm dội, bất chợt mưa, bất chợt nắng vội vã những chiều loang loáng bóng người lẫn từng dòng xe cộ. Và có những người như tôi ở vùng nắng gió dãi dầu thì thu càng sớm qua nhanh, như sáng nay ngồi nơi quán cóc vỉa hè sau những chuyến đi, sau những cuộc gặp đề huề để giờ ngồi nhìn bầu trời, con đường, dòng xe cộ trước mặt và cả những khuôn mặt chợt nhớ chợt quên cùng nỗi bâng khuâng như mùa thu vừa đến và trôi đi hầu như không hề biết.
Dù gì, chút gió thu se ngang qua đường phố đủ để cảm nhận có một mùa thu trong tứ mùa vừa dịch chuyển đi qua trong nỗi nhớ bạn bè, nỗi ấm nồng từ những người thân yêu, lịch thiệp hào hoa nghĩa tình, và chỉ riêng phương Bắc nơi ấy, bây giờ cũng vẫn đang còn cuối thu se lạnh đầy xao xuyến với cây nguội vàng, cây bàng lá đỏ, hạt cốm xanh non…