Lụt về, nhớ dế

Cứ vào cuối tháng 8 âm lịch, quê tôi lại vào mùa lụt. Một cơn bão nữa lại sắp tràn vào, kèm theo đó là những cơn mưa không ngớt. Đêm, nằm nghe mưa lộp bộp gõ vào mái tôn, những âm thanh càng khuya càng khắc khoải mà lòng bâng khuâng thả mình về những mùa lụt cũ.

Hồi nhỏ, mỗi lần lụt xong, mưa vừa ngớt là tôi lại theo ba ra đồng bắt dế. Ba tôi thường đi trước, tay cầm một sợi lạt nhỏ buộc lại một đầu, đầu kia thì vót nhọn. Tôi hồi ấy khoảng chừng 3 hoặc 4 tuổi chạy theo sau. Sau những trận mưa lớn, hang dế bị ngập, thường chú dế nào to gan thì nhô đầu ra khỏi hang để thở, chú nào bé gan thì bỏ tổ chui vào bờ, vào bụi cỏ để trú tạm thời. Trời vừa mưa xong, đất lún, lại không muốn những con dế bị động, chui lại vào hang nên ba nhón chân từng bước một khi đến chỗ muốn bắt. Ba đi nhè nhẹ lại hang nào có dế thò đầu lên, lấy hai ngón tay thọc vào hang, phía đằng sau lưng chú dế, tay còn lại nhẹ nhàng tóm lấy. Có chú nhanh chân nhảy đi, nhưng mà chạy đâu cho thoát bởi xung quanh đều là đất và nước. Ba tôi thường bắt dế trên những hàng khoai lang ngập nước. Mùa mưa, dế thường làm hang trên vồng khoai lang. Khi bị lụt ngập hang, dế thò đầu sắp hàng như người ta ở trong hầm ngóng ra ngoài.

Vừa bắt dế, ba tôi vừa chỉ cho tôi cách nhìn nhanh xem hang nào có dế ra đứng ở cửa hang và làm cách nào để bắt nhanh nhất. Để rồi  sau đó, dần dần lớn lên, theo cách ba bắt, tôi cũng bắt được khá nhiều dế mỗi khi mùa lụt về.

Với những chú dế làm hang ở dưới thấp thường hay chui vào bờ hay những bụi cỏ ấu mọc giữa đồng, vạch nhẹ cỏ ra sẽ thấy những chú dế giơ bụng trắng phau, căng tròn, lúc ấy chỉ cần nhón tay là dễ dàng bắt và xâu dế. Nhưng cũng phải tinh mắt và chịu khó bởi nhiều chú dế trong lúc không nhà trú ngụ đã tìm những cách ngụy trang rất khôn khéo, cuộn mình trong những đám cỏ khô hay những đám rác mà mưa lụt làm trôi lại thành đống. Có khi chạm vào, các chú cũng nằm im không động đậy. Trong giờ khắc sinh tồn giữa sống và chết, nhiều chú dế vẫn mong có điều thần kỳ, mong người đi bắt không nhìn thấy mình.

Đi bắt chừng nửa tiếng là đã có hai xâu dế dài. Mẹ ở nhà vá lại  quần áo của ba và chị em tôi, thấy 2 cha con về nhà với 2 xâu dế dài trên tay, mẹ mỉm cười, vội vàng xuống bếp. Bữa cơm chiều hôm ấy có thêm món dế xào rất tuyệt. Dế bắt về bỏ cánh, bỏ chân (chỉ để lại hai bắp đùi sau), rồi làm ruột. Mẹ bỏ dế vào chảo đã phi dầu sẵn, cho thêm ít ớt và gia vị, xào lên  thơm “nức mũi”. Ngày lụt, khan hiếm thức ăn, những luống rau, hàng khoai (thu nhập chính của gia đình tôi hồi ấy) cũng theo con nước mà héo úa chết đi, bởi vậy, một chảo dế xào bốc khói nghi ngút, là niềm vui, sự cứu cánh của các gia đình tôi. Ba mẹ mỉm cười khi thấy những đứa con của mình không phải đói...

Bây giờ, mỗi khi có lụt, tôi lại  nhớ cái vị dế xào thơm thơm béo béo ngày nào, nhớ những buổi cùng ba đi bắt dế. Đã lâu rồi tôi không cho phép mình bắt những con dế sa cơ mất chỗ ở, đang chạy loạn tìm chốn dung thân ấy nữa. Thấy nhẫn tâm quá! Nhưng ngày xưa thì phải bắt thôi, khi cái đói đang treo lơ lửng trên đầu cả gia đình bé nhỏ của mình...