Chuyến đò đêm

Đối lập với phố cổ Hội An tấp nập người qua lại, với cảnh xe chạy bon bon làm rớt lại những nụ cười của khách thập phương, ngôi trường làng nằm trong một con đường nhỏ, thưa thớt. Bóng dáng của những xưởng gốm, lò gạch ngày xưa đã phai tàn, chỉ còn những dây cỏ dại quấn quanh. Ở nơi này, muốn qua bên kia phố cổ phải đi đò hoặc ghe. Cuối đông, những chiếc lá bàng đỏ rơi nhẹ trong gió, những đám rêu xanh rì mọc quanh bốn bề chân tường, làm tăng thêm vẻ cổ kính của ngôi trường.

Từng ngọn gió bấc chạy qua, ghé lại thăm trường. Con nước lên cao, cứ như chàng Thủy Tinh đánh Sơn Tinh ngày nào. Thuyền cập bến muộn. Một ngày sắp sửa trôi qua, tôi lại lỡ chuyến đò. Con nước cuồn cuộn lên dần. Một màn đêm bí hiểm dần buông xuống dòng sông, phủ lên khắp các lớp học. Màu buồn ảm đạm của chiều mưa như muốn bao trùm, nuốt chửng lấy tôi, lấy cả những cô bạn đồng nghiệp, đang rúm ró trong từng chiếc áo dài.

Ngồi bên này sông, nhìn bên kia phố xá tấp nập. Những gánh hàng rong bán cho du khách đã bắt đầu lên khói bếp. Từng bếp lửa di động trên quang gánh của các cụ bà. Khói lên. Lòng ta chùng xuống một nỗi nhớ. Một sự nhớ nhà, nhớ bữa cơm tối gia đình đến nôn nao.

Đò lỡ chuyến, như người con gái lỡ duyên. Chờ đợi... Chờ đợi... Giữa nhịp sống hiện đại, trong khung cảnh yên ả của một buổi chiều tối. Bất chợt bóng dáng một phụ nữ mặc áo bà ba, tay chèo chiếc ghe nhỏ, bên cạnh là lưới cá với những con cá đang giãy đành đạch. Hóa ra, đâu đó bóng dáng của những người nghèo khổ vẫn hiện hữu trong cuộc đời này, ngay cả trên môi trường sông nước, cạnh một con phố cổ đang ngày càng thay da đổi thịt.

Vài con muỗi đói bắt đầu vo ve. Tà áo dài được vén gọn. Tay cầm cặp sách. Mắt mong mỏi một chuyến đò trong buổi chiều tà. Đò sắp sang. Đó là một chuyến đò nhỏ của cặp vợ chồng sống ven sông. Họ là phụ huynh của một em học sinh trong lớp học. Tất cả giáo viên chúng tôi bước xuống lòng đò dập dềnh để chuẩn bị chở chúng tôi về bến bờ bên kia. Vợ chồng người lái đò gầy còm, đôi mắt sâu hoáy, tràn ngập bóng đêm. Họ đang đếm lại xấp tiền lẻ. Những tờ tiền chạy đò cả ngày mới có được. Bát cơm nóng hổi với nồi dưa muối kho đang nghi ngút khói, đang chờ đợi họ. Chiếc bóng đèn tù mù, nhìn những gương mặt đồng nghiệp ai cũng mệt mỏi, bơ phờ sau một ngày đứng lớp. Cảnh cách sông, trở đò là như vậy. Mùa nước lên nếu may mắn thì đón được đò liền để qua bờ bên kia về với “nàng phố” thênh thang. Nếu lỡ chuyến đò thì phải chờ đợi. Có khi chờ dài cổ mới sang sông được.

Ánh đèn hiu hắt trên ghe, thứ ánh sáng ấy làm tôi liên tưởng đến chiếc bóng đèn của mình ở góc làm việc. en ngồi vào bàn để soạn giáo án. Từng trang giáo án thấm đượm cả những giọt mồ hôi, những tâm huyết của một người yêu nghề mến trẻ. Bên ngọn đèn leo lét, những trang giáo án vẫn cháy bỏng về một ngày mai tươi sáng cho những đứa học trò nghèo khổ, lam lũ.

Chúng tôi đa số là những cô giáo và thầy giáo trẻ. Không quản ngại mọi khó khăn để đến lớp. Cuộc sống, công việc cứ theo bốn mùa của dòng nước lên xuống. Ánh sáng hiu hắt ở mỗi góc nhà, ánh sáng của ngọn đèn trái ớt trên mỗi chuyến đò muộn vào mỗi dịp sang sông, cộng với những nỗi vất vả của chúng tôi, chỉ mong đổi lại một thứ ánh sáng lớn cho học trò. Đó là ánh sáng của tri thức. Và, chúng tôi chỉ mong số lượng học sinh bỏ học ngày càng giảm đi. Mong các em biết vươn lên trong cuộc sống, vượt qua nghịch cảnh để trở thành một công dân tốt cho cuộc đời.

Con sông như chia cắt hai nửa thế giới. Thế giới của một phố xá nhộn nhịp về đêm, của những du khách đến từ năm châu. Thế giới của những ngư dân nghèo khó, của những cô cậu học trò chân đất. Ngôi trường vẫn nằm đó từ thế hệ này qua thế hệ khác. Có những người thầy giáo đến rồi đi, vì đò giang cách trở, vì sông nước bàng bạc. có những người gắn bó cả đời với một mái trường, với nhiều thế hệ học sinh để làm tròn cái nghiệp đưa đò của mình.

Đôi lúc, những suy nghĩ, những trăn trở làm tôi giống như một con đò mắc cạn giữa mớ đất phù sa. Tôi phải tìm cách xoay sở, tìm cách thoái thoát để tìm cho mình một lối đi, một ngã rẽ. Và bụng bảo dạ, hãy kiên nhẫn để về với phố xá đông vui. Về với những củ khoai nướng, chiếc bánh xèo trên phố thơm ngào ngạt.

Đêm nay, lại một chuyến đò chở khách sang sông, bóng dáng của một chiếc áo dài thướt tha thấp thoáng trong khoang đò, dưới một ánh đèn tù mù. Từng cơn gió vẫn rít qua đều đều.

Thanh Trâm