Bếp lửa ngày xưa

Mùa đông năm nay, bão lụt không nhiều như mấy năm trước nhưng tiết trời lạnh hơn. Đêm tôi ngồi trong phòng nghe mưa rơi rả rích mà lòng da diết nhớ về những kỷ niệm  ngày xưa. Hình ảnh cái bếp nơi miền quê thôn dã năm nào hiện về trong ký ức như một sự hiện hữu không thể chối từ.

Có thể nói cái bếp ở quê là hình ảnh thu nhỏ của một gia đình trong mùa đông lạnh. Bếp dùng để nấu ăn, thường được đun bằng củi. Nó rất đơn giản và có lẽ ai cũng biết, ai cũng hơn một lần trông thấy rồi tự tay nhóm lửa nấu ăn nếu là người ra đi từ nông thôn. Bình dị thế nhưng cũng thật khó quên. Tôi còn nhớ rất rõ hình ảnh sợi khói lam à ơi trong buổi chiều mùa đông trên mái tranh rất đỗi quen thuộc, tiếng cơm sôi ùng ục, tiếng lửa reo tí tách, mùi thức ăn xèo xèo thơm ngậy mũi những lúc đi học về. Mùa đông, thời tiết lạnh,  nhớ nhất là lúc trời xâm xẩm tối, ngọn lửa bập bùng bên bếp củi rực hồng in dáng bà ngồi huơ đôi bàn tay run run dưới làn khói tránh cơn rét mùa đông. Bà thường kể những câu chuyện xưa: ông Sơn Tinh và Thủy Tinh còn giận nhau nên ông trời cứ mưa hoài, trời mưa đất chịu; nước ngập đồng ngập sá, tội nghiệp mẹ mày đi cấy từ sáng mà giờ này chửa về, ướt mình lạnh chết… Vừa lúc đó mẹ tôi về, toàn thân mẹ ướt như một con cò đi mưa. Mẹ ngồi sà xuống bên bếp lửa một hồi lâu mà bàn tay vẫn còn run run, miệng nói chưa ra lời. Từ hôm đó, tôi biết yêu bếp lửa; tôi biết thương mẹ thương bà nhiều hơn trước và mỗi chiều tôi thường nhóm bếp trước cho mẹ đi làm về sưởi ấm để xua đi cái lạnh giá ngoài đồng.

Thời gian trôi đi bà không còn nữa, tôi cũng phải xa quê làm việc ít có dịp trở về, nhất là những đêm đông cuối năm, nỗi cô đơn đau đáu đến tận quê nhà. Biết rằng những đêm đó dáng mẹ ra vào bếp canh nồi bánh chưng đợi giao thừa mong đứa con ở xa về kịp trong năm cũ.

Bếp quê là thế, nó không xa lạ mà lại gần gũi với những kỷ niệm vui buồn được mất trong gia đình, làng xóm, quê hương. Bếp quê còn là nơi chứng kiến nhiều bữa ăn thân mật trong gia đình lúc chưa có điện. Chứng kiến cảnh đông vui sum họp vào những ngày nhà đựợc mùa hay cảnh túng thiếu khó khăn vì mùa màng thất bát. Những lần  giỗ chạp tất niên, những buổi liên hoan đám tiệc với sự đông đảo của chị em bà con hàng xóm, bếp quê đều biết tất. Và tôi, người nói lời yêu vụng về lần đầu tiên  rồi chia tay cô bạn hàng xóm đi học xa nhà cũng nơi cái bếp quê ấm tình kỷ niệm… Có  lẽ bếp quê là chiếc cầu nối liền mối quan hệ với các thành viên trong gia đình, dòng họ và xóm giềng thân yêu.

Ngày nay, cuộc sống có nhiều đổi mới. Nơi miền quê thăm thẳm ngày xưa cũng có nhiều gia đình đã dùng đến bếp điện, bếp ga. Thật đáng mừng cho cuộc sống hôm nay nhưng không phải vì thế mà cái bếp quê không còn. Tôi tin chắc rằng giờ đây, ngọn lửa ấm áp vẫn âm thầm bập bùng sưởi ấm ở các làng quê; và hơi ấm đó lại càng có giá trị, nhất là những đêm trời lạnh giá.

Đào Tấn Trực