Ký ức bếp lửa quê

Bên bếp lửa, mẹ nấu ăn hàng ngày. Những món ăn bình dị mà đậm đà chất quê được mẹ nấu trên chiếc kiềng đỏ lửa. Nồi cơm ngày mùa được mẹ vùi kín vào tro bếp nóng hồng làm cho hạt gạo thêm dẻo thơm. Mẹ bảo: Cơm nấu bếp củi phải vùi kín như thế mới chín kỹ và không cháy.

Bên bếp lửa, những con mắt ngây thơ đen láy của chúng tôi ngồi hơ tay và nghe bà kể sự tích ba ông đầu rau. Khi ấy, chúng tôi chỉ biết nghe mà chưa hiểu điều gì. Chỉ biết nghe bà nói rằng, trong mỗi ngôi nhà, dù giàu hay nghèo cũng phải có cái kiềng, có ngọn lửa để tạo ra sự sống của mỗi gia đình. Vì thế, cho đến nay, chúng tôi mới hiểu vì sao qua bao năm, mẹ tôi vẫn giữ chiếc kiềng dài ba chân để đun củi mặc dù đã có bếp gas.

Minh họa: Trà My

Bên bếp lửa, ngọn lửa trong bếp của mẹ không ngày nào tắt. Nhất là vào những ngày mùa đông. Mẹ và những người dân quê tôi thường có tục giữ lửa. Chỉ cần vùi một cây gỗ to đã mục châm lửa đốt là có thể giữ được ngọn lửa cháy âm ỉ ngày này qua ngày khác. Ban ngày cả nhà đi làm, lửa đọng lại bằng than hồng, khi cả nhà đi làm về chỉ cần đưa que đóm vào là lại có thể thổi bùng lên ngọn lửa và bếp lửa lại cháy sáng.

Bên bếp lửa, than hồng rực, chúng tôi nướng những củ khoai, củ sắn, củ từ đào được trên nương. Chỉ cần vùi củ vào các lớp than hồng một lúc là có được món ăn khoái khẩu rồi. Mặt đứa nào đứa nấy nhọ nhem mà vui biết mấy. Ngày ba mươi tết, cha tôi gói bánh chưng vào đặt nồi gang to lên kiềng nấu bánh. Chúng tôi vui sướng biết mấy khi được giao nhiệm vụ trực bếp. Mấy chị em trải chiếu nằm ngay cạnh bếp lửa và ngủ quên lúc nào không biết. Lửa trong bếp cứ reo tí tách, tí tách.

Những buổi chăn trâu ngoài bãi, chúng tôi cũng rủ nhau nhặt củi khô, gom lại và tạo thành bếp lửa tuy không có kiềng như ở nhà. Hình như chúng tôi không muốn xa hình ảnh thân thương ấy, hình như chúng tôi muốn bếp lửa luôn ở bên mình. Mỗi buổi chiều dù đi học hay đi chăn trâu, về đến đầu làng, chúng tôi đã nhìn thấy khói bếp nhà mình đang bay lơ lửng trên mái rạ. Thấy thương, thấy yêu và thấy nhớ đến lạ thường. Ở đó, người mẹ quê của chúng tôi lại đang nhen nhóm lên tình yêu thương bằng những điều giản dị nhất mà tuổi thơ chúng tôi được hưởng trọn.

Xa quê, đến những miền đất khác nhau, cứ chiều về, không hiểu do hiện thực hay từ cõi lòng mình, vị cay nồng của khói bếp ở đâu cứ len lỏi đến lấn chiếm cảm xúc của tôi. Vị khói quen thuộc làm lòng tôi se ấm lại và nỗi nhớ quê, những ký ức tuổi thơ không thể nào phai mờ cứ dần gọi về ngọt ngào, thiêng liêng và ấm áp…

Nguyễn Thế Lượng