Khói nhớ

Những màn khói mỏng, xoắn xuýt quyện vào nhau bay lên từ mái nhà tranh nằm cheo leo giữa đèo dốc luôn là hình ảnh gợi buồn trong tôi nhiều nhất. Hình ảnh ấy nhắc tôi nhớ về một miền quê nghèo, hẻo lánh gắn liền với những ngọn đồi, con suối, lũy tre nơi tôi từng sinh ra, từng một thời gắn bó trước khi cùng gia đình di cư vào sinh sống ở phố huyện này.

Ký ức trong tôi về miền quê ấy là ký ức về khói. Khói tỏa ra từ gian bếp củi lấm láp tro bụi khi mẹ hì hụi thổi cơm mỗi sáng, cho con no bụng đường xa đến trường. Là màu khói lam chiều lẩn trong ánh tà dương khi gian bếp hầm hầm đỏ lửa, mẹ  bận bịu trong bếp thổi lửa nấu cơm chiều.

Minh họa: Trà My

Ngày ấy, khói với tôi như một người bạn tâm tình. Còn nhớ những buổi sớm mai lầm lũi đi bộ đến trường, mùi khói tỏa ra từ gian bếp mẹ nấu vẫn thơm lừng quyện trong không gian đường đèo uốn lượn cùng tôi đến trường. Rồi cũng mùi khói ấy đưa tôi trở về với mái nhà đơn sơ có bếp lửa hồng ấm áp sau mỗi giờ tan học. Tôi tìm thấy niềm vui  khi mỗi chiều lang thang ra con suối trước nhà, thả chút buồn tư lự vào không trung và ngơ ngẩn ngắm nhìn từng sợi khói cuốn vào nhau bay trên từng hàng cây ngọn cỏ. Tôi đã luôn nghĩ về nó như một buổi chiều bình yên nhất trong cuộc đời.

Mùi khói xưa còn là mùi gợi nhắc trong tôi nỗi nhớ về mẹ, về bóng dáng tảo tần, lầm lũi sớm hôm.  Ngày ấy, mẹ khổ lắm. Vì sinh chúng tôi năm một nên lúc nào cũng tất bật, chẳng bao giờ mẹ có thời gian cho mình. Lũ trẻ chúng tôi ngày nhỏ cứ hồn nhiên vô tư nào biết gì, chỉ việc ăn, học và chơi. Gian bếp chỉ là nơi ghé vào mỗi khi đi về bụng đói chứ chẳng khi nào biết giúp mẹ nhóm bếp, nhen lửa thổi cơm. Gian bếp cứ như là không gian chỉ dành riêng cho mẹ, thuộc về mẹ, những người khác chẳng cần phải ghé vào, để rồi khi mẹ vắng nhà, cả bọn bắt đầu nhốn nháo lo lắng không biết bữa nay sẽ ăn gì. Căn bếp trống trơn, ngôi nhà bỗng trở nên hiu quạnh, bếp lửa cũng nhá nhem tro bụi bởi chẳng có người quét dọn. Gương mặt đứa nào đứa nấy xám xịt, buồn thiu. Đôi mắt ráo hoảnh nhìn nhau chẳng buồn nói. Khi ấy, mùi khói là mùi chúng tôi ao ước được ngửi thấy. Ấy vậy mà khi mẹ về đến nhà nhóm bếp thổi lửa, ngôi nhà bỗng trở nên ấm áp lạ thường, giọng nói tiếng cười rộn ràng cả ngôi nhà. Thứ khói tỏa ra từ bếp lửa mẹ nhen không chỉ mang lại sự ấm áp cho gia đình tôi mà còn cho cả miền trung du nơi núi rừng heo hút này.

Từ ngày rời xa mảnh đất ấy tôi chẳng còn được ngửi mùi khói củi thường xuyên. Những con đường đi học sáng sáng thơm mùi khói giờ cũng chỉ còn trong hồi ức. Mùi khói thân thuộc hôm nào giờ trở thành kỷ niệm hằn sâu vào nỗi nhớ – nỗi nhớ về một miền quê đã sinh tôi ra và nuôi lớn tôi. Nó gắn liền với những tháng ngày không thể nào quên. Và tôi biết, mai đây dù cuộc sống có đưa tôi trôi dạt nơi đâu chỉ cần tôi còn nhớ mùi khói bếp hăng hắc, nồng nồng ấy tôi cũng sẽ tìm được đường về.

Linh Lan