Rau má quê nghèo

Còn nhớ những chiều chăn trâu ngoài bãi, tôi thường tranh thủ lúc trâu ăn ngoan, lấy chiếc liềm cùn hoen gỉ giấu trong bụi dứa dại đi tìm hái rau má. Những giỏ rau má của tôi sẽ được mẹ rửa sạch rồi chế biến thành nhiều món ăn ấn tượng: cháo rau má, canh rau má, rau má xào, rau má luộc hay độn với giá đỗ và một ít các thức rau sẵn có trong vườn nhà ăn sống. Vì hồi ấy nhà tôi nghèo lắm nên trong bữa cơm chiều đạm bạc ngày giáp hạt ít khi thiếu đi một món ăn gắn liền với danh từ “rau má”. Rau má là một thức quà giản dị của đồng quê mà ai đã từng nếm thử thì khó thể nào quên được. Vị bùi bùi, ngòn ngọt, giòn giòn đan quyện vào nhau như chứa đựng cả hương đồng gió nội. Cứ thế tôi lớn dần lên nhờ những ngọn rau má thanh thuần, mộc mạc cồn cào cả một thời ấu thơ ắp đầy kỷ niệm…

Tôi yêu tha thiết rau má quê nhà, những đám rau  hiền lành, dân dã. Nhớ một lần vấp ngã, máu chảy trào bê bết cổ chân, chính những ngọn rau má nhân từ đã lấy thân mình ngăn chặn dòng huyết đỏ đang rỉ giọt tuôn ra, xoa dịu nỗi đau, làm lành sẹo những tổn thương bé bỏng. Sang hè, khi cái nóng phả ra hầm hập, được uống một cốc nước rau má khô thì còn gì tuyệt bằng! Nước rau má man mát, thơm thơm, dìu dịu như ru nhẹ bờ môi rồi dần dần lan tỏa khắp thịt da xua tan những bức bối chất chứa trong từng tế bào cảm xúc. Ngoại tôi bảo, nước rau má không những là một thức uống thanh nhiệt dễ chịu mà còn là một vị thuốc quý chữa được nhiều thứ bệnh. Thế nên, mỗi trưa, ngoại lại lom khom dưới chái bếp nhỏ nhóm lửa nấu nước rau má cho tôi uống. Chính những bát nước xanh vàng nưng nức ấy của ngoại đã làm dịu mát lòng tôi suốt những ngày hè oi ả lê thê, làm mát cả những nỗi niềm tuổi dại…

Hiếm thấy loài cây nào có sức sống tiềm tàng và dai dẳng như cây rau má. Có những đợt nắng đổ lửa chói chang, thương cây rau má khô gầy rủ úa không đủ sức bật xòe những vành lá rộng. Mấy chiếc lá cuối cùng còn bám trụ lại trên từng sợi mảnh cong queo đã ngả màu nhưng vẫn nỗ lực sống hết mình cho một ngày khao khát. Trong lòng đất bạc màu, cằn cỗi, những dây rau má nhỏ vẫn lặng lẽ chắt chiu niềm sống, ấp ủ mầm non hy vọng để đợi một ngày mưa lộp rộp gieo vần, những búp chồi sẽ bắt nhịp khúc vui đội cát vươn lên khoác xanh bờ bãi. Rau má đón nhận tất cả những dày vò xuôi ngược của nắng sương để nảy nở, sinh sôi như sự chịu đựng âm thầm mà đầy bền bỉ của những người dân chất phác quê tôi mỗi mùa bão giông dữ dội kéo về, bằng một lẽ sống rất đáng khâm phục. Để rồi, ngày qua ngày, rau má lại dịu dàng thảo những nét bút xanh miên man lên từng trang đất bạc. Rau má mọc đầy ven những triền đê. Rau má ken dày đường tàu, ngách đá. Rau má xòe ô che kín bãi bồi. Rau má ưỡn mình phủ xanh cồn cát. Đâu đâu trên cánh đồng quê nghèo này cũng có thể bắt gặp cái màu xanh biêng biếc, mướt êm ấy lan tỏa đầy mãnh liệt.

Rau má cứ mọc. Rau má cứ xanh. Rau má cứ âm thầm buộc chặt nỗi nhớ lòng tôi với tình yêu quê hương ruột thịt. Như những chiếc ô tí hon xanh biếc, những lùm rau má trên đồng cát thân thương đã chở che cho tâm hồn khờ dại của tôi suốt những năm tháng tuổi thơ đói nghèo ngập đầy nắng gió…

Phan Đức Lộc