Hòn Khoai cuối biển phương Nam

Hòn Khoai là tên một cụm đảo nằm ở phía đông nam mũi Cà Mau thuộc xã Tân Ân, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau. Hòn Khoai cách đất liền ở cửa Rạch Gốc chừng 25 km, ở bãi Khai Long cận mũi Cà Mau khoảng 14 km. Nơi đây được ví như một trạm tiền tiêu canh giữ vùng trời, vùng biển và dải đất phía tây nam của Tổ quốc.     

Từ cửa Rạch Gốc, chúng tôi lên tàu đánh cá ra Hòn Khoai. Biển mênh mông, sáng đẹp kỳ vĩ. Tàu xé nước phăm phăm hướng về Hòn Khoai. Phía đất liền chỉ còn thấy những dải rừng đước xanh đen, sừng sững như bức tường thành chắn biển. Hòn Đồi Mồi, Hòn Tượng, Hòn Sao hiện lên rõ dần… rồi đến Hòn Khoai. Đá núi hàng triệu năm bị sóng biển đánh mòn khuyết dưới chân, tạo thành những hình dáng kỳ vĩ, lạ lùng. Hòn Tượng trông giống như một con voi khổng lồ chìm nửa thân dưới biển.   

Tàu ghé bãi Nhỏ ở phía tây nam đảo. Bãi cạn, tàu không cặp sát bến được, khách phải xuống thuyền con để vào bờ cách đó chừng 40 m. Phía bên phải của bến là một bãi đá trứng thật đẹp như có bàn tay ai sắp đặt. Bước lên bờ rợp bóng cây phong ba, phi lao. Đồn Biên phòng 700 dựa lưng sát vách núi; Hạt Kiểm lâm Hòn Khoai cũng nằm cạnh đó. Có vài quán bán nước giải khát và hàng tạp hóa lặt vặt phục vụ “dân” trên đảo. Thực ra trên Hòn Khoai không có dân cư. Hải quân đóng ở Bãi Lớn, phía đông đảo. Một tổ công tác của Công ty Bảo đảm an toàn hàng hải trông coi ngọn đèn biển ở vị trí 8,25,36 độ vĩ bắc, 104,50,06 độ kinh đông, trên đỉnh cao 317,5 m.        

Chúng tôi bắt đầu leo đường núi đi lên ngọn hải đăng trên đỉnh Hòn Khoai. Con đường xuyên rừng khá hiểm trở với những dốc dựng đứng, lổn nhổn đá trứng, đá tảng lớn nhỏ với đất thịt pha cát màu vàng cam. Đất, đá gốc thủy tra thạch trầm tích được nâng lên khỏi mặt biển ở thời kỳ tạo sơn, lộn xộn như xà bần. Ấy vậy mà cây cối xanh tốt, mạnh mẽ lạ thường. Tôi đứng tần ngần, nhìn ngắm, chiêm ngưỡng một cây mù u rừng chừng 7 - 8 người dang tay ôm chưa hết. Có rất nhiều bằng lăng (thao lao) cổ thụ; sao, dầu, muỗng, ràng vàng (lim) rải rác khắp nơi dọc triền núi. Tiếng chim hót líu lo, ríu rít trên những cây trâm rừng có những chùm trái chín mọng, đen sẫm. Phảng phất hương ngọc lan tỏa bàng bạc giữa núi rừng. Thỉnh thoảng chúng tôi băng ngang qua những con lạch, suối nhỏ, nước trong veo soi rõ mặt người. Đường lên ngọn hải đăng quanh co, uốn lượn, dài non 3 km nhưng phải đi gần hai giờ mới tới. Hải đăng Hòn Khoai có máy phát điện chạy dầu; còn có dàn pa-nen hấp thu năng lượng mặt trời chuyển hóa thành điện năng phục vụ thắp sáng, xem ti vi, đun nước… Đèn biển Hòn Khoai nằm trong hệ thống hải đăng Cần Giờ - Côn Đảo - Phú Quốc, được người Pháp xây dựng năm 1939, đến nay đã được nâng cấp, sửa chữa với nhà cửa khang trang, trang thiết bị hiện đại. Hải đăng cao 15,7 m, mỗi cạnh 4 m, xây bằng đá hộc, bên trong có thang xoắn, đèn pha sáng tới 35 hải lý.

Vịnh bãi Lớn ở Hòn Khoai.

Trên đỉnh Hòn Khoai, cạnh ngọn hải đăng, có bia ghi sơ lược cuộc khởi nghĩa Hòn Khoai của nhà giáo Phan Ngọc Hiển và các đồng chí của ông (13-12-1940). Mấy dãy nhà đá xây từ đời Pháp thuộc đứng chơ vơ, hoang phế như là chứng tích của thời gian. Chúng tôi trở xuống núi, đi vòng qua phía đông Hòn Khoai theo con đường nhựa thoai thoải, giữa những tán cây rừng rậm rạp, đan xen. Bãi Lớn hiện ra như một Nha Trang thu nhỏ. Biển trong xanh, xa xa sóng gợn lăn tăn, lấp lánh. Hòn Đồi Mồi, Hòn Sao xanh mơ, mượt mà. Tàu đánh cá nhấp nhô lướt sóng, gió rì rào thổi liu riu vào vịnh. Biển, rừng cây, đá núi đan xen hài hòa với nhau, tươi đẹp, thơ mộng và hoang sơ. Bãi Lớn cát trắng mịn, thoai thoải. Chúng tôi đi tắt lên núi để về Bãi Nhỏ. Nhân viên kiểm lâm nơi đây cho biết, trong rừng nguyên sinh của Hòn Khoai có rất nhiều cây thuốc quý như: cốt toái, huyết rồng, linh chi, ngũ triều, kỳ hương, quế quan, thần thông, hà thủ ô, thiên niên kiện… Động vật sống trên đảo thường gặp là: kỳ đà, trăn hoa, rắn mái gầm, sóc bụng xám. Ngành lâm nghiệp đã thống kê có trên 220 loài thực vật bậc cao sống ở Hòn Khoai, thuộc 78 họ… Diện tích Hòn Khoai chỉ có 561 ha nhưng động thực vật rất phong phú. Nước ngọt trên Hòn Khoai có quanh năm. Vào mùa khô, dân ven biển Cà Mau và các tàu đánh cá thường ghé Hòn Khoai lấy nước…

Chuyến du ngoạn Hòn Khoai kết thúc bằng bữa tiệc giao lưu với cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng 700 nhiều quyến luyến. Hải sản tươi ngon dọn ra ê hề đãi khách: cá đuối dơi nấu mẻ, tôm tích luộc, cua đá rang, tôm sú hấp bia, lẩu cá mú… Chúng tôi lên tàu về đất liền. Cán bộ, chiến sĩ biên phòng đứng trên bến vẫy tay lưu luyến tiễn đoàn...

Đặng Hoàng Thám