Nỗi lo ô nhiễm môi trường từ sản xuất nông nghiệp

Sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) tràn lan cùng với sự gia tăng chất thải trong chăn nuôi, sản xuất đã và đang khiến cho môi trường ngày càng bị ô nhiễm nghiêm trọng. Theo đó, người dân nông thôn là đối tượng trực tiếp chịu ảnh hưởng, tác động từ thực trạng này; đặc biệt, một bộ phận người dân đang hằng ngày, hằng giờ phải sống chung với ô nhiễm.

Việc sử dụng hóa chất để chăm sóc, bảo quản nông sản đã trở thành phổ biến, ngày càng có nhiều loại thuốc bảo vệ thực vật, kích thích tăng trưởng được sử dụng trên đồng ruộng. Nguồn gốc xuất xứ, thành phần hóa học phức tạp, trong đó không ít loại có độ độc hại cao, khả năng lưu giữ trong môi trường lâu. Sử dụng các loại hóa chất lâu dài sẽ làm cho đất, nước, nông sản bị ô nhiễm, tác động tiêu cực đến sức khỏe người sử dụng. Hóa chất sử dụng ngày càng nhiều nhưng các biện pháp làm sạch môi trường đồng ruộng, diệt trừ mầm bệnh trước khi bước vào vụ sản xuất mới lại ít được nông dân quan tâm thực hiện, do vậy lượng hóa chất bảo vệ thực vật còn đọng lại trong đất là khá lớn. Ngoài ra, ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường của một số người dân trong việc sử dụng hóa chất cũng đang là một việc đáng bàn hiện nay. Thực tế cho thấy, tình trạng bao bì, chai lọ thuốc hóa học sau khi sử dụng không được người dân thu gom xử lý, mà thường vứt bỏ bừa bãi ngoài đồng ruộng, nương rẫy. Điều này không những tác động đến môi trường sinh thái mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe của chính người nông dân. Ông Y Khuôn Êban, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường tỉnh, Trưởng Ban Vận động quần chúng cho biết: “Vấn đề ô nhiễm môi trường từ việc sử dụng hóa chất trong sản xuất nông nghiệp hiện đang là một vấn đề gây bức xúc trong cộng đồng dân cư. Chúng tôi đã nhiều lần tổ chức các buổi tuyên truyền, vận động người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số nên thu gom chai lọ, bao bì hóa chất đã dùng để tiêu hủy hợp lý nhằm bảo vệ môi trường; tuy nhiên một số người vẫn chưa ý thức được việc làm này nên họ còn vứt bỏ bừa bãi ra môi trường xung quanh”. 

Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường hiện nay.

Chăn nuôi trong khu dân cư cũng là nguồn phát sinh chất thải gây ô nhiễm môi trường. Những năm gần đây, nhiều hộ gia đình ở nông thôn đã mạnh dạn đầu tư xây dựng cơ sở vật chất chăn nuôi có quy mô lớn. Những trang trại gia súc, gia cầm xuất hiện đem lại thu nhập cao, cải thiện đời sống người dân và giải quyết nhiều việc làm cho lao động địa phương. Tuy nhiên, vấn đề ô nhiễm môi trường do chất thải từ sản xuất, chăn nuôi gây ra vẫn chưa được xử lý triệt để. Nguyên nhân chính là do lượng chất thải ra lớn, trong khi dân cư sống tập trung, không gian, diện tích của các hộ gia đình đều được tận dụng để chăn nuôi nên không khí ít được lưu thông. Mặt khác, cống, rãnh thoát nước mặc dù đã được xây dựng nhưng còn nhỏ, chưa có nắp đậy lại phải gánh chịu một lượng nước thải hằng ngày từ các cơ sở là quá lớn. Thời gian gần đây, người dân xã Hòa Thắng (TP. Buôn Ma Thuột) đang bức xúc trước tình trạng một số hộ gia đình ở thôn 8 và 9 chăn nuôi gia súc, gia cầm với số lượng lớn nhưng không bảo đảm vệ sinh, làm ô nhiễm, ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống sinh hoạt của người dân quanh khu vực. Hay như việc chăn nuôi trâu, bò thả rông với số lượng lên đến hàng nghìn con ở xã Ea Uy (huyện Krông Pak), xã Ea H’leo (huyện Ea H’leo)… cùng với cách làm chuồng trại không cẩn thận, xử lý chất thải không đúng quy định nên đã gây ô nhiễm trầm trọng đến môi trường tại địa phương. Có thể nói, hầu hết chuồng trại nuôi trâu bò của bà con hiện đang tạm bợ, không có mái che hay rào cản, thậm chí ở ngay dưới nhà sàn, khu vực sinh hoạt của gia đình; thực trạng này không chỉ xảy ra ở đây, mà nó là vấn đề chung đang diễn ra tại các vùng nông thôn trên địa bàn tỉnh.

Ngày nay, bảo vệ môi trường gắn với bảo vệ sức khỏe con người là một trong những yêu cầu không thể thiếu được khi nói đến việc định hình nền sản xuất nông nghiệp hàng hóa chất lượng cao tại địa phương. Yêu cầu của công tác bảo vệ môi trường trong hoạt động nông nghiệp và tại các vùng nông thôn trên địa bàn tỉnh là cần tuyên truyền, vận động người dân sử dụng phổ biến các chế phẩm sinh học, hạn chế dùng hóa chất và thuốc bảo vệ thực vật, phân bón trong canh tác nông nghiệp; thu gom, tái chế, tái sử dụng chất thải trong sản xuất, chăn nuôi; hướng dẫn người dân thu gom, xử lý hợp vệ sinh đối với các loại bao bì chứa đựng hóa chất. Để hạn chế những tác động xấu tới môi trường, vấn đề quan trọng nhất vẫn là tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cộng đồng dân cư trong việc bảo vệ môi trường; xây dựng chính sách, hỗ trợ người dân phát triển trang trại chăn nuôi theo mô hình tiêu chuẩn kỹ thuật từ chăn nuôi đến xử lý rác thải; hỗ trợ xây dựng các mô hình trồng trọt sạch, sử dụng các loại phân bón vi sinh, hữu cơ; nghiên cứu xây dựng các quy định, đưa vào hương ước, quy ước của thôn, buôn về bảo vệ môi trường trong sản xuất nông nghiệp…