Bảo vệ cây đầu nguồn: Giữ mạch nước cho buôn làng

Khi những cây cổ thụ ở đầu nguồn các bến nước bị chặt phá, kéo theo hệ lụy là nhiều bến nước đứng trước nguy cơ bị xóa sổ vì mạch nước ngầm ngày càng cạn kiệt.

Gắn biển bảo vệ rừng cây - nguồn nước tại buôn K’Mrơng Prông B (xã Ea Tu, TP. Buôn Ma Thuột).

Đến nhiều vùng có đông đồng bào Êđê sinh sống, tôi không ít lần chứng kiến hình ảnh những bến nước bị bỏ hoang vì không có nước, trong đó có bến được xây dựng khá công phu với những bể chứa bằng xi măng kiên cố nhưng lại trở thành nơi chứa rác sinh hoạt. Qua tìm hiểu được biết nguyên nhân chủ yếu là do hệ thống cây xanh lâu năm ở đầu nguồn nước bị chặt phá làm khô cạn mạch nước ngầm.

Ông Y B’lơt M’lô, Trưởng Ban Mặt trận buôn Sut H’luôt (xã Chư Suê, huyện Cư M’gar) cho biết: “Hơn 20 năm trước, ở đầu nguồn bến nước của buôn có nhiều cây xanh hàng trăm năm tuổi, nhưng từ khi các cây cổ thụ này bị chặt phá thì lượng nước mạch chảy ra ngày càng ít, đặc biệt vào mùa khô. Để giữ cho các bến nước tiếp tục hoạt động, chính quyền địa phương đã huy động người dân tham gia bảo vệ các cây gỗ lớn và trồng thêm cây xanh ở đầu nguồn. Năm 2011, buôn Sut H’luôt đã trồng hơn 20 cây xanh ở khu vực quanh bến nước và dự kiến năm nay sẽ trồng thêm khoảng 20 cây nữa”. Hiện trên địa bàn xã Chư Suê có 4 bến nước, nhưng 2 bến ở buôn Sut M’Drang và Sut M’Drưng đã bỏ hoang từ nhiều năm nay vì nguồn nước khô cạn,  2 bến còn lại (buôn Sut H’Luôt và Sut M’Drư) mặc dù đang hoạt động nhưng vào mùa khô lượng nước rất ít, không đủ cho người dân lấy nước phục vụ sinh hoạt, ăn uống…

Trước đây, mỗi buôn ở xã Hòa Đông (huyện Krông Pak) đều có một bến nước, nhưng hiện chỉ còn một số ít buôn lưu giữ được như buôn Ea K’mát và Ea H’leo. Người dân buôn Ea K’mát cho biết, những cây lâu năm đầu nguồn đã bị chặt phá hết nên nguồn nước ở các bến ngày càng khô cạn. Tại các bến nước còn sử dụng, chính quyền xã và người dân đã tích cực đóng góp xây dựng, gia cố lại và trồng thêm cây xanh ở đầu nguồn để giữ nước, duy trì hoạt động của bến.

Bến nước ở buôn Sut H’luôt chỉ còn lại những cây gỗ nhỏ.

Theo già làng Y Ky Niê Kdăm (buôn K’Mrơng Prông B, xã Ea Tu, TP. Buôn Ma Thuột) thì rừng cây đầu bến nước của buôn trước đây có diện tích hơn 5 ha, nhưng đã bị xâm hại, đến nay chỉ còn 0,5 ha gồm 13 cây cổ thụ quý hiếm mấy trăm năm tuổi, thân cây có chu vi từ 3 đến 6 người ôm, chiều cao khoảng 25 đến 35 m. Hằng ngày, người dân trong buôn vẫn đến bến để lấy nước sinh hoạt. Ngoài buôn K’Mrơng Prông B thì buôn K’Mrơng Prông A và buôn Ju vẫn giữ được khá nhiều cây cổ thụ đầu nguồn nhằm giữ nguồn nước sạch. Theo phong tục của người Êđê, bà con thường có thói quen lấy nước ở các bến về để phục vụ sinh hoạt, mặc dù hầu hết các gia đình đều đã có giếng. Mỗi khi một cây gỗ lớn bị chặt phá thì một mạch nước ngầm cũng cạn dần  nên mọi  người đều ra sức giữ gìn cây xanh đầu nguồn.

 Để giữ rừng, giữ nguồn nước, vừa qua Hội Bảo vệ thiên nhiên và Môi trường tỉnh đã tổ chức Lễ gắn biển bảo vệ rừng cây – nguồn nước tại buôn K’Mrơng Prông B. Người dân trong buôn rất phấn khởi, bởi từ bao đời nay việc bảo vệ cây đầu nguồn luôn được xem trọng. Ông Đoàn Ngọc Khuê, Chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và Môi trường tỉnh cho biết: “Việc chặt phá các cây cổ thụ đầu nguồn đã khiến lượng nước mạch ngày càng giảm đáng kể. Do đó, mục đích của hoạt động gắn biển bảo vệ rừng cây – nguồn nước là nhằm kêu gọi người dân chung tay bảo tồn những cây xanh có tuổi đời hàng trăm năm, bởi vì giữ được cây xanh là giữ được nguồn nước cho dân làng”. Ông Khuê cũng cho biết, từ nay đến cuối năm Hội sẽ tiếp tục tổ chức gắn biển bảo vệ rừng cây – nguồn nước ở đầu nguồn suối Ea M’kang (xã Cuôr Đăng, huyện Cư M’gar).

Thúy Hồng