Tai nạn giao thông từ góc nhìn của tài xế

Là tài xế với gần 20 năm trong nghề, từ lái máy ủi, máy kéo đến ô tô các loại và bây giờ là giáo viên dạy lái xe, tôi nhận ra rằng: chủ quan chính là  “bệnh” của nhiều lái xe, và đó cũng là nguyên nhân của phần lớn các vụ tai nạn giao thông…

Lấn đường: Là “triệu chứng” kinh niên thường gặp nhất và hay gây tai hoạ nhất, lấn len – theo cách nói của tài xế chỉ việc lấn làn, lấn tuyến, lấn qua vạch kẻ đường dành cho người đi bộ, lấn qua vạch giới hạn đường bộ… Đặc thù đường Tây Nguyên nói riêng, đường Việt Nam nói chung là đường đèo dốc, quanh co uốn lượn, tầm nhìn hạn chế. Trên tất cả các quốc lộ, hay tỉnh lộ, khi chưa có điều kiện đặt dải phân cách giới hạn hai chiều xe chạy riêng biệt, người ta dùng vạch liền nét để chia đường. Gặp vạch này lái xe không được cho xe lấn qua, đặc biệt là những nơi quanh cua liên tiếp.

Luật là vậy nhưng nhiều tài xế chẳng hề để tâm, để ý. Xe vào đường quanh co mà chân cứ đạp hết ga. Lực li tâm và lực quán tính, lực đẩy khiến chiếc xe luôn có chiều hướng “bay” ra ngoài lề đường, buộc các lái xe chỉ còn cách duy nhất là lấn đường, tốc độ càng lớn thì phần đường ngược lại nguy cơ bị lấn, bị khoá càng cao. Nếu ai thường xuyên đi trên đường Hồ Chí Minh sẽ thấy các bác tài nhà ta đã phát minh ra một “sáng kiến” hãi hùng: mỗi khi vào khúc quanh, cửa trước bên phụ sẽ được mở ra, một lơ xe sẽ treo người nơi đây để quan sát, báo hiệu xe ngược chiều, hoặc chướng ngại vật phía trước để báo cho tài xế xử lý. Biết bao tai nạn vẫn xảy ra bởi những nơi khuất tầm nhìn thường tiềm ẩn những mối hiểm hoạ khôn lường không thể dự báo, vậy mà các tài xế vẫn không hết căn bệnh chủ quan.

Cứu hộ một vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng

Chủ quan, cẩu thả trong khâu chuẩn bị xe cộ: Cao điểm đông khách vào những dịp lễ tết, nghỉ mát, thi cử, thu hoạch…, các xe khách, xe tải thường tranh thủ thời gian quay đầu liên tục nên việc chăm sóc, bảo dưỡng bị xem nhẹ. Ngoài việc chăm sóc dầu, mỡ, nhớt, nước… thì khâu kiểm tra phải làm thường xuyên hằng ngày. Xe chạy văng bánh ra ngoài, mất lái bất ngờ, gãy, vặn xoắn, rớt cạc-đăng, gãy láp… phần lớn đều do bất cẩn, thiếu kiểm tra, gia cố, sửa chữa kịp thời.

Một căn bệnh chủ quan nữa là nhiều nhà xe thường  tận dụng lốp mòn, lốp không đúng kích cỡ, lốp đắp… Hiện tượng này thường rơi vào các xe chợ, xe dù, xe thu nhập kém (nhiều nhà xe khó khăn đến mức phải thế chấp giấy tờ đổ xăng dầu, có khi ký nợ). Không ai có thể biết chính xác lốp nổ lúc nào và không ai dám nghĩ đến hậu quả nhưng vì đồng tiền, vì mưu sinh sống còn… người ta lại trông chờ rủi may! Tôi đã từng nhiều lần vừa ôm vô-lăng vừa cầu khấn và “bò” như rùa qua nhiều cây số khi một lốp phía sau bị nổ, vừa tìm các tiệm vá lốp trên đường để nhà xe trả giá từng đồng mua lại lốp cũ. Điều đáng trách, đáng phê phán là tài xế (cũng có khi do chủ xe ép buộc) sau khi thay lốp và sử dụng lốp cũ vẫn không hề ý thức đến sự nguy hiểm để rồi chạy đua bù thời gian và bắt khách, tránh công an… cho đến lúc tai nạn xảy ra thì hối hận cũng đã muộn.

Nói chuyện và nghe điện thoại khi cầm lái: Vào khu đông dân cư, nơi có nhà cửa gần đường, thường có trẻ em, súc vật băng qua đường… nhưng nhiều tài xế vẫn quay ngược, quay xuôi nói chuyện, nghe điện thoại, “ tám” cao hứng tới nỗi phùng mang trợn mắt, khoa chân múa tay, cười tít mắt, bỏ cả hai tay khỏi vô-lăng. Mặt đường thay đổi đột ngột, ổ gà, ổ voi, sống trâu, lầy lội, đất đá trôi dạt … hay đường gần những lô cao su, gần những cánh rừng, quá trình thay lá và phát tán hạt bị dòng xe cộ đè nát lâu ngày tạo lớp rêu phong, nhiều loại quả, hạt có chất tinh dầu, khi xe qua những đoạn đường này trời nắng cũng trơn, trời mưa càng dễ trượt, lái xe chỉ cần sao nhãng, không để ý, không phán đoán, lường trước thì xe rất dễ mất lái, phanh bị đùa và tai nạn là điều khó tránh khỏi. Còn nhớ trong vụ hai xe khách 69K-4107 và xe 11K-1367  đối đầu trực tiếp trên Quốc lộ 1A đoạn qua xã Hải Thượng, huyện Hải Lăng (Quảng Trị) làm 16 người chết (trong đó có 2 lái xe) và 49 người khác bị thương thì một tài xế xài bằng giả, chạy lấn đường, còn một tài xế đang nghe điện thoại.

Trong điều kiện bài toán giao thông chưa có lời giải, mỗi người, mỗi gia đình xin hãy biết sợ tai nạn giao thông và nhắc nhau cẩn thận! Hãy tự biết lo cho mình mỗi khi ra đường, để ý quan sát, chịu khó nhường nhịn. Đừng bao giờ quá tin là người ta đã thấy mình bật xi-nhan rồi và nhường mình, cũng đừng bao giờ nghĩ rằng xe lớn sẽ nhường xe nhỏ hay ngược lại. Hãy đi chậm lại bởi “nhanh một phút có khi lại chậm cả đời”.