Về sông Yên ăn gỏi cá mòi

Mỗi chiều, dưới đoạn sông này, hàng chục chiếc ghe ngược xuôi thả lưới bắt cá mòi. Lượng cá mòi đánh bắt giảm dần và kết thúc vào khoảng tháng ba (âm lịch). Một lão nông trong vùng cho biết: “Có những năm, cá mòi ức nước, lên đây đẻ trứng, có lúc cao hứng, từng đàn cá chao lượn và phóng mình lên khỏi mặt nước trắng lấp lánh, tung bọt trắng xóa. Đứng trên cầu, vừa thấy, vừa nghe, vừa thưởng thức mùi hương cá mòi thì “thơm” phải biết…”. Vào mùa cá mòi, ở hai đầu cầu có các thôn nữ ngồi bán cá mòi cho du khách. Những mớ cá tươi được đánh bắt từ dưới sông lên còn đang quẫy trong thau. Du khách tới đây đều mua cá mòi về nướng, chấm muối tiêu chanh hoặc chiên giòn chấm nước mắm gừng, ăn với cơm cũng ngon.

Món gỏi cá mòi sông Yên.

Cá mòi sông Yên được cư dân hai bên bờ sông chế biến thành nhiều món: gỏi cá mòi, ram cá mòi, chả cá mòi chiên… Song, để thưởng thức được hết vị tươi của cá phải kể đến món gỏi cá mòi. Cá mòi vừa đánh bắt từ sông lên, còn quẫy, lựa cá lớn vừa bởi xương tuy nhiều nhưng mềm, chặt bỏ đầu, đuôi, vây, bỏ ruột, đánh sạch vảy, rửa sạch để ráo, dùng dao bén tách thân làm hai và xắt từng miếng nhỏ rồi đem ướp với gừng, riềng, tỏi băm nhuyễn và thính. Thính riềng hơn hẳn những loại thính thường ở chỗ vừa làm cho thịt cá khô ráo, lại vừa ướp thơm và khử khuẩn. Trước khi ướp, cá được ép lấy nước để làm ráo, nước cốt này đun sôi hòa thêm với nước mắm ngon, ớt, bột năng, bột ngọt làm nước chấm. Ăn gỏi cá mòi kèm với các loại rau rừng và một số rau vườn quen thuộc như đinh lăng, tía tô, ngò tàu, xà lách, chuối chát, xoài chua… rất lạ và ngon miệng. Khi dọn ra, trộn thêm mè và đậu phộng rang giã nhỏ. Có hai cách ăn gỏi cá mòi: hoặc thịt cá đã ướp với rau các loại được cuốn bánh tráng mỏng và chấm nước chấm, ăn thêm với bánh tráng nướng, hoặc chỉ việc trộn cá đã ướp với rau và nước chấm vào một tô, cứ thế mà “lùa” khi nào đã đời mới thôi.

Ngư dân đánh bắt cá mòi trên sông Yên.

Ra giêng, “năm rộng tháng dài”, được ăn món gỏi cá mòi sau những ngày Tết ê hề những thịt sẽ thấy rất lạ và ngon miệng. Khi ăn, gắp một chiếc lá rừng lớn, thêm một nhúm lá thái nhỏ, vài miếng thịt cá lấm tấm thính riềng vàng rộm, cuộn lại rồi chấm vào bát nước chấm và… nhai, nửa chừng “đệm” thêm miếng bánh tráng nướng vàng ươm, giòn tan trong miệng. Thịt cá mòi ngọt mát, nước chấm đậm bùi, vị riềng ớt cay thơm, quyện với hương vị các loại lá, chuối xanh chan chát, khế chua… ngấm vào chân răng, đầu lưỡi.

Gỏi cá mòi sông Yên là món ăn từ cá sông với các loại rau từ núi rừng tạo nên món ăn nhiều màu sắc, hương vị đắng, cay, the, chát hoà quyện, đủ vị âm dương hàn nhiệt, đã được lưu truyền từ bao thế hệ của cư dân hai bờ Yên giang thơ mộng.

        Tiên Sa