Độc đáo chợ phiên Cán Cấu

Chợ Cán Cấu họp một buổi trong tuần là sáng thứ bảy và các ngày lễ tết trong năm. Mỗi tuần chỉ có một phiên nên, chỉ cần bước chân vào không gian chợ ai cũng cảm nhận được không khí sôi động, náo nức như một ngày hội xuống chợ của đồng bào vùng cao.

Từ lâu, phiên chợ này là không gian văn hóa mang đậm bản sắc, nơi giao thương, trao đổi hàng hóa của đồng bào Mông Hoa, Giáy và dân tộc Dao. Vì thế, nét đặc sắc của phiên chợ được tạo bởi sự hội tụ của những tinh hoa văn hóa, phong tục, tập quán và những mặt hàng của các dân tộc thiểu số.

Chổi bông lau được đồng bào bày bán ở chợ Cán Cấu.

Ngay từ tờ mờ sáng, những tín hiệu quen thuộc của phiên chợ miền sơn cước này đã phát ra trên những ngả đường xuống núi. Tiếng chân ngựa lọc cọc trên đường đá, tiếng trâu bò kêu ò ò trong màn sương, đặc biệt, tiếng nói cười ríu rít của người xuống chợ khiến cho cuộc sống nơi đây bừng lên những thanh âm trong trẻo và ấm áp, không khí chợ phiên càng trở nên rộn rã, tưng bừng.

Vui nhất là không gian cổng chợ lúc sáng sớm. Khi mới dừng chân, sau một tuần mới gặp, đồng bào miệng nói cười, hỏi han, tay thì bê hàng hóa, buộc ngựa, dắt trâu hay cắp nách con lợn con. Mỗi người mỗi việc nhưng không ngớt đi tiếng nói, tiếng hát véo von. Mới trông, tưởng không gian có gì đó lao xao, lộn xộn nhưng đó là đặc trưng, là thanh âm quen thuộc của chợ phiên Cán Cấu.

Làm nên bản sắc chợ phiên Cán Cấu là những mặt hàng được bày bán ở phiên chợ. Chợ được chia làm nhiều khu nhỏ, mỗi khu bán một mặt hàng riêng. Ấn tượng nhất là những mặt hàng nông sản của đồng bào vùng cao mang xuống chợ. Tất cả đều tươi rói, đậm sắc màu. Có màu đỏ tươi của những chùm ớt chỉ thiên của người Mông Hoa trồng trên núi cao, có màu tím mịn màng của những chùm cà, màu xanh của cải nương, dưa núi… Những thức hàng như hương thơm, hạt xẻng, củ kiệu, lợn cắp nách, gà đen… nhiều vô kể, toàn là những mặt hàng ngon và sạch của cư dân bản địa. Cách bán hàng của đồng bào nơi đây thật thú vị: không cân đo mà định sẵn tiền bằng chùm, bó, cái, củ…

Không gian thổ cẩm ở chợ phiên Cán Cấu khá nổi bật. Mỗi dân tộc có một có một sắc màu riêng vì thế, thổ cẩm ở phiên chợ này vừa độc đáo, vừa rực rỡ. Thích nhất là hòa mình vào không gian ấy, ngắm những cô sơn nữ Mông, Giáy, Dao ướm thử những chiếc váy thổ cẩm nhiều màu, đường nét thêu thùa tinh xảo, rồi tâm trạng xốn xang của những đứa trẻ được mẹ mua cho váy áo mới. Tiếng leng keng, xíc xắc của những chiếc vòng trang sức trên tai, cổ, tay của những sơn nữ càng khiến cho sắc màu thổ cẩm trở nên sống động.

Không gian đậm sắc màu thổ cẩm ở chợ phiên Cán Cấu.

Ở phiên chợ Cán Cấu, không gian ẩm thực là nơi lắng đọng nhất vì đó là nơi dành cho những lời tâm tình, trao đổi, chia sẻ của đồng bào sau một tuần gặp lại. Phở, bún, thắng cố, rượu ngô, rượu táo mèo là ẩm thực quen thuộc ở những gian hàng ăn. Những người phụ nữ ngay đầu buổi sáng đã vội vã vào ăn sáng để tranh thủ bán hàng còn những người đàn ông thì nhâm nhi với nhau chén rượu nồng cho đến cả buổi vẫn chưa muốn về.

Độc đáo hơn cả là khu vực bán gia súc, gia cầm ở chợ phiên Cán Cấu. Từ những con vật nhỏ như gà, vịt, lợn cắp nách, chó, mèo cho đến chợ trâu. Chợ trâu Cán Cấu đã trở thành đặc trưng ở miền sơn cước này. Đã thành thông lệ, sáng thứ bảy nào, những người đàn ông cũng dắt trên tay con trâu của nhà mình xuống núi rồi tập trung ngay bên vách núi để bán, trao đổi. Những người đàn ông ngắm nghía nào chân, tai, sừng, mồm, đuôi…của trâu rồi trả giá và mua trâu về. Với họ, con trâu bao giờ cũng là công cụ lao động quan trọng trong cuộc sống thường ngày trên núi...

Chợ phiên Cán Cấu dù đến một lần nhưng bạn sẽ cảm nhận được những nét văn hóa mang đậm bản sắc của đồng bào vùng cao, cảm nhận được tình người qua sự giao lưu nồng ấm và nhớ mãi không khí chợ phiên nơi miền sơn cước.

Nguyễn Thế Lượng