Phong phú ẩm thực xứ Mường Hòa Bình

Người Mường có những món ăn rất đặc sắc mà ai cũng muốn một lần được thưởng thức, như cơm lam, thịt trâu om lá lồm, canh loóng, măng đắng…

Món măng đắng ăn xong mới cảm nhận vị ngọt

Là món ăn đặc trưng của nhiều dân tộc nhưng cơm lam của người Mường Hòa Bình có nét đặc biệt là khi nấu đồng bào chọn loại nước suối đầu nguồn trong vắt, không dính tạp chất; bên cạnh đó, ống nứa, tre dùng nấu cơm được nút ở hai đầu bằng một loại lá nếp rừng thơm ngát nên khi chín cơm tỏa mùi thơm ngan ngát khiến người thưởng thức luôn thấy ngon, muốn ăn tới no bụng mà không ngán. Chẳng vậy mà du khách tới Hòa Bình, trong mâm tiệc dù đã có nhiều món rồi thì vẫn không thể thiếu vài ống cơm lam. Rồi đến khi tạm biệt nơi đây, cũng cố tìm mua những ống cơm lam mang về làm quà cho người thân, bè bạn.

Chả cuốn lá bưởi nướng – món ăn đặc trưng chỉ có ở Hòa Bình.

Thịt trâu om lá lồm là món ăn riêng có của người Mường Hoà Bình mà nhiều dân tộc anh em khác trong vùng không có được. Thịt trâu được người ta mang thui cho sém vàng, thơm, cạo sạch rồi bung cho mềm, đem bóc thái miếng nhỏ, hầm trong nồi đất chín kỹ rồi giã lá lồm (một loại lá chua mọc trên rừng), nêm một ít tấm gạo bỏ vào nồi hầm với thịt trâu. Khi tấm chín nở và hơi sánh cũng là lúc thịt trâu nhừ và ngấm vị chua của lá lồm. Vị ngọt ngào của thịt trâu tươi, vị thanh chua chua của lá lồm, vị ngầy ngậy bùi béo của tấm gạo cùng sự đậm đà của gia vị... đã tạo nên một món ăn lạ mà ngon. Món này khi thưởng thức rắc thêm chút mắc khén (tiêu rừng) vào và thưởng thức trong tiết trời se se lạnh thì ai cũng mê.

Món thịt trâu nấu lá lồm lạ mà ngon

Canh loóng lại là một món ăn đặc sắc nữa của người Mường Hòa Bình. Đây là món canh được nấu từ nước luộc thịt với cây chuối rừng thái mỏng. Cây chuối rừng loại non, lấy về bóc vỏ ngoài lấy nõn thái mỏng, nhỏ bóp với muối sau đó thả vào nước luộc thịt đun trên bếp củi khoảng 30 phút, sau đó rắc vào một ít hạt dổi nướng giã nhỏ và lá lốt rừng thái mảnh trước khi ăn. Món canh này giản đơn nhưng chan với cơm trắng thì không ai quên được vị ngon, ngọt của nó.

Người Mường còn có một món ăn rất đặc biệt nữa là thịt lợn thính muối chua. Nguyên liệu để làm nên món này là loại thịt của những con lợn được nuôi thả trong tự nhiên, thịt săn chắc. Thịt lợn sau khi được sơ chế mang ướp với men của lá rừng cùng với thính gạo tẻ rang vàng rộm, giã nhỏ trong khoảng thời gian 1 giờ. Tiếp theo, lấy lá chuối rừng hơ trên lửa, lau sạch rồi lót vào đáy bồ làm bằng tre, nứa, trước khi đưa thịt vào bồ xếp lần lượt cho tới hết. Phần dưới của bồ (trên lớp lá chuối) được rải một lớp gạo rang nhỏ trộn với muối rang rồi xếp thịt lên, cứ một lần xếp thịt lại rải một lần gạo rang với muối. Sau đó, đậy kín nắp bồ bằng lá chuối và để bồ thịt muối trên gác bếp đun củi. Khi thưởng thức món thịt lợn chua, dễ dàng cảm nhận được màu sắc của thịt, ngậy của bì, độ chua của men rừng, độ mặn vừa phải của muối, độ thơm của thính gạo. Món ăn này thường được ăn với các loại lá rau rừng.

Món chả cuốn lá bưởi nướng than là thứ đồ ăn dân dã chỉ ở Hòa Bình mới có. Để chế biến món này, thịt lợn ba chỉ được mang thái con chì, ướp với một chút nước mắm ngon, hành lá bằm nhỏ. Lá bưởi bánh tẻ (không già quá và cũng không non quá) cắt làm đôi, rửa sạch cuốn mỗi miếng thịt một nửa lá to hoặc một lá nhỏ, kẹp vào kẹp tre nướng trên than hồng. Mỡ lợn gieo xuống than hồng làm dậy lên ngọn lửa mỏng mơn man kẹp chả, lá bưởi ngả màu hơi tím se lại là thịt bên trong chín, đủ độ xém.

Rượu cần của người Mường ở Hòa Bình cũng là loại thức uống khó quên. Rượu cần được làm bằng cách lấy một nắm lá rừng nghiền nhỏ rồi trộn với tinh bột để tạo men, sau đó cho vào vò, phủ một lớp trấu để ủ. Khi uống, chỉ việc đổ nước đun sôi để nguội hoặc nước suối đóng chai vào đầy bình, vơi đến đâu lại đổ tiếp nước đến đó, sao cho bình rượu bao giờ cũng đầy. Rượu cần Hòa Bình có độ cồn nhẹ nhàng, pha lẫn dư vị ngọt ngào, êm ái nhưng khi uống nhiều cũng tạo nên sự ngất ngây lâng lâng.

Nguyễn Thị Loan