Thăm phố cổ Đồng Văn

Cổng các ngôi nhà cổ được thiết kế cầu kỳ.

Thật thiếu sót nếu không bước chân vào không gian phố cổ Đồng Văn để chiêm ngưỡng vẻ đẹp độc đáo nơi này. Người dân địa phương kể rằng, phố cổ Đồng Văn được hình thành từ thế kỷ 20, ban đầu chỉ có một vài gia đình người Mông, Tày và người Hoa sinh sống. Trải qua hàng trăm năm, khu phố cổ với khoảng 40 ngôi nhà vẫn giữ được những nét kiến trúc tinh xảo, kể cả khi thực dân Pháp xâm lược, phố cổ cũng không bị tàn phá mà vẫn được giữ nguyên vẹn  cho đến ngày nay.

Kiến trúc của nhà cửa nơi phố cổ độc đáo từ cổng vào, đường đi, cột nhà, mái ngói và những họa tiết trang trí mang đậm dấu ấn kiến trúc của người Hoa. Cổng vào được xây thành vòm, lợp mái, trang trí hai bên cổng chào rất gọn và đẹp. Con đường dẫn vào các khu nhà nhỏ và thoáng mát. Hầu hết các dãy nhà đều được thiết kế hai tầng, mái lợp ngói âm dương. Nền nhà được lát bằng đá xanh nguyên khối rất vững chắc và mát mẻ. Cột nhà được làm bằng gỗ, dưới chân cột có kê đá khum hình đèn lồng. Vách của tầng dưới và trên đều được lịa bằng gỗ. Những căn nhà ở phố cổ Đồng Văn có sự kết hợp hài hòa giữa gỗ, vôi vữa, đá và những họa tiết được trang trí trên thân cột, tường nhà.

Kiến trúc nhà cổ trong phố cổ Đồng Văn.

Không gian nơi phố cổ là không gian đặc biệt của xứ núi Đồng Văn. Thật khó có thể tưởng tượng được giữa những triền núi đá cao ngất trời lại xuất hiện một khu phố cổ có niên đại hàng trăm năm. Những công trình kiến trúc ở đây đã mang đến cho Đồng Văn một sắc màu đặc biệt mà không đâu có được, vừa cổ điển vừa hoang hoải núi rừng. Ở mỗi thời điểm trong ngày, phố cổ Đồng Văn lại có một sắc màu riêng. Buổi sáng, nắng mặt trời chiếu vào, cả phố cổ với gam màu xám hòa vào sắc nắng vàng khiến không gian trở nên bừng sáng, rộn rã. Chiều về, mây núi bảng lảng, vương vấn trên mái nhà làm nên sự huyền ảo, thơ mộng mà trầm mặc của không gian. Phố cổ là một thanh âm, một nét riêng của Đồng Văn, của xứ sở Hà Giang. 

Tuy cổ kính nhưng khu phố cổ Đồng Văn luôn nhộn nhịp và giàu sức sống. Điều đó có được là nhờ vào sự quyện hòa những nét văn hóa của đồng bào các dân tộc Mông, Dao, Giáy, Tày. Từ nơi phố cổ, những giai âm dìu dặt, trong trẻo được cất lên từ điệu khèn của những chàng trai, cô gái Mông, từ những câu hát tỏ tình của trai gái Tày và cả sắc màu rực rỡ trên những bộ trang phục của họ. Dự chợ phiên Đồng Văn sẽ mang đến cho du khách trải nghiệm thú vị. Mỗi buổi chợ, đồng bào vùng cao mang đến bày bán những sản vật đặc trưng như rau, mật ong rừng, thịt gác bếp, gạo nếp, rượu ngô, măng rừng… Một không gian rộn rã tiếng nói, cười, hát và cả những lời tâm tình của người vùng cao.

Đêm về, phố cổ Đồng Văn trở nên đặc biệt bởi không gian như thu nhỏ lại, ấm cúng và tĩnh lặng. Lúc này, bên những nhà hàng cổ, du khách ngồi tại những chiếc ghế đá, bàn đá cổ, uống trà, trò chuyện và lắng nghe người Mông thổi những điệu khèn đậm chất trữ tình. Không ồn ào, không xô bồ, phố cổ về đêm tạo cho con người sự thư thái, nhẹ nhõm như xua tan mệt mỏi, ưu phiền.

Có nhiều cách để khám phá vẻ đẹp phố cổ Đồng Văn. Nếu muốn quan sát tổng thể, bạn nên leo lên những đỉnh núi phía sau khu phố để nhìn ngắm vẻ đẹp phố cổ từ trên cao. Nếu muốn hòa mình vào sắc màu xám cổ và vẻ trầm mặc của phố thì nên thong dong khám phá những nét kiến trúc cổ độc đáo của những ngôi nhà có tuổi thọ hàng trăm năm. Còn nếu muốn sống trong không khí vui tươi và chiêm ngưỡng sắc màu văn hóa vùng cao, hãy đến chợ phiên. Mỗi cách khám phá, phố cổ Đồng Văn sẽ mang đến cho con người những cảm nhận riêng trong tâm hồn.

Nguyễn Thế Lượng