Chùa Tam Thai - ngôi cổ tự 400 năm tuổi ở Đà Nẵng

Chùa cổ Tam Thai (Tam Thai tự) tọa lạc ở phường Hòa Hải, quận Ngũ Hành Sơn là một trong những điểm đến tâm linh nổi tiếng, thu hút nhiều khách tham quan nhất ở thành phố Đà Nẵng. Nằm giữa trung tâm núi Ngũ Hành Sơn, khi đến vãn cảnh chùa Tam Thai sẽ mang lại cho du khách những phút giây lắng đọng và tịnh tâm nơi cõi Phật.

Chùa cổ Tam Thai được xây dựng trên một mảnh đất bằng phẳng hiếm hoi trên núi Thủy Sơn, là một ngọn núi cao nhất (khoảng 160 mét), rộng nhất (khoảng 15 ha) và kỳ vĩ nhất (có nhiều hang động nổi tiếng: động Huyền Không, động Hoa Nghiêm, động Vân Thông) trong số năm ngọn núi thuộc quần thể danh thắng Ngũ Hành Sơn. Trên tấm bia đá dựng trong chùa, có thể biết Tam Thai tự được xây dựng từ năm 1630 (cách ngày nay gần 400 năm). Có thời điểm thiền sư Hưng Liên (người Trung Quốc) thuộc Phật phái Bắc tông đã được Giáo hội Phật giáo cử sang trụ trì ngôi chùa này.

Vua Minh Mạng (1791 - 1841), vị Hoàng đế thứ hai, cũng là người tài ba bậc nhất trong 13 vị vua triều Nguyễn đã để lại nhiều dấu ấn đậm nét trong nhiều thăng trầm của chùa Tam Thai. Sau khi chùa bị hư hỏng hoàn toàn dưới triều đại Tây Sơn, năm 1825, vua Minh Mạng đã cho người thiết kế và thi công lại ngôi chùa mới trên dấu tích chùa cũ, với lối kiến trúc đặc trưng thời nhà Nguyễn, vật liệu chính là gạch vồ và vôi vữa. Kể từ thời điểm đó đến nay, chùa Tam Thai còn tiếp tục được trùng tu qua các năm 1907 giai đoạn Hòa thượng Ấn Lang trụ trì và năm 1995 do Hòa thượng Thích Trí Giác thực hiện.

Tượng Phật Di lặc và mặt trước chùa Tam Thai.

Để đến được chùa Tam Thai, du khách phải tuần tự bước lên 156 bậc tam cấp men theo địa hình dốc đứng của ngọn Thủy Sơn. Cổng Tam quan chùa cổ là một lầu chuông cổ kính với mái ngói thâm nghiêm. Bước qua cổng Tam quan là vào đến sân chùa bằng phẳng, rợp tán cây cổ thụ. Trung tâm sân chùa đặt cân đối pho tượng Phật Di Lặc có kích thước khá lớn, chạm khắc bằng đá sa thạch với dáng vẻ uy nghiêm, tự tại. Thấp hơn một bậc ở hai phía sân chùa là hành cung mà vua Minh Mạng đã cho xây dựng với dụng ý làm chỗ nghỉ ngơi mỗi khi ngự giá đến đây.

Mô típ xây dựng truyền thống thời nhà Nguyễn trên chùa Tam Thai còn được thể hiện ở mái ngói lưu ly, với hai lớp âm - dương; đỉnh nóc mái chùa được trang trí các phù điêu lưỡng long chầu nguyệt; các cột tiền sảnh thì có hình tượng rồng phụng nối đuôi. Hai bên vách tiền đường được tạc phù điêu là hai vị thần mà dân gian đúc kết sinh ra là để canh giữ chùa đó là Tả Phù và Hữu Bật. Chính điện chùa thờ Phật A Di Đà, Quan Thế Âm Bồ Tát và Đức Đại Thế Chí.

Cổng Tam quan chùa Tam Thai.

Chùa Tam Thai với lịch sử 400 năm tuổi mà vẻ ngoài vẫn giữ được đường nét truyền thống đã được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa quốc gia. Bên cạnh đó, ngôi chùa này còn đang sở hữu những bảo vật quý giá, trong đó phải kể đến tấm kim bài bằng đồng hình quả tim lửa khắc theo ngự bút của vua Minh Mạng. Tương truyền chúa Nguyễn Ánh (vua Gia Long sau này) bị quân Tây Sơn truy đuổi dạt ra tận một hòn đảo ngoài biển Đông, trong tình cảnh cùng quẫn, Nguyễn Ánh cầu xin đức Phật ban cho nước ngọt và ông đã toại nguyện. Thoát nạn vào đất liền, Nguyễn Ánh ẩn náu trên núi Ngũ Hành Sơn, gặp thiền sư thuyết giảng trong động, ông tiếp tục tâm nguyện rằng nếu sau này đánh thắng quân Tây Sơn để lên ngôi, ông sẽ trở lại để tạo dựng vị thế ngôi chùa... Sau khi trở thành Hoàng đế, vua Gia Long đã giữ đúng lời hứa bằng việc di ngôn cho vua Minh Mạng giúp ông hoàn thành tâm nguyện lập lại ngôi chùa. Bên cạnh tấm kim bài hình quả tim lửa quý giá, chùa Tam Thai hiện còn lưu giữ tấm biển Tam Thai tự có niên đại năm Minh Mạng thứ 6 hay tấm kim bài bằng đồng ngợi ca Phật pháp vô lượng từ bi phổ độ chúng sinh.

Nếu có thời gian, sau khi vãn cảnh chùa, du khách hãy lần theo con đường nhỏ sau lưng chùa Tam Thai để đến Vọng Giang Đài, vị trí cao nhất của ngọn Thủy Sơn. Tại nơi đất trời giao hòa với nhau này, khách tham quan sẽ có cơ hội nhìn thấy bao quát cả một vùng nước non Đà Nẵng hữu tình. Những làng mạc yên bình hay các con phố mới nổi đủ sắc màu nằm chan hòa bên dòng sông Cổ Cò, sông Cẩm Lệ hay sông Hàn. Nhìn gần lại hơn dưới chân núi sẽ thấy quy mô lớn lao của làng nghề truyền thống điêu khắc đá mỹ nghệ Non Nước với tuổi đời hàng trăm năm…

Nguyễn Tiến Dũng