Cộng đồng các dân tộc di cư nỗ lực bảo tồn bản sắc văn hóa

So với các dân tộc, người Mường Hòa Bình đến Tây Nguyên sớm nhất. Đồng bào di cư đến Đắk Lắk từ những năm 50 của thế kỷ trước. Hiện nay có trên 1.000 hộ người Mường chủ yếu cư trú tại một số thôn của xã Hòa Thắng (TP. Buôn Ma Thuột). Giống như phụ nữ Êđê Bih ở huyện Krông Ana, phụ nữ Mường thường tham gia diễn tấu cồng chiêng trong các lễ hội cộng đồng. Mỗi dịp lễ hội là chị em tập trung học đánh chiêng và truyền cho nhau các bài chiêng cổ của dân tộc. Đội chiêng nữ của dân tộc Mường ở xã Hòa Thắng hiện có trên 30 thành viên với nhiều thế hệ khác nhau. Những cô gái trẻ tham gia diễn tấu cồng chiêng với mẹ, chị và các bậc cao niên trong làng. Không chỉ tham gia sinh hoạt văn hóa, lễ hội tại địa phương, đội chiêng nữ xã Hòa Thắng còn tham gia giao lưu, diễn tấu cồng chiêng trong các liên hoan nghệ thuật quần chúng, liên hoan cồng chiêng trong tỉnh và toàn quốc.

Lễ hội đầu xuân của người Mường ở xã Hòa Thắng, TP. Buôn Ma Thuột.

Trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, người Tày, người Nùng sinh sống tập trung ở các huyện như Ea H’leo, Cư M’gar, Krông Bông, thị xã Buôn Hồ. Ở làng Quảng Hòa thuộc thôn Tam Điền (xã Ea Tam, huyện Krông Năng), đồng bào Nùng di cư vẫn còn giữ những nếp nhà xưa, là loại kiến trúc đẹp, vững chãi, được xem như báu vật vô giá của người Nùng. Làng Quảng Hòa có hơn 50 nóc nhà sàn với lối kiến trúc truyền thống, gồm 5 gian, 56 cột, cầu thang đi lên, bếp lửa đặt ngay trong nhà. Tại các địa phương khác, bà con các dân tộc Tày, Nùng vẫn còn duy trì một số lễ hội truyền thống đặc sắc như: Lễ hội Lồng Tồng (lễ hội xuống đồng) tại xã Cư M’gar (huyện Cư M’gar), lễ hội Thanh minh (lễ hội Sinh Mình) ở xã Cư Amung (huyện Ea H’leo), lễ hội Hảng Pồ ở xã Ea Siên (thị xã Buôn Hồ)... Lễ hội cũng là dịp gặp gỡ của những người xa quê, góp phần gắn kết cộng đồng, cùng nhau giữ gìn những nét đẹp trong văn hóa truyền thống. Qua các lễ hội trên, di sản văn hóa dân gian của đồng bào được bảo tồn và phát huy. Những nghệ nhân biểu diễn và truyền dạy cho thế hệ trẻ các bài hát then, đàn tính, giữ gìn sắc phục truyền thống, tổ chức các trò chơi dân gian cho các em học sinh dân tộc thiểu số.

Đồng bào Thái di cư đến Tây Nguyên từ những năm 1950 và đến nay vẫn giữ gìn, phát huy phong tục, giá trị văn hóa đặc thù của dân tộc mình. Cộng đồng người Thái ở xã Hòa Phú (TP. Buôn Ma Thuột) còn khôi phục được những giá trị văn hóa cổ mà ngay cả ở nơi cố hương cũng đang mất dần như Hạn khuống, đàn tính tẩu. Lễ hội đồng bào Thái xã Hòa Phú hằng năm là dịp để các cô gái Thái khoe trang phục truyền thống đặc trưng của dân tộc mình như khăn piêu, áo cóm, hát dân ca Thái, nhảy sạp, múa xòe và dựng nêu ném còn. Đồng bào Thái miền núi tỉnh Thanh Hóa vào Đắk Lắk lập nghiệp vẫn giữ nhiều nét văn hóa truyền thống đặc sắc của mình như trang phục, lễ hội, ẩm thực, diễn xướng dân gian. Từ năm 2013, Lễ hội mừng lúa mới (Kin lẩu khẩu mẫu) của đồng bào Thái trở thành một trong 5 lễ hội chính được tổ chức thường niên tại huyện Cư M’gar.

Kiến trúc nhà sàn của dân tộc Tày vẫn được giữ gìn khi bà con di cư đến vùng đất mới.

Dân tộc Hmông có nghề dệt thủ công lâu đời. Đi đến địa phương nào ở Tây Nguyên, họ cũng mang theo bộ trang phục truyền thống của nhiều nhóm địa phương, trong đó nổi bật nhất là Mông Hoa. Trong Ngày hội văn hóa dân tộc Hmông toàn quốc năm 2016 tổ chức tại tỉnh Hà Giang, đoàn nghệ thuật dân gian dân tộc Hmông tỉnh Đắk Nông đã mang đến nhiều tiết mục độc đáo, trong đó có các điệu múa và trang phục của mình.

Có thể nói, ngày nay hòa cùng nhịp sống của các dân tộc tại chỗ như Êđê, M’nông, J’rai, Ba Na..., các dân tộc di cư đã góp công góp sức khôi phục, phát huy các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể, những vốn quý của tổ tiên, tạo nên những sắc màu đa dạng trong bức tranh văn hóa các dân tộc ở Tây Nguyên.

Tấn Vịnh