Nghe quan họ ở Ea Hiao

Chúng tôi tìm về thôn 9A, Ea Hiao (huyện Ea H’leo) vào một ngày chớm đông. Trong nhà hội trường giữa thôn rộn rã tiếng cười nói, thấp thoáng màu sắc sặc sỡ của áo tứ thân mớ ba mớ bảy.

Thấy khách đến, những “liền anh, liền chị” đon đả chào đón bằng bài quan họ “Khách đến chơi nhà”. Những câu ca thiết tha cứ vấn vít trong những cơn gió cao nguyên lồng lộng: “Khách đến i đến chơi hự hừ nhà là, chơi hự hừ nhà/Đốt than ớ ơ dầu mà quạt nước mấy pha trà mời người xơi là chén có a trà này/Quý vậy í ơ ơ, quý vậy đôi người ơi/Mỗi người là người xơi mỗi chén mấy cho em í i vui lòng là/Em í i muốn cho sông i cạn í ơ, sông i cạn i đất liền” khiến khách tưởng đâu mình đang ở giữa quê hương quan họ…

Thôn 9A hiện có hơn 140 hộ với trên 500 nhân khẩu, trong đó đa số là người dân từ các tỉnh Hà Bắc cũ (Bắc Ninh, Bắc Giang) di cư vào từ nửa đầu thập niên 1990. Chọn nơi định cư tại khu vực cách trung tâm xã vùng sâu Ea Hiao 8 - 9 km, người dân quê hương Kinh Bắc với đức tính chịu thương, chịu khó, chăm chỉ và tháo vát đã vượt qua nhiều khó khăn ban đầu ở nơi “rừng thiêng nước độc”, biết tận dụng lợi thế vùng đất đỏ bazan để tạo dựng cuộc sống ngày càng khấm khá trên quê hương mới. Từ chỗ chỉ quen trồng lúa, hoa màu nơi đồng bằng, bà con làm quen với cây cà phê, hồ tiêu trên nương rẫy và gần đây trồng xen canh thêm các loại cây ăn trái như bơ, sầu riêng... nhằm tăng thu nhập trên cùng một diện tích canh tác. 

Các “liền anh, liền chị” biểu diễn bài quan họ “Người ở đừng về”.

Kinh tế phát triển, đời sống tinh thần được bà con chú trọng hơn, phong trào văn hóa văn nghệ trong thôn ngày càng phát triển. Câu lạc bộ văn nghệ - thể thao của Chi hội Người cao tuổi thôn 9A được thành lập cách đây hơn 10 năm hoạt động vô cùng sôi nổi, giành nhiều giải thưởng tại các hội diễn, hội thao trong và ngoài xã. Đặc biệt, với mong muốn giới thiệu nét văn hóa đặc sắc của quê hương quan họ, góp phần cùng với các cộng đồng dân cư khác làm phong phú thêm bức tranh văn hóa đa sắc của xã Ea Hiao, các thành viên trong Câu lạc bộ đã cùng nhau sưu tầm, tập luyện và biểu diễn dân ca quan họ. Bà Lê Thị Hạnh, thành viên của Câu lạc bộ tâm sự: “Chúng tôi biểu diễn quan họ không chỉ muốn giới thiệu nét văn hóa tiêu biểu của đất Kinh Bắc với bà con các dân tộc, các địa phương trên địa bàn xã mà còn để dạy cho con cháu mình biết về truyền thống văn hóa quê hương bản quán”. Từ đó, hễ trong thôn, trong xã có dịp sinh hoạt văn hóa là những làn điệu quan họ như “Gửi về quan họ”, “Ba quan mời trầu”, “Khách đến chơi nhà”, “Người ở đừng về”... lại vang lên qua giọng ca da diết, đằm thắm của những “liền anh, liền chị” tuy đã ở độ tuổi ngoài 50, 60 nhưng vẫn mặn mà, duyên dáng. 

Không chỉ người dân Bắc Ninh, Bắc Giang,  còn có người dân từ 34 tỉnh thành thuộc nhiều dân tộc khác nhau đến sinh cơ, lập nghiệp tại xã Ea Hiao. Trong hành trang lập nghiệp của họ trên vùng đất mới có cả phong tục tập quán, giọng nói, trang phục và những nét văn hóa đặc trưng của quê hương bản quán mình. Vào các dịp lễ, tết hay các sự kiện chung của xã như Ngày hội đại đoàn kết hằng năm, cùng với hát chèo Thái Bình, múa sạp của đồng bào Tây Bắc, đánh cồng chiêng Tây Nguyên…, các liền anh liền chị lại hân hoan trong tà áo tứ thân, tự hào cất lên những câu ca quan họ quê mình. 

Trân trọng sự đa sắc ấy, trong những năm qua chính quyền xã Ea Hiao đã tổ chức nhiều hoạt động khuyến khích, động viên các cộng đồng dân tộc trên địa bàn bảo tồn, phát huy những nét đẹp văn hóa của mình. Ông Nguyễn Xuân Trọng, Chủ tịch UBND xã Ea Hiao cho biết: “Trong xây dựng Nghị quyết thực hiện nhiệm vụ hằng năm, Đảng ủy xã luôn chú trọng đến việc xây dựng thiết chế, tổ chức các hoạt động văn hóa. Cứ 2 năm một lần, xã lại tổ chức giao lưu văn hóa giữa các thôn, buôn trên địa bàn. Bên cạnh đó, xã cũng phối hợp với các đoàn thể đẩy mạnh phát triển phong trào văn hóa, văn nghệ, thường xuyên tổ chức các hoạt động biểu diễn, giao lưu. Nhờ vậy, bản sắc văn hóa của các cộng đồng dân tộc, các vùng miền thể hiện sống động và rõ nét”.

Hồng Lan