Ấn tượng chuyến du khảo sông quê

Điểm đầu tiên chúng tôi ghé là ngôi đình Bồ Bản thuộc thôn Bồ Bản, xã Hòa Phong, huyện Hòa Vang (TP. Đà Nẵng). Ngôi đình cổ này được xây dựng giữa năm cái gò cao của làng tượng trưng cho ngũ hành là gò Làng, gò Dinh Ông, gò Chùa, gò Miếu và gò Ổi. Lưng đình dựa vào gò Miếu cao trong tư thế bền vững với thời gian, bên phải có gò Chùa, gò Miếu Tam Vị hay còn gọi là Quần Hổ, bên trái có gò Ổi còn gọi là Tả Thanh Long hay Long Hổ Hội. Trước đình (phía Nam) là cánh đồng bao la tiếp giáp với làng Cẩm Toại bên cạnh dòng sông Yên hiền hòa uốn khúc, ẩn hiện sau những rặng tre xanh, bao bọc những xóm làng yên ả...

Đi thuyền trong vườn nhà cổ.

Đình Bồ Bản được xây theo dạng ba gian, hai chái, bên trong được bố trí hài hòa; ở giữa là hương án thờ Thành hoàng và các vị thần có sắc vua phong. Bàn thờ bên tả có hai chữ “Quan Tiền” để thờ tiền hiền, còn bàn thờ bên hữu có hai chữ “Dũ Hậu” để thờ các vị hậu hiền. Ngoài ra, hai bên tả hữu còn có hai cái long đỉnh chạm trổ rất công phu dùng để thỉnh sắc vua ban và một cái trang rất cổ, là nơi thờ Quan Thánh đế Quân. Nơi đây từng là phòng phiếu để bầu cử Quốc hội khóa đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa năm 1946 và cũng từng là nơi tổ chức hội họp của quân và dân ta trong hai cuộc kháng chiến chống ngoại xâm. Hằng năm, vào rằm tháng hai là lễ chạp mộ Tiền Hiền, rằm tháng tám có lễ tế Thu, giỗ Hậu Hiền và 21 tháng chạp là lễ cúng Âm linh.

Tàu lại tiếp tục cuộc hành trình qua khu vực chợ cũ trên sông Túy Loan, đến đình làng Túy Loan có cây đa cổ hơn 100 năm tuổi. Đình làng Túy Loan là nơi thờ tự 5 vị tiền hiền Đặng, Lâm, Nguyễn, Trần, Lê. Năm vị tuân chiếu vua Lê Thánh Tôn đi mở mang bờ cõi về phương Nam (năm Hồng Đức nguyên niên, 1470), thấy nơi đây phong cảnh hữu tình, đất đai màu mỡ, các chư vị đã dừng chân để lập nghiệp khai khẩn làm ăn, đặt tên là làng Túy Loan. Đình làng Túy Loan được xây dựng lần cuối cùng vào năm Thành Thái thứ nhất (1889) với diện tích hơn 100 m² trong khuôn viên rộng hơn 8.000 m² và dù trải qua bao thăng trầm của thời gian, đình cổ Túy Loan vẫn giữ được nét uy nghi trầm mặc, cổ kính rêu phong.

Đình làng Bồ Bản và đình Túy Loan vốn là những ngôi đình cổ, đậm nét xưa bởi cây đa, bến nước, sân đình... đã được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia. Hằng năm, cứ mỗi dịp xuân về, bà con từ khắp nơi kéo đến tham dự lễ hội được tổ chức ở cả hai ngôi đình với rất nhiều những trò chơi dân gian vui nhộn bên cạnh những gian hàng ẩm thực đặc sản của địa phương trong làn điệu dân ca trữ tình sâu lắng.

Rời đình Túy Loan, chúng tôi xuống tàu đi về hướng thượng nguồn thêm 2 km nữa là đến ngôi nhà cổ hơn 100 năm tuổi vẫn còn được lưu giữ của gia đình anh Đỗ Hữu Minh thuộc thôn Thái Lai, xã Hòa Nhơn (Hòa Vang - TP. Đà Nẵng).

Dòng sông Túy Loan vào mùa lễ hội.

Tàu cập bến đá xanh, chúng tôi theo con đường nhỏ rợp bóng tre dẫn đến khu vườn rộng khoảng 3.500 m², xanh mướt dọc bờ sông. Lối vào sân nhà vẫn còn cây vải cổ thụ hơn 170 tuổi gốc sần sùi, phủ đầy rong rêu. Ngôi nhà cổ được thiết kế kiểu ba gian hai chái, mái lợp ngói âm dương đã sẫm màu rêu phong cổ kính. Trong nhà được thiết kế kiểu xưa với đông phòng, tây phòng...; 36 cây cột mít to, hệ thống kèo, đà được chạm trổ hoa văn họa tiết rất tinh xảo đã lên màu cánh gián.

Chủ nhân cho biết, đây là ngôi nhà từ thời ông cố (một nhà nho) để lại, khoảng hơn 100 tuổi. Trong nhà bài trí nhiều nồi đồng, mâm đồng, chiêng cổ. Đặc biệt, có một bộ phản dày gần gang tay bóng láng, đặt trước bàn hương án tổ tiên. Trong vườn, cây cối rợp bóng mát, có nhiều nhà bát giác, lục giác... cho khách ngồi uống trà, uống rượu, có hòn non bộ. Trước hòn non bộ, còn có "lão mai" khoảng 70 tuổi, cứ xuân đến tết về lại nở hoa vàng rực một góc sân. Đến thăm nhà cổ, khách có thể thưởng thức những món "quà quê” hấp dẫn như: bánh tráng Túy Loan nướng giòn, sắn hông lá dứa thơm, khoai lang nướng, bánh gói, bánh nậm nhân đậu xanh và tôm thịt, bánh đúc gạo đỏ chấm với mắm nêm tương ớt, mọc hấp, mì Quảng…

Điểm xuyết  lối ra vườn nhà có hàng cau nở hoa thơm ngát, hoa cau nhỏ li ti rụng khắp lối đi vô cùng lãng mạn… Ra về mà du khách vẫn nhớ mãi ngôi nhà cùng khu vườn cổ kính, hình ảnh gia chủ đứng trên bờ kè đá vẫy tay tiễn khách mang chút ân tình mộc mạc, đằm thắm xiết bao.

                             Tiên Sa