Độc đáo ẩm thực Tây Bắc

Tây Bắc là địa bàn còn bảo tồn và lưu giữ rõ nét những nét đẹp văn hóa truyền thống của cộng đồng các dân tộc, như về phong tục tập quán, lễ hội, nghệ thuật trang trí, ẩm thực, các nét sinh hoạt văn hóa cộng đồng như lễ hội ngày xuân, văn hóa chợ phiên, cưới hỏi, tang ma, lễ mừng cơm mới, lễ cúng rừng…

Trong đó, ẩm thực truyền thống gắn với văn hóa bản địa của từng dân tộc đã và đang được đồng bào gìn giữ, phát huy, trở thành điểm nhấn độc đáo trong phát triển du lịch địa phương.

Tại các tỉnh Sơn La, Lào Cai, Lai Châu, Yên Bái, Lạng Sơn, Hòa Bình, Điện Biên… có rất nhiều điểm du lịch cộng đồng nổi tiếng như Tà Xùa, Mộc Châu, Bản Lác, Nghĩa Lộ, Tú Lệ, Mù Cang Chải, Y Tý, Bắc Hà, Trạm Tấu, Mường Lò, Sìn Hồ... Ở đó, ngoài cảnh quan sinh thái, phong tục tập quán, nét đẹp văn hóa dân gian thì ẩm thực truyền thống đặc trưng của các dân tộc Tày, Mông, Dao, Thái, Hà Nhì… luôn là điểm nhấn ấn tượng đối với du khách bởi sự mới lạ, độc đáo.

Đồng bào dân tộc Tày chế biến món ăn trong không gian nhà sàn.

Để có những mâm cơm mang đậm màu sắc và dư vị truyền thống, đồng bào tự tay tìm kiếm những nguyên liệu có sẵn trên rừng, trong vườn nhà để chế biến. Mùa nào thức đấy, các nguyên liệu dùng để làm nên các món ăn luôn tươi ngon và đậm đà dư vị như măng rừng, cá suối, thịt lợn sấy, xôi lá màu, các loại bánh, rau rừng hái bên ven suối… Đồng bào kỳ công sử dụng kết hợp các loại gia vị trên rừng như hạt dổi, mắc khén, tiêu, ớt, các loại lá thơm và sáng tạo trong cách chế biến.

Không gian thưởng thức ẩm thực luôn gắn liền và hòa điệu cùng các nét văn hóa khác như văn hóa nhà sàn, hát then, múa khèn, múa xòe, múa sạp… Đặc biệt, chợ phiên là không gian đặc biệt, nơi thể hiện rõ nét, sống động nhất văn hóa ẩm thực của đồng bào các dân tộc miền Tây Bắc. Tại đây, du khách có thể được thưởng thức trọn vẹn hương vị các món ăn đặc trưng như xôi ngũ sắc, thắng cố, mèn mén, phở, các loại bánh, thịt trâu gác bếp, khâu nhục, thịt lợn sấy, măng rừng, rau cải núi, các loại quả như mận, lê, đào, trám rừng… trong không gian đậm màu truyền thống.

Món ăn truyền thống của đồng bào Thái vùng Tây Bắc.

Việc bảo tồn và phát huy giá trị của văn hóa ẩm thực truyền thống tại các vùng du lịch cộng đồng còn gắn liền với việc tổ chức lễ hội. Ngoài các lễ hội truyền thống như lễ hội Lồng Tồng, Gầu Tào, lễ mừng cơm mới, lễ cúng rừng… thì những lễ hội theo mùa được nhiều địa phương tổ chức như lễ hội hoa ban ở Sơn La (Lai Châu), lễ hội cốm ở Bảo Yên (Lào Cai), lễ hội hái mận ở Mộc Châu (Sơn La), Bắc Hà (Lào Cai), lễ hội xòe Thái Nghĩa Lộ (Yên Bái), lễ hội na ở Chi Lăng (Lạng Sơn), lễ hội mùa thu, lễ hội mùa xuân, lễ hội ẩm thực ở các địa phương vùng Tây Bắc… Tại đây, du khách được trải nghiệm các hoạt động diễn xướng dân gian, được thưởng thức các món ăn, các loại hoa quả của cư dân bản địa.

Nguyễn Thế Lượng