Trao “quyền” cho học sinh

Thoát khỏi lối mòn dạy học theo kiểu áp đặt một chiều, các cơ sở giáo dục đang đa dạng hóa hình thức dạy học tích cực để trao “quyền” chủ động cho học sinh, giúp các em được học tập và khám phá tri thức trong môi trường mở ngay tại trường học.

Những tiết học thú vị

Đầu tháng 3/2025, học sinh lớp 4A, Trường Tiểu học Lê Thị Hồng Gấm (TP. Buôn Ma Thuột) đã có bài học STEM “Chậu cây thân thiện với môi trường” thú vị giữa sân trường. Tiết học được tổ chức theo chuỗi câu chuyện do chính học sinh thực hiện nhằm giúp robot vượt qua ba chặng để đến với Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột: khám phá kiến thức nền; lên ý tưởng và vẽ phác thảo chậu cây; chế tạo sản phẩm chậu cây thân thiện với môi trường. Lớp học được chia theo 4 nhóm, mỗi nhóm 6 em.

Các em học sinh đã được khám phá, làm chủ tiết học theo phương pháp dạy học tích cực thông dụng hiện nay là học theo nhóm để tự thảo luận, đưa ra giải pháp cụ thể nhằm bảo vệ môi trường sống; lên ý tưởng tái chế bằng nguyên liệu thông dụng (vỏ hộp sữa, chai nhựa, giấy vụn…); sáng tạo chậu cây và thực hành trồng cây.

Cô Hoàng Thị Mai, giáo viên Trường Tiểu học Lê Thị Hồng Gấm (TP. Buôn Ma Thuột) hướng dẫn học sinh điều chỉnh kích thước chậu cây thân thiện với môi trường theo kế hoạch bài học.

Cô Hoàng Thị Mai, giáo viên Trường Tiểu học Lê Thị Hồng Gấm đã giữ đúng vai trò dẫn dắt, hướng dẫn, hỗ trợ, giám sát học sinh lớp 4A xuyên suốt bài học. Học sinh được cô giáo hướng dẫn kiểm tra, điều chỉnh chậu cây theo kích thước của bản “thiết kế” ở hoạt động trước đó; khéo léo dùng keo nhựa dính vào que kem để xếp thành chậu cây hoàn chỉnh; trải nilon để trồng cây cân xứng theo hướng dẫn của giáo viên… Học sinh cũng tự tin thể hiện các kỹ năng mềm như: thuyết trình, thực hành, phản biện tại tiết học. Kết thúc bài học, giáo viên gợi mở, hướng dẫn học sinh sử dụng những sản phẩm vừa tạo ra để thiết kế “dự án xanh” cho không gian lớp học hay ngôi nhà của mình…

Học sinh Trường Phổ thông Dân tộc nội trú THCS huyện Buôn Đôn cũng có những bài học thú vị, hấp dẫn nhờ sự vận dụng sáng tạo của giáo viên trong thực hiện phương pháp dạy học tích cực.

Thầy Nguyễn Xuân Vinh, giáo viên môn Ngữ văn, Trường Phổ thông Dân tộc nội trú THCS huyện Buôn Đôn chia sẻ, tùy vào từng bài học, tiết học mà giáo viên sẽ sử dụng phương pháp phù hợp để học sinh phối hợp với giáo viên và tương tác cùng học sinh khác nhằm phát huy “quyền” làm chủ trong tiết học. Đó có thể là khởi động bằng một hoạt động văn nghệ (hát, kể chuyện, đóng kịch ngắn) để khuấy động lớp học; thảo luận nhóm, thảo luận cặp đôi… Tất cả những dữ kiện “ngoài” diễn ra trong tiết học đều do học sinh thực hiện dưới sự dẫn dắt, kiểm soát của giáo viên và phải liên quan đến bài học ở khâu kỹ thuật hoặc nội dung, chất liệu, thậm chí trùng với tên gọi… nhằm mục đích gợi mở, khắc sâu kiến thức bài học cho học sinh. Sau đó, giáo viên sẽ giao nhiệm vụ cho học sinh để các em tự học ngoài giờ học chính khóa; hỗ trợ học sinh học trong giờ tự học buổi tối tại trường và hỗ trợ trực tiếp theo nhu cầu của học sinh…

Học sinh là trung tâm

Trên thực tế, dạy học tích cực không phải là câu chuyện mới trong ngành giáo dục mà đã được các cơ sở giáo dục triển khai trước khi ngành bắt tay vào tiến trình đổi mới GD - ĐT (cụ thể là Chương trình giáo dục phổ thông 2018). Trong quá trình thực hiện dạy học tích cực, các giáo viên cũng kế thừa các phương pháp dạy học truyền thống linh hoạt, phù hợp với từng bộ môn, khối lớp, đối tượng học sinh. Trong đó, có một số phương pháp dạy học tích cực được sử dụng phổ biến tại các cơ sở giáo dục hiện nay: dạy học theo dự án, dạy học theo tình huống, thảo luận nhóm, đóng vai, học qua trải nghiệm, phương pháp giải quyết vấn đề, dạy học theo góc, bản đồ tư duy…

Học sinh Trường Tiểu học Lê Thị Hồng Gấm (TP. Buôn Ma Thuột) thực hành nhóm xây dựng ý tưởng về chậu cây thân thiện với môi trường.

Ông Dương Hùng Phong, Phó trưởng Phòng GD - ĐT huyện Buôn Đôn chia sẻ, việc triển khai dạy học tích cực phải bảo đảm nền tảng cơ bản là phù hợp với học sinh, lấy học sinh làm trung tâm. Trong đó có cả những phương pháp, cách thức dạy học truyền thống bởi mỗi học sinh có khả năng, năng lực khác nhau: những học sinh năng động phù hợp với hình thức hoạt động nhóm, thực hiện các dự án liên quan đến bài học; những học sinh thụ động lại phù hợp phương pháp truyền thống (dò bài cũ, thuyết trình). Việc đa dạng hóa hình thức dạy học tích cực trong mỗi tiết học, bài học là cách thức hiệu quả để phát huy năng lực của mỗi học sinh, không để học sinh nào bị bỏ lại phía sau.

Thanh Trúc