Hướng đi bền vững cho cà phê ở Ea H’leo

“Làn sóng cà phê thứ ba” (Third wave coffee) - phong trào sản xuất cà phê chất lượng cao, đang là xu hướng phổ biến của thế giới.

Tại huyện Ea H’leo, nhiều doanh nghiệp, nông hộ cũng đang tích cực góp sức, nâng tầm chất lượng, giá trị sản phẩm cà phê, tạo nên thương hiệu, hướng tới thị trường tiêu thụ bền vững.

Với 3 ha cà phê già cỗi, năm 2020, anh Bùi Ngọc Dực (SN 1980, trú thôn 8, xã Ea Khăl) đã mạnh dạn ghép cải tạo lại toàn bộ vườn cây bằng giống TR4, đồng thời chuyển dần sang canh tác theo quy trình hữu cơ. Chỉ hai năm sau đó, vườn cà phê đã dần “trẻ hóa”, năng suất ổn định khoảng 3 tấn nhân/ha (cao hơn trước đó 0,5 tấn).

Anh Dực chia sẻ: “Canh tác cà phê hữu cơ đơn giản nhưng phải tuân thủ đúng quy trình. Thời gian đầu, khi dừng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân hóa học (theo cách làm truyền thống), chắc chắn sản lượng cà phê sẽ giảm. Đây là lúc người dân cần kiên trì với cách chăm sóc mới; tận dụng vỏ trấu cà phê để ủ cùng chế phẩm, kết hợp tăng nguồn phân hữu cơ, vi sinh để bón cho cây và tạo môi trường sống cho các loài thiên địch. Khi cà phê bị sâu, bệnh hại chỉ sử dụng các loại chế phẩm sinh học để phòng ngừa”.

Người dân huyện Ea H'leo sản xuất cà phê theo quy trình hữu cơ.

Năm 2022, cà phê nhân của gia đình anh Dực đã được một số bạn hàng, doanh nghiệp trong tỉnh thu mua có trợ giá cao hơn thị trường. Nhận thấy canh tác cà phê theo hướng hữu cơ đem lại lợi nhuận cao, ít tác động xấu đến môi trường, đầu ra ổn định, chi phí đầu tư giảm khoảng 20% so với cách làm truyền thống…, nhiều hộ trong xã cũng học hỏi và làm theo.

Cuối năm 2023, anh Dực kêu gọi một số hộ dân trong xã thành lập Hợp tác xã (HTX) Thương mại dịch vụ Natrul, chuyên sản xuất cà phê theo quy trình hữu cơ chất lượng cao. Hiện, HTX có 10 hộ thành viên, với diện tích 20 ha cà phê giống TR4. Sản phẩm cà phê nhân của HTX được Công ty cổ phần Tập đoàn Intimex đến thu mua có trợ giá cao hơn thị trường 8 triệu đồng/tấn. Nhiều công ty sản xuất cà phê rang xay trên địa bàn huyện cũng tìm đến đặt mua, có trợ giá thêm 10 triệu đồng/tấn so với giá thị trường.

Với phương châm “sản xuất sạch từ vườn cây đến người tiêu dùng”, HTX Sản xuất nông nghiệp Ea Wy (xã Ea Wy, huyện Ea H’leo) không chỉ dừng lại ở việc canh tác theo quy trình hữu cơ mà còn xây dựng được thương hiệu cà phê chế biến sâu qua các sản phẩm như: cà phê bột rang xay, cà phê hạt rang và cà phê nhân. Bà Lương Thị Oanh, Chủ tịch Hội đồng quản trị, kiêm Giám đốc HTX cho biết, hằng năm HTX tham gia 2 - 3 đợt hội chợ tại nhiều tỉnh, thành phố để trực tiếp giới thiệu, quảng bá, bán sản phẩm đến người tiêu dùng; đồng thời, rao bán sản phẩm trên sàn thương mại điện tử nông nghiệp, thực phẩm sạch “Gcaeco.vn”.

Sản phẩm cà phê của HTX Sản xuất nông nghiệp Ea Wy luôn được lựa chọn, chế biến kỹ càng trước khi đưa ra thị trường tiêu thụ. Toàn bộ cà phê nguyên liệu được hái với tỷ lệ trái chín trên 90%, phơi nguyên vỏ trên nền sân xi măng. Quá trình rang, xay cũng không sử dụng phụ gia, chỉ ủ kín sau khi rang để cà phê dậy mùi thơm tự nhiên. HTX hiện có 16 hộ thành viên, 105 hộ liên kết, với vùng nguyên liệu ổn định trên 200 ha. Những năm qua, sản phẩm cà phê Ea Wy luôn được thị trường trong và ngoài nước ưa chuộng, giúp các hộ thành viên và hộ liên kết có thu nhập cao hơn 20% so với sản xuất theo lối truyền thống. Hiệu quả kinh tế đem lại đã từng bước giúp các xã viên yên tâm gắn bó với cây trồng đặc sản của địa phương, tạo được niềm tin, động lực vươn lên phát triển kinh tế.

Vườn cà phê tái canh giống mới có đầu tư hệ thống tưới phun sương của anh Bùi Ngọc Dực (xã Ea Khăl).

Huyện Ea H’leo có khoảng 30.900 ha cà phê, sản lượng trên 73.000 tấn/năm, đây là loại cây trồng chủ lực của địa phương. Theo Chủ tịch UBND huyện Ea H’leo Nguyễn Văn Hà, việc ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển hướng sản xuất cà phê sang quy trình hữu cơ, đáp ứng các tiêu chuẩn, chứng nhận... càng trở nên cấp bách để tăng năng suất, sản lượng nông sản, hướng tới xây dựng vùng nguyên liệu tập trung, chất lượng cao, tạo ra những sản phẩm cà phê giá trị cao, lợi thế cạnh tranh trong quá trình hội nhập.

Cùng với đó, huyện cũng thúc đẩy việc kết nối giữa người trồng cà phê, tổ hợp tác, HTX và những nhà rang xay, chế biến, tiêu thụ cà phê trong và ngoài tỉnh nhằm nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh của sản phẩm cà phê Ea H’leo, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao ở các thị trường xuất khẩu. Đến nay, huyện Ea H’leo đã xây dựng được trên 20 HTX, tổ hợp tác (khoảng 500 hộ thành viên) chuyên sản xuất, tiêu thụ cà phê theo chuỗi giá trị; xây dựng được 7 sản phẩm cà phê đạt chuẩn chứng nhận OCOP 3 sao. Điều này không chỉ giúp nâng cao giá trị thương hiệu mà còn bảo đảm tính minh bạch trong chuỗi cung ứng, đáp ứng các yêu cầu khắt khe từ thị trường xuất khẩu.

Lê Thành