Chỉ dẫn địa lý - "Bệ phóng" cho cà phê Buôn Ma Thuột vươn xa

Chỉ dẫn địa lý Cà phê Buôn Ma Thuột đối với sản phẩm cà phê Robusta được công bố tại Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ nhất năm 2005 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong hành trình định vị và nâng tầm thương hiệu cà phê Robusta Đắk Lắk - Việt Nam.

Định vị sự khác biệt

Cà phê Buôn Ma Thuột gắn với bề dày lịch sử phát triển hơn 100 năm. Ngoài lợi thế về điều kiện tự nhiên đã kết tinh trong hạt cà phê có phẩm vị thơm ngon đặc biệt, cà phê Buôn Ma Thuột còn kết tinh tinh hoa của truyền thống cần cù, lao động sáng tạo của nông dân Đắk Lắk. Tuy trải qua nhiều thăng trầm do biến động thị trường nhưng sản xuất và kinh doanh cà phê luôn là hoạt động kinh tế chủ đạo của khoảng 500.000 người dân trong vùng có cuộc sống phụ thuộc vào cà phê.

Hạt cà phê mang chỉ dẫn địa lý Cà phê Buôn Ma Thuột được nâng cao giá trị thông qua chế biến cà phê đặc sản tại các trang trại trồng cà phê.

Nhận thức được vị thế chiến lược, lợi thế cạnh tranh của ngành cà phê cũng như nhu cầu cấp thiết bảo hộ tài sản trí tuệ địa phương, góp phần tạo dựng hình ảnh quốc gia trên trường quốc tế, UBND tỉnh Đắk Lắk đã đứng tên đăng bạ CDĐL Cà phê Buôn Ma Thuột (tên giao dịch tiếng Anh: Buon Ma Thuot Coffee) để bảo hộ trong nước và quốc tế theo Quyết định số 896 QĐ-SHTT, ngày 14/10/2005 của Cục Sở hữu trí tuệ. Vinh dự này được nhân lên khi CDĐL Cà phê Buôn Ma Thuột được công bố ngay trong dịp Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ nhất. Đây là mốc lịch sử đáng nhớ trong chặng đường phát triển đầy thử thách của ngành cà phê địa phương, đánh dấu một vị thế mới của hạt cà phê Buôn Ma Thuột, nâng cao uy tín cà phê Việt Nam trên thị trường thế giới, giúp người nông dân gắn bó với cây cà phê và có thu nhập ổn định…

Ông Trịnh Đức Minh, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Buôn Ma Thuột cho biết, năm 2005, vấn đề bảo hộ CDĐL cho nông sản đối với Việt Nam còn rất mới mẻ. Tại thời điểm đó, Cà phê Buôn Ma Thuột mới là CDĐL nông sản thứ ba được bảo hộ (trước đó có Nước mắm Phú Quốc, Trà Shan tuyết Thái Nguyên). Trải qua 20 năm, CDĐL Cà phê Buôn Ma Thuột đã được mở rộng cho 4 dòng sản phẩm: cà phê nhân, cà phê hạt rang, cà phê bột, cà phê hòa tan nguyên chất. Hiện CDĐL Cà phê Buôn Ma Thuột đã cấp cho 17 đơn vị sử dụng, trên diện tích 7.994 ha, với 24.600 tấn cà phê nhân, hơn 241 tấn cà phê hạt rang và 175 tấn cà phê bột. Cà phê Buôn Ma Thuột là CDĐL cà phê duy nhất của Việt Nam được bảo hộ ở nước ngoài với số lượng quốc gia cao chưa từng có, lên đến 32 quốc gia.

Dẫn dắt ngành hàng ở phân khúc mới

Sau 14 năm CDĐL Cà phê Buôn Ma Thuột được công bố, thì tại Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 7 năm 2019 đã tạo dấu ấn lịch sử cho ngành cà phê Việt Nam qua hai sự kiện là Hội thảo phát triển cà phê đặc sản Việt Nam và Cuộc thi Cà phê đặc sản Việt Nam lần đầu tiên được tổ chức ở quy mô quốc gia. Qua các sự kiện này, xu hướng thị trường, cơ hội, thách thức và những điều kiện để phát triển cà phê đặc sản của Việt Nam được nhận diện. Đồng thời, tạo tiếng vang và đánh dấu bước thăng hạng ở phân khúc cao cấp của cà phê mang CDĐL Buôn Ma Thuột.

Cuộc thi Cà phê đặc sản Việt Nam lần thứ nhất đã thu hút 29 đơn vị đăng ký tham gia, với 41 mẫu sản phẩm, trong đó có 32 mẫu cà phê Robusta. Cuộc thi có sự thẩm định của những chuyên gia hàng đầu thế giới đã phát hiện và tôn vinh 25 mẫu cà phê đạt tiêu chuẩn đặc sản, với khối lượng trên 28 tấn. Từ đây, những lô hàng cà phê nhân đặc sản của Việt Nam đã được giới thiệu, kết nối trực tiếp đến người tiêu dùng, nhà rang xay trong và ngoài nước. Điều này đã tạo động lực cho người trồng cà phê quan tâm hơn đến việc nâng cấp chất lượng sản phẩm; bước đầu phát triển thị trường và gia tăng giá trị cho cà phê đặc sản của Việt Nam.

Vườn trồng cà phê ở huyện Krông Năng trong vùng chỉ dẫn địa lý Cà phê Buôn Ma Thuột.

Ông Trịnh Đức Minh cho hay, trên thế giới chưa có nước nào bảo hộ CDĐL cho cà phê Robusta vì về mặt chất lượng không có gì nổi bật so với cà phê Arabica. Tuy nhiên, từ năm 2010, trên thế giới bắt đầu phát hiện chất lượng của Robusta không thua kém so với Arabica. Viện Chất lượng cà phê (Coffee Quality Institute - CQI)  đã ban hành và áp dụng rộng rãi tiêu chuẩn, quy trình đánh giá chất lượng cho Fine Robusta (Robusta đặc sản). Điều này có ý nghĩa rất lớn, cho thấy việc bảo hộ CDĐL cho cà phê Robusta đã đặt một tiền đề, là bước đi rất quan trọng và đúng hướng của ngành hàng cà phê Đắk Lắk. Đặc biệt, việc chế biến Robusta thành cà phê đặc sản là Đắk Lắk - Việt Nam đã đi trước một bước trong việc khẳng định Robusta là cà phê ngon. Thực tế hiện tại đã chứng minh điều đó khi cộng đồng cà phê quốc tế đã công nhận Robusta Việt Nam là cà phê ngon nhất thế giới.

Trong những năm sau đó, cà phê đặc sản Robusta từ Việt Nam xuất hiện ngày càng nhiều hơn tại các hội chợ cà phê quốc tế ở Mỹ, Ý, Nhật Bản, Hàn Quốc... được các nhà rang xay, nhà nhập khẩu đánh giá cao, quan tâm kết nối và bắt đầu có những lô hàng xuất khẩu số lượng lớn. Cà phê Robusta đặc sản Việt Nam đã được nhiều thí sinh sử dụng trong các cuộc thi pha chế danh tiếng tại Úc và Mỹ. Đó là những tín hiệu lạc quan trên chặng đường dài nâng cao danh tiếng và giá trị hạt cà phê Việt Nam, cà phê mang CDĐL Buôn Ma Thuột.

Lê Minh