Huyện Krông Bông: Nhiều hợp tác xã hoạt động cầm chừng

Mô hình kinh tế tập thể, hợp tác xã trên địa bàn huyện Krông Bông thời gian qua đã có bước phát triển nhất định, góp phần tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân địa phương.

Tuy nhiên, bên cạnh một số mô hình hoạt động hiệu quả, vẫn còn không ít hợp tác xã (HTX) đang gặp khó khăn, hoạt động cầm chừng, thiếu định hướng dài hạn.

Được kỳ vọng sẽ phát huy thế mạnh địa phương, sản xuất gắn với chuỗi giá trị, xây dựng thương hiệu, phát triển sản phẩm dứa tại xã Cư Drăm, năm 2020, HTX Nông nghiệp và dịch vụ dứa Cư Drăm được thành lập với 10 thành viên, có diện tích sản xuất ban đầu 250 ha, đến nay đã tăng lên 500 ha dứa.

Năm 2022, HTX đăng ký sử dụng Nhãn hiệu tập thể “Dứa Cư Drăm - Krông Bông” do Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp. Từ đó, đơn vị tích cực triển khai mô hình sản xuất dứa đạt chuẩn VietGAP.

Không chỉ bán dứa tươi, đơn vị còn phát triển nhiều sản phẩm chế biến từ dứa như: mứt dứa, rượu dứa, bánh dứa… Đồng thời, tích cực quảng bá, trưng bày sản phẩm trong và ngoài huyện, kết nối tìm đầu ra ổn định cho sản phẩm.

Hợp tác xã Nông nghiệp và dịch vụ dứa Cư Drăm (huyện Krông Bông) tiến hành kiểm tra, đo độ đường sản phẩm dứa tươi.

Thế nhưng sau gần 5 năm hoạt động, HTX vẫn chưa đầu tư được thiết bị máy móc, xây dựng nhà xưởng, mở rộng quy mô sản xuất… Các thành viên không có sự liên kết, vẫn mạnh ai nấy làm, sản phẩm chủ yếu dựa vào sức mua của thương lái, giá cả bấp bênh, đầu ra không ổn định.

Bà Trần Thị Len, Giám đốc HTX Nông nghiệp và dịch vụ dứa Cư Drăm cho biết, khó khăn lớn nhất của đơn vị là khi các thành viên tham gia vào HTX hầu như chưa có hiểu biết, nắm bắt về mô hình HTX… Trong khi đó, người dân tham gia theo phong trào nên thời gian đầu hoạt động chưa có lợi nhuận, một số thành viên đã nản lòng, tự tìm hướng đi khác.

Cùng với đó, năng lực của đội ngũ quản lý hạn chế, không có người đứng đầu tâm huyết để xây dựng kế hoạch, định hướng sản xuất dài hạn, bền vững. Do vậy, khoảng 2 năm nay, HTX phải tạm dừng chế biến những sản phẩm chuyên sâu, các thành viên sản xuất đơn lẻ, đơn vị gần như chỉ tồn tại trên danh nghĩa.

Trong khi đó, HTX Dịch vụ nông nghiệp Ea Trul cũng đang loay hoay với bài toán duy trì hoạt động của đơn vị. HTX được thành lập từ năm 2017, với 32 xã viên, trong đó có 70% xã viên là đồng bào dân tộc thiểu số. Hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh vật tư nông nghiệp, thu gom rác thải và thủy nông. Thời gian đầu, đơn vị hoạt động khá hiệu quả, được người dân tin tưởng, mang lại lợi nhuận cho các thành viên.

Tuy nhiên, từ năm 2020 đến nay, việc kinh doanh vật tư nông nghiệp của đơn vị gặp khó khăn khi các thương lái đã chủ động tìm đến người dân, cho người dân vay mượn tiền, vật tư nông nghiệp… và đến vụ thu hoạch, thương lái vào tận nhà để thu mua sản phẩm. Cũng vì vậy, sản phẩm bị thương lái ép giá, cho vay vốn với lãi suất cao, vật tư nông nghiệp đầu vào không bảo đảm chất lượng. Cùng với đó, nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số nhận thức còn hạn chế nên bị thương lái chèn ép, khiến đời sống kinh tế vẫn gặp khó khăn.

Thành viên Hợp tác xã Nông nghiệp và dịch vụ dứa Cư Drăm (huyện Krông Bông) vẫn mạnh ai nấy làm.

Dù luôn mong muốn đồng hành, hỗ trợ người dân sản xuất bền vững, song HTX Dịch vụ dịch vụ nông nghiệp Ea Trul đành phải bất lực bởi thiếu vốn đầu tư, không đủ khả năng cho người dân ứng vốn, vật tư nông nghiệp, dịch vụ sản xuất trước mùa vụ… “Khi thành lập, HTX cũng đặt nhiều kỳ vọng phát triển trở thành mô hình điểm của địa phương, giúp các thành viên là đồng bào dân tộc thiểu số ổn định thu nhập và nâng cao đời sống. Nhưng thực tế, HTX phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, đặc biệt là nguồn vốn, cạnh tranh thị trường. Tổ kinh doanh vật tư nông nghiệp, thu gom rác thải đều phải ngừng hoạt động. Hiện chỉ còn tổ thủy nông cơ sở quản lý 3 công trình thủy lợi trên địa bàn xã đang hoạt động với nhiệm vụ chủ yếu là nạo vét, sửa chữa kênh mương, bảo đảm nguồn nước tưới cho cây trồng... Cũng vì vậy, nhiều năm qua, HTX chỉ duy trì hoạt động để “giữ tên”, ông Ngô Văn Năm, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Ea Trul chia sẻ.

Theo Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Krông Bông, hiện địa phương có 19 HTX, chủ yếu là HTX nông nghiệp, trong đó có 6 HTX đang tạm ngừng hoạt động. Nhiều đơn vị hoạt động cầm chừng, chưa phát huy được tiềm năng, lợi thế của địa phương. Nguyên nhân là do giá cả thị trường, đầu ra sản phẩm gặp khó khăn; vốn điều lệ thấp, cơ sở vật chất không được đầu tư; quy mô sản xuất nhỏ lẻ, không có chiến lược lâu dài; nhiều HTX có sản phẩm đặc trưng nhưng hoạt động đơn lẻ, không có khả năng bao tiêu đầu ra hay nâng cao giá trị sản phẩm thông qua chế biến, đóng gói, xây dựng thương hiệu. Hơn thế, đội ngũ quản lý chưa được đào tạo bài bản, còn lúng túng trong việc điều hành; các HTX thiếu động lực phát triển; nhiều HTX thành lập theo dạng hình thức.

Để HTX thành lập không theo phong trào mà phải xuất phát từ nhu cầu thực tế, địa phương đang đánh giá lại tiềm năng của các sản phẩm, tập trung phát triển vùng chuyên canh quy mô lớn, xây dựng chuỗi giá trị. Từ đó ổn định đầu ra và nâng cao giá trị sản phẩm, giúp người dân yên tâm lao động, sản xuất, góp phần hình thành các HTX bền vững hơn.

Phương Thảo