Đà Lạt - thành phố sáng tạo âm nhạc của UNESCO

TP. Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng) chính thức được công nhận là thành viên của Việt Nam gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo toàn cầu của UNESCO trong lĩnh vực âm nhạc từ tháng 10/2023.

Để tiếp tục phát huy và nâng tầm cao của danh hiệu này, mới đây TP. Đà Lạt đã tổ chức tọa đàm tham vấn về triển khai các cam kết gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO trong lĩnh vực âm nhạc giai đoạn 2025 – 2027; qua đó đã hội tụ được rất nhiều ý kiến tham vấn tâm huyết, trách nhiệm từ các chuyên gia, nhà quản lý, nhà tổ chức sự kiện, doanh nhân trong nước và quốc tế.

Ông Jonathan Wallace Baker, Trưởng Văn phòng đại diện UNESCO Việt Nam cho rằng, việc TP. Đà Lạt tham gia Mạng lưới thành phố sáng tạo trong lĩnh vực âm nhạc là cột mốc quan trọng. “Đây là cơ hội, trách nhiệm và cam kết thúc đẩy sự sáng tạo, củng cố các ngành công nghiệp văn hóa và bảo đảm âm nhạc là nguồn động lực thúc đẩy phát triển đô thị bền vững”, ông nói.

Theo người đứng đầu Văn phòng đại diện UNESCO Việt Nam, để bảo đảm phù hợp với Tuyên ngôn Braga, TP. Đà Lạt cần nhiều hành động ở chặng đường tiếp theo. Đó là tận dụng sự sáng tạo về âm nhạc để phát triển đô thị và kinh tế; tăng cường quan hệ đối tác công - tư để tạo môi trường cho các ngành công nghiệp văn hóa phát triển; huy động sự tham gia của thanh niên, vị thành niên; áp dụng chuyển đổi số để tăng khả năng tiếp cận công chúng, đổi mới và hướng tới phạm vi tiếp cận toàn cầu.

Ông Jonathan Wallace Baker cũng cam kết rằng UNESCO sẽ tiếp tục hỗ trợ Đà Lạt thực hiện các cam kết của mình với tư cách là thành viên của Mạng lưới các thành phố sáng tạo âm nhạc UNESCO; tiếp tục đẩy mạnh hợp tác, tư vấn chuyên môn kỹ thuật và kết nối Đà Lạt với các thành phố sáng tạo khác trên toàn thế giới để trao đổi các thực hành tốt và thúc đẩy sự phát triển chung.

Văn hóa truyền thống Nam Tây Nguyên được trình diễn tại Lễ đón nhận danh hiệu Thành phố sáng tạo âm nhạc của UNESCO.

Cam kết hành động của TP. Đà Lạt có nhiều nội dung, trong đó cả 3 sáng kiến cấp quốc tế thuộc hoặc liên quan đến lĩnh vực văn hóa cồng chiêng. Chương trình “Hòa âm cồng chiêng Đông Nam Á” diễn ra hằng năm, với sự tham gia của nghệ nhân cồng chiêng các nước Đông Nam Á và khu vực Tây Nguyên. Cũng diễn ra hằng năm là Chương trình “Thanh âm của đại ngàn” tập huấn và thực hành âm nhạc với sự tham gia của cộng đồng, sáng tác và hỗ trợ quảng bá các nhà thực hành âm nhạc quốc gia và quốc tế. Và “Festival âm nhạc quốc tế LangBiang” là sự kết hợp văn hóa cồng chiêng địa phương cùng các sự kiện âm nhạc trong nước, quốc tế được tổ chức định kỳ hai năm/lần.

Đây là hướng đi hết sức xác đáng và trân quý. Tuy Đà Lạt không đậm sâu dòng văn hóa cư dân bản địa như những trung tâm đô thị khác ở các tỉnh Tây Nguyên nhưng văn hóa bản địa góp phần quan trọng và không thể thiếu để làm nên hồn cốt Đà Lạt. Văn hóa đó tiềm tàng ở chiều sâu và đa sắc trong diễn tiến cảm thọ bởi sự ứng xử đối đãi của con người, văn hóa đó mới đang chỉ là lấp lánh bất chợt, chưa thực tương hỗ đủ mạnh để tự thân nó ngân lên những âm vang vốn có, vốn rất diệu vợi. Để thành công như mong đợi, ngoài nỗ lực nhiều từ nguồn lực nội sinh của TP. Đà Lạt và tỉnh Lâm Đồng, cần có hỗ trợ đắc lực từ các bên theo hợp tác công - tư và đội ngũ chuyên gia. Như kỳ vọng của Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam, PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Phương: “Đây là sáng kiến rất được mong đợi về sự hợp tác giữa TP. Đà Lạt với các thành phố âm nhạc trong mạng lưới trên thế giới”.

Văn hóa cồng chiêng đến với đông đảo công chúng thưởng thức tại TP. Đà Lạt.

PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Phương cũng tham vấn rằng, Đà Lạt rất cần tăng cường sự kết nối, phối hợp tham gia từ các chuyên gia, nghệ sĩ, doanh nghiệp, các tổ chức xã hội nghề nghiệp trong các lĩnh vực như âm nhạc, văn hóa dân gian, nhân học, phim tài liệu… để giúp cộng đồng các dân tộc bản địa Nam Tây Nguyên, đặc biệt giới trẻ bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc. Trong đó âm nhạc rất cần có sự kết nối của cộng đồng. Những hoạt động này bao gồm nghiên cứu, lưu trữ, hệ thống hóa kho tàng hình thức về âm nhạc truyền thống đặc biệt trong nhóm dân tộc thiểu số ở Đà Lạt và sự tham gia của đồng bào, những chủ thể sáng tạo. Theo đó, các sản phẩm du lịch, văn hóa địa phương đều hướng tới tính phát triển bền vững và trong trục xoay quy chiếu của sinh thái âm nhạc.

Đà Lạt - Thành phố sáng tạo lĩnh vực âm nhạc của UNESCO phải là bắt đầu từ cộng đồng sáng tạo và trở về với cộng đồng thụ hưởng, trong đó có chủ nhân văn hóa truyền thống là các cư dân bản địa Nam Tây Nguyên đã hàm chứa tính tất yếu. Sắp tới đây, khi TP. Đà Lạt được mở rộng theo quy hoạch đô thị mới bao gồm huyện Lạc Dương - địa bàn có trên 80% đồng bào dân tộc thiểu số gốc Tây Nguyên thì kho tàng âm nhạc truyền thống đặc sắc bên dãy núi LangBiang càng được ngân vang tự thân và lan tỏa rộng lớn đến công chúng thưởng thức mọi miền trong nước và bạn bè năm châu.

Minh Đạo