Cố đô Hoa Lư, vàng son một thuở...

Ninh Bình từ lâu là điểm hẹn của du khách với những thắng cảnh nổi tiếng như Tràng An, Tam Cốc - Bích Động, Vân Long…

Giữa vùng đất được mệnh danh là “Hạ Long trên cạn” ấy, cố đô Hoa Lư như một dấu lặng trầm mặc, nơi ghi dấu một thời vàng son của dân tộc. Trải qua hơn 1.000 năm, Hoa Lư vẫn hiện hữu như chứng nhân lịch sử, biểu tượng của khát vọng độc lập và ý thức cội nguồn trong tâm thức người Việt.

Dấu ấn tiền nhân

Hoa Lư, cách trung tâm TP. Ninh Bình (cũ) chừng 10 km, nằm lọt thỏm giữa những dãy núi đá vôi trùng điệp.

Theo sử sách, năm 968, sau khi dẹp loạn 12 sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế, đặt quốc hiệu Đại Cồ Việt và chọn Hoa Lư làm kinh đô. Trong 42 năm (968 - 1010), nơi đây là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước, gắn liền với hai triều đại Đinh và Tiền Lê, mở ra kỷ nguyên độc lập tự chủ lâu dài của dân tộc.

Chính trên mảnh đất này, cậu bé Đinh Bộ Lĩnh năm nào đã dựng cờ lau trên bãi cỏ cùng bạn bè, mô phỏng cảnh trận mạc, nuôi chí lớn thống nhất giang sơn. Để rồi, khi trưởng thành, Đinh Bộ Lĩnh trở thành người anh hùng thống nhất đất nước sau loạn 12 sứ quân, lập ra triều đình phong kiến tập quyền đầu tiên, đặt nền móng vững chắc cho một quốc gia độc lập.

Cổng chính vào khu di tích quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư.

Rời đền vua Đinh, du khách tiếp tục hành trình đến đền thờ vua Lê Đại Hành - vị vua tiếp nối sự nghiệp của triều Đinh, người đã góp phần quan trọng trong việc giữ gìn nền độc lập non trẻ của dân tộc.

Đền vua Lê không chỉ là nơi tưởng niệm vị minh quân có công đánh Tống, dẹp Chiêm, củng cố nền độc lập, mà còn lưu giữ câu chuyện đặc biệt về hoàng hậu Dương Vân Nga. Khi đất nước rơi vào thế hiểm nguy, giặc phương Bắc lăm le xâm lấn, bà đã gạt bỏ tình riêng, trao hoàng bào cho Lê Hoàn, đưa ông lên ngôi để thống lĩnh binh quyền. Chính quyết định ấy đã giúp Đại Cồ Việt vượt qua thử thách lớn, bảo toàn nền độc lập vừa giành được. Câu chuyện Lê Hoàn - Dương Vân Nga vì thế trở thành biểu tượng cho tinh thần đặt lợi ích dân tộc lên trên tất cả, một minh chứng sống động cho tầm vóc và trí tuệ của tiền nhân.

Địa thế hiểm yếu, tầm nhìn chiến lược

Nhìn vào thế đất Hoa Lư, có thể thấy tầm nhìn chiến lược của tiền nhân. Các dãy núi đá vôi dựng thành vòng thành tự nhiên, ôm trọn khu vực trung tâm; sông Hoàng Long uốn lượn bao quanh như hào nước phòng thủ. Đây là thế “núi ôm, sông bọc”, vừa tạo lợi thế quân sự gần như bất khả xâm phạm, vừa bảo đảm nguồn nước và điều kiện canh tác cho người dân. Chính địa thế ấy đã khiến Hoa Lư trở thành lựa chọn lý tưởng cho buổi đầu dựng nghiệp.

Người dân địa phương tổ chức lễ tế tại đền vua Đinh Tiên Hoàng.

Trong 42 năm tồn tại, kinh đô Hoa Lư là trung tâm chính trị, quân sự, kinh tế và văn hóa của cả nước. Từ vùng đất này, những chiến công hiển hách như đánh tan quân Tống xâm lược, chặn đứng bước tiến của Chiêm Thành đã được ghi dấu, khẳng định bản lĩnh tự chủ của dân tộc. Hoa Lư cũng là chiếc nôi hình thành nền văn minh Đại Việt, nơi đặt ra các thiết chế quân chủ tập quyền, xây dựng triều đình, định ra luật lệ, thiết lập quan hệ ngoại giao với láng giềng. Tất cả đã trở thành tiền đề quan trọng cho sự phát triển ở các triều đại kế tiếp.

Ngày nay, Hoa Lư được xếp hạng là quần thể di tích quốc gia đặc biệt, là điểm đến không thể thiếu trong hành trình du lịch Ninh Bình. Không chỉ có giá trị tham quan, nơi đây còn mang ý nghĩa hành hương, là chốn để hậu thế tìm về cội nguồn, bày tỏ lòng tri ân với tiền nhân. Hằng năm, vào tháng 3 âm lịch, lễ hội Trường Yên được tổ chức để tưởng nhớ công lao vua Đinh, vua Lê. Những nghi thức rước kiệu, tế cờ… tái hiện khí thế hào hùng buổi đầu dựng nước, trở thành sợi dây nối kết quá khứ và hiện tại.

Việt An