Một thuở cơm đồng

Tôi sinh ra từ làng, lớn lên từ cánh đồng mỗi năm hai vụ chính. Thuở ấu thơ, tôi và cánh đồng cùng đi qua những mùa mưa nắng, cùng đằm vị mồ hôi chát mặn của mẹ cha và niềm vui lan tỏa của những bữa cơm đồng.

Đồng làng xa khu dân cư. Tranh thủ thời gian cho công việc đồng áng hoàn thành sớm nhất có thể, buổi trưa người dân thường ăn cơm tại đồng. Những bữa cơm có từ chân ruộng sâu, mương nước cạn như con cá rô, con cua đồng hay mớ rau tập tàng hái quanh bờ vùng, bờ thửa cũng thành nồi cá kho, đĩa rau luộc, bát canh chua... Những bữa cơm đạm bạc như thế đến bây giờ vẫn chưa xóa mờ trong tâm trí tôi.

Thường thì dịp cấy và mùa gặt mới được ăn cơm đồng. Thế nên bọn con nít háo hức đợi đến những ngày “trọng đại” ấy. Việc nhà nông lam lũ, vất vả là thế nhưng đối với những đứa trẻ “ăn chưa no, lo chưa tới” thì những bữa cơm đồng là dịp để chúng tôi có cơ hội trải nghiệm, thỏa nỗi mong chờ.

Minh hoạ: Trà My

Những bữa cơm đồng diễn ra nhanh và bao giờ cũng ngon cả dù dọn trên lá chuối, trên lớp rạ vừa tuốt xong hay trên tấm bao bì. Giữa cánh đồng bao la, trơ trọi một cây ngô đồng và hàng bạch đàn. Tầm trưa, bà con nghỉ tay, xúm xít dưới những bóng cây. Tiếng nói cười xôn xao quên đi cái nắng, quên đi giọt mồ hôi đang chảy tràn trên mặt. Mùi thức ăn, mùi cơm gạo mới thi nhau bốc lên đánh thức những cái bụng rỗng đang thòm thèm chờ đợi.

Tôi nhớ lần đầu tiên được giao nhiệm vụ nấu và gánh cơm ra đồng. Đây là một công việc nặng nhọc và quan trọng. Tôi nhủ thầm phải hết sức cẩn thận từng công đoạn nấu cơm, nấu thức ăn và cần đi chậm, nhất là qua những bờ thửa. Đến ruộng nhà mình cũng là lúc hai vai ê ẩm, đỏ tấy. Tôi nhẹ nhàng đặt quang gánh xuống rồi gọi thật to như trút được gánh nặng. Cha mẹ và cả những người gặt lúa quanh đấy đều ngẩng lên nhìn. Tôi đọc được niềm vui trong ánh mắt của mẹ cha và dĩ nhiên bữa cơm hôm ấy, đối với tôi rất là ngon.

Mới đó ngoài đồng lúa đã uốn câu. Từng tia nắng sớm trải đều lên từng bông lúa, lặn sâu vào bên trong cho hạt lúa thêm chắc mẩy, vàng ươm. Mùa gặt lại sắp về. Tôi nhớ không khí khẩn trương và rộn ràng của làng trên xóm dưới. Người người chuẩn bị nông cụ, những bước chân hối hả, những cuộc trao đổi chớp nhoáng về việc vần công, đổi công. Ai nấy đều vui tươi phấn khởi và tình làng nghĩa xóm được gắn kết hơn từ không khí đầm ấm, sẻ chia của những bữa cơm đồng.

Tôi tản bộ ra đồng vào lúc chiều ngả bóng, nắng không còn gay gắt. Miên man từng cơn gió thổi qua những đám ruộng vừa gặt xong. Bờ xanh lút cỏ. Đàn bò nhẩn nha gặm bóng tà dương. Xa xa đàn cò trắng đứng co chân, rỉa cánh yên bình. Tôi nhìn quanh. Không còn vết dấu của những mùa gặt năm xưa. Bởi mọi công đoạn nhà nông hiện nay đều có máy gặt liên hợp đảm nhiệm. Cánh đồng lúa mênh mông chỉ vài hôm là gặt vãn. Rơm rạ vùi xuống đất hoặc đốt tạo phân cho mùa sau. Lúa dồn bao, xe công nông chở thẳng về nhà. Đã không còn hình ảnh của những bữa cơm đồng, những bát nước chè xanh, những điếu thuốc lào đặt trên bờ ruộng. Không còn cảnh người dân bì bõm lội nước vớt từng bông lúa vụ ba. Không còn cảnh đứng đầu bờ ăn vội bát cơm vì mưa sắp đổ, lũ lụt sắp về. Những đứa trẻ lau nhau chạy theo bờ vùng bắt cào cào, đuổi chim ri rồi sà xuống mâm cơm ăn ngấu nghiến, vì đói, vì vui cũng không còn nữa.

Ngày nay, khoa học kỹ thuật có nhiều thành tựu, nông nghiệp vì thế cũng phát triển không ngừng. Việc cơ giới hóa trong sản xuất đã giúp người dân đỡ vất vả hơn, giúp bộ mặt nông thôn ngày càng giàu đẹp nhưng sao lòng tôi vẫn quay quắt nhớ về những bữa cơm đồng thuở ấy…

Sơn Trần