Thơ của một người lính…

Đại tá, nhà thơ quân đội Nguyễn Hữu Quý sinh năm 1956, quê Quảng Trị, từng nhiều năm là biên tập viên thơ Tạp chí Văn nghệ Quân đội, nay đã nghỉ hưu.

Nhắc đến nhà thơ Nguyễn Hữu Quý, người ta thường nhớ đến bài thơ “Khát vọng Trường Sơn”. Bài thơ nổi tiếng này có thể coi là đỉnh cao trong sáng tác của anh, đã từng đạt giải B (không có giải A) của cuộc thi thơ do Tạp chí Văn nghệ Quân đội tổ chức.

Nhưng viết về đề tài chiến tranh cách mạng và người lính, Nguyễn Hữu Quý còn có nhiều bài thơ khác đáng đọc và đáng nhớ.

Trong bài thơ “Viết từ Thành cổ” lấy cảm hứng từ đất thiêng Quảng Trị, nhà thơ viết rằng: “Đêm trộn ngày, ngày trộn vào đêm, máu hòa máu trộn vào từng nắm đất. Những dòng máu chảy qua vỡ nát - cỏ nhú mùa xuân như ngực dậy thì?

Cỏ là giấc mơ đã bị lấp vùi, là câu hát trái tim chưa hát, là bâng khuâng anh chưa kịp gửi, những khát khao chẳng được nẩy mầm. Cỏ là em nghìn đêm anh chưa gặp, muốn hôn lên mái tóc thơm nồng thèm chạm vào đáy thắt lưng ong những mềm mại nõn nà anh mơ mộng...”.

Trong bài thơ này, cỏ non Thành cổ theo cách nói của nhạc sĩ Tân Huyền đã hiện thân và hóa thân thành “anh” và “em”, thành đối thoại khắc khoải của tình yêu đôi lứa. Và giấc mơ lứa đôi lẽ ra hoàn toàn có thể thành sự thật nếu như không có chiến tranh. Cái giả định nghiệt ngã không một người nào có lương tri mong muốn ấy đã xảy ra. Tất cả đã biến đổi không ngờ: “Cỏ Thành cổ, ơi cỏ non Thành cổ - nhịp tim xanh dưới trăng khuyết mong manh làm dịu lại bao vết thương nhức nhối. Ngọn cỏ cuối cùng trút cho anh hơi thở chuyển hồn quê vào khúc lữ trình đêm.

Máu khai sinh một dòng sông dưới cỏ tiếng khóc đầu đời vọng mọi làng quê. Đêm thao thức trắng tận cùng thao thức, đêm lẻ loi đen chạm đáy lẻ loi, đêm chảy xiết đôi bờ sụt lở, khi vỡ òa giọt máu hồi hương...”.

Đoạn thơ và cả bài thơ như một khúc tự tình của cỏ, mà cỏ ở đây là cỏ Thành cổ, cỏ thiêng của cõi thiêng, gợi niềm xót xa về những hy sinh, mất mát không thể nào nói hết của những tình yêu mãi mãi dang dở bởi chiến tranh vệ quốc. Người chết thì không thể trở về, chỉ có thể mượn cỏ để gửi hồn về theo ngọn đèn chờ đợi như “giọt máu hồi hương”.

Niềm cỏ rưng rưng dưới chân Thành cổ Quảng Trị như một tưởng niệm về những anh linh đã ngã xuống vì nước non đất Việt, dằng dặc bao năm trong mỗi bước chân người.

“Dòng sông đỏ chảy về nguồn mẹ, soi hoàng hôn điệp điệp bông lau. Trăng câu liêm đưa nhịp võng kéo cà, hoa cỏ tím bập bênh tiếng trẻ. Tiếng trẻ khóc, trời ơi tiếng trẻ? Xin một lần được khóc với o… oa…

Trăng quên khuyết. Cỏ quên mình cỏ đắng. Nối đôi miền sâu thẳm lại bên nhau...”.

Bài thơ “Thơ từ Trường Sa” được nhà thơ Nguyễn Hữu Quý sáng tác trong cảm xúc thời bình:

“Mặn lên da là biển/ Mặn xuống tóc là trời/ Lính đảo không trắng nổi/ Yêu? Hay đừng... em ơi?/ Đảo, đảo mọc thành chùm/ Lính làm hoa cho bể/ Mùa xuân Trường Sa trẻ/ Như binh nhất, binh nhì”.

Cách nói khá lạ khi nói về sự khắc nghiệt của khí hậu Trường Sa, nơi xa nhất và cũng khó khăn nhất trong các quần đảo của Việt Nam. Tính từ “mặn” đã nói lên sự vất vả, gian lao của người lính biển ngay giữa thời bình. Dù vậy thì mùa xuân Trường Sa vẫn trẻ trung theo cách ví von rất lính của nhà thơ: “Như binh nhất, binh nhì”.

“Sóng, sóng dội bốn bề/ Đảo chìm và đảo nổi/ Thương nhau thì em nhé/ Cưỡi sóng, tìm nhau thôi!/ Dẫu cuối đất cùng trời/ Vẫn nồng nàn Tổ quốc/ Câu dân ca đằm ngọt/ Ru ru mầm đá lên/ Nơi mây nước nối liền/ Làng đảo kê đỉnh sóng/ Chỉ một nét thư nghiêng/ Cũng thật nhiều xao động!”

Những câu thơ ngắn gọn nhưng với những hình ảnh, chi tiết chọn lọc thì người đọc vẫn cảm nhận khá đủ đầy tình cảm nơi đầu sóng ngọn gió. Trùng khơi không chỉ có gian nan và nguy hiểm mà còn dạt dào muôn vàn tình cảm và nhờ nó mà người lính vững vàng tay súng canh giữ biển trời. Và mùa xuân đã bắt đầu từ hải đảo xa xôi tít tắp giữa trùng dương.

“Sinh ra đầu ngọn gió/ Hoa bão táp chờ em/ Cánh trắng như nỗi nhớ/ Anh gửi vào tháng Giêng...”

Có thể nói, thơ và lính, lính và thơ đã hiện lên khá sinh động qua những tác phẩm chân thực và xúc động, chứa đựng nhiều tình cảm của nhà thơ quân đội Nguyễn Hữu Quý.

Phạm Xuân Dũng