Tuyển sinh vào lớp 10 THPT công lập:

Sao không xét tuyển thay vì thi tuyển?

Năm 2025 là năm đầu tiên 100% trường THPT công lập phía Tây của Đắk Lắk tổ chức thi tuyển sinh lớp 10.

Điểm chuẩn kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 khiến không ít người phải giật mình, lo lắng vì nhiều trường có mức điểm đầu vào thấp bất thường, thấp nhất là 2,5 điểm cho ba môn thi. Điều đó đồng nghĩa với việc mỗi môn thi chưa tới 1 điểm là đã đỗ lớp 10 trường công.

Mức điểm “chạm đáy” 2,5 cũng xuất hiện ở các địa phương khác như tỉnh Khánh Hòa (cũ), tỉnh Nghệ An. Tại nhiều tỉnh (trước sáp nhập) như Lai Châu, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Thái Nguyên..., điểm chuẩn tuyển sinh vào lớp 10 công lập ở nhiều trường THPT cũng chỉ dao động từ 7 - 10 điểm cho 3 môn, tương đương dưới 3 điểm/môn.

Phụ huynh chờ con thi tuyển vào lớp 10 năm học 2025 - 2026 tại Hội đồng coi thi Trường THPT Dân tộc nội trú N' Trang Lơng. Ảnh: Vân Anh

Câu chuyện này khiến nhiều người đặt câu hỏi là có cần phải tổ chức thi tuyển vào lớp 10 một cách đại trà như vậy không? Thực tế là năm học 2025 - 2026, vẫn có một số địa phương chỉ tổ chức thi tuyển vào lớp 10 với các trường chuyên biệt, các trường công lập khác thì xét tuyển (như các tỉnh trước khi sáp nhập: Cà Mau, Trà Vinh, Vĩnh Long, Gia Lai, Lâm Đồng, Phú Yên).

Theo Thông tư 30/2024/TT-BGDĐT về Quy chế tuyển sinh THCS và tuyển sinh THPT mà Bộ GD-ĐT ban hành vào tháng 12/2024, quy chế tuyển sinh lớp 10 được quy định như sau: hằng năm tổ chức 1 lần tuyển sinh THPT theo một trong ba phương thức: xét tuyển, thi tuyển, kết hợp thi tuyển với xét tuyển. Việc lựa chọn phương thức tuyển sinh thuộc thẩm quyền của địa phương.

Đối với phương thức thi tuyển vào lớp 10 THPT, Thông tư quy định thực hiện 3 môn thi, bài thi, gồm: Toán, Ngữ văn và 1 môn thi hoặc bài thi thứ 3 do Sở GD-ĐT lựa chọn. Môn thi thứ 3 được lựa chọn trong số các môn học có đánh giá bằng điểm số trong chương trình giáo dục phổ thông cấp THCS, bảo đảm không chọn cùng một môn thi thứ 3 quá 3 năm liên tiếp. Bài thi thứ 3 là bài thi tổ hợp của một số môn học được lựa chọn trong số các môn học có đánh giá bằng điểm số trong chương trình giáo dục phổ thông cấp THCS. Môn thi thứ 3 hoặc bài thi tổ hợp của một số môn học được công bố sau khi kết thúc học kỳ I nhưng không muộn hơn ngày 31/3 hằng năm.

Đối với hình thức xét tuyển thì căn cứ vào kết quả rèn luyện và kết quả học tập các năm học theo chương trình giáo dục phổ thông cấp THCS hoặc chương trình giáo dục thường xuyên cấp THCS của đối tượng tuyển sinh.

Mới đây nhất, TP. Hồ Chí Minh là địa phương đầu tiên trong cả nước đã có dự kiến về phương án tuyển sinh đầu cấp năm học 2026 - 2027. Theo đó, địa phương này dự kiến sẽ kết hợp cả hai hình thức xét tuyển và thi tuyển; trong đó xét tuyển vào lớp 10 trường THPT công lập ở một số khu vực đặc thù; các trường THPT công lập ở khu vực còn lại sẽ thi tuyển 3 môn: Văn, Toán, Ngoại ngữ. Việc này nhằm giữ sự ổn định, tạo thuận lợi cho phụ huynh, học sinh và các trường sau khi sáp nhập tỉnh.

Thiết nghĩ, khi quy định không bắt buộc phải thi tuyển thì các địa phương nên căn cứ vào tình hình thực tế, cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, số lượng học sinh/chỉ tiêu mà thực hiện xét tuyển hay thi tuyển hoặc kết hợp thi tuyển với xét tuyển. Việc xét tuyển bảo đảm được sự đánh giá cả quá trình học tập của học sinh (ít nhất là 4 năm THCS) và không gây áp lực. Dù việc xét tuyển chưa phải là phương thức hoàn hảo nhưng có nhiều điểm tích cực như: giảm áp lực thi cử, giảm việc học thêm, tiết kiệm khoản kinh phí lớn và tránh được “cú sốc” 2,5 điểm/3 môn đã đỗ!

Ngọc Hạnh