Thị trường giống cây trồng: Khó kiểm soát chất lượng

Mỗi mùa vụ đi qua, giống cây trồng đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định năng suất, sản lượng của từng loại. Thế nhưng, trên thực tế, vẫn còn tình trạng các cơ sở, đại lý đưa vào kinh doanh một số giống cây trồng chưa được khẳng định về chất lượng.

Nỗi lo cây giống kém chất lượng

Đối với nông dân, khi gieo một hạt giống hoặc cắm rễ một cây trồng nào đó xuống đất tức họ đã đặt vào đó nhiều lao lực và hy vọng, nếu lỡ mua phải giống kém chất lượng thì công sức của họ kể như… “công cốc”. Trên thực tế, thời gian qua có tình trạng mua nhầm giống dỏm đã gây nhiều thiệt hại cho bà con. Từ đó, cũng dấy lên nỗi lo của nhiều người về chất lượng giống cây trồng bán ra trên thị trường hiện nay. Nhất là thời điểm này, nhu cầu mua cây, hạt giống để gieo trồng của người dân tăng cao, thị trường đang hút hàng mạnh, các cơ sở kinh doanh giống cây trồng bắt đầu vào vụ “ăn nên làm ra”. Lão nông Trương Nhân Đình (phường Ea Tam, TP. Buôn  Ma Thuột) cho biết, mỗi lần đi mua cây giống, người bán chỉ giới thiệu sơ lược về xuất xứ, chủng loại chứ không nói rõ mặt hàng đó đã được cơ quan chức năng kiểm định, công bố chất lượng hay chưa, nên dù đã hơn 20 năm làm nông, ông vẫn không khỏi băn khoăn trước mỗi lần lựa chọn mua cây giống cho mình.

Lo lắng trên của nông dân không phải là không có cơ sở. Đơn cử như ở xã Hoà Thắng, TP. Buôn Ma Thuột - được coi là một trong những “vựa” cây giống lớn của tỉnh với hàng chục cơ sở, điểm kinh doanh giống cây trồng đủ chủng loại, từ tiêu, cà phê, điều đến bơ, sầu riêng, thanh long, mận… Bên cạnh một số cơ sở biết đề cao uy tín, đầu tư cơ sở hạ tầng, mở rộng vườn ươm để nâng cao chất lượng cây giống thì cũng còn không ít điểm kinh doanh mà người bán lại tỏ ra rất… mù mờ về nguồn gốc các loại cây giống mà mình đang bán. Tại một điểm kinh doanh ở thôn 11, trong số hàng trăm giống cây được bày bán, chỉ có một số lượng nhỏ có bao bì, nhãn mác rõ ràng, được nhập từ các công ty có tên tuổi, còn số nhiều thì nhập lại từ những nguồn trôi nổi để bán ra kiếm lời.

Kiểm tra nhãn mác, bao bì giống cây trồng tại Công ty TNHH Tư vấn đầu tư, phát triển Nông lâm nghiệp Ea Kmat.

Nên mua giống có kiểm định, nguồn gốc rõ ràng

Ông Trần Vinh - Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn  đầu tư, phát triển Nông lâm nghiệp Ea Kmat - đơn vị hằng năm cung cấp cho thị trường hàng vạn cây giống các loại cho biết: quy trình sản xuất đúng kỹ thuật quyết  định lớn đến chất lượng cây giống. Để có một cây giống đạt yêu cầu (bảo đảm các chỉ số về chiều cao, đường kính thân, số cặp cành tính theo ngày tuổi, lá xanh tốt, không có hiện tượng sâu bệnh…) đến tay người tiêu dùng thì phải trải qua nhiều công đoạn khắt khe. Chẳng hạn như với cây ghép thì việc chọn gốc, chồi đạt chất lượng, khi ghép và chăm sóc phải đúng quy trình kỹ thuật, còn muốn cây mầm sinh trưởng đòi hỏi cần được đầu tư nhiều về cơ sở hạ tầng, áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật trong cấy, ghép, và quan trọng nhất là việc xây dựng được các vườn cây đầu dòng… Trong khi đó, với những cơ sở sản xuất kinh doanh tự phát, nhỏ lẻ thì không phải cơ sở nào cũng có điều kiện  để đầu tư, bảo đảm các yêu cầu trên. Liên quan đến vấn đề này, theo một số DN sản xuất cây giống thì số cơ sở chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về việc sản xuất, kinh doanh giống cây trồng, làm ăn chân chính đang phải chịu áp lực cạnh tranh về giá với các cơ sở “rởm”,  bởi họ không phải đầu tư nhiều để bảo đảm chất lượng giống nên giá bán ra rẻ hơn. Cụ thể, hiện nay giống cây bơ booth đang rất chạy hàng bởi nông dân đổ xô đi mua… Công ty TNHH Tư vấn đầu tư, phát triển nông lâm nghiệp Ea Kmat vẫn giữ giá bán ở mức 30.000-35.000 đồng/ cây (có cam kết về chất lượng), trong khi đó cũng loại cây này được bán trôi nổi trên thị trường lại rẻ hơn vài giá (để đánh vào tâm lý ham rẻ của một bộ phận người tiêu dùng). Chia  sẻ về vấn đề này, ông Vinh cho biết: nếu không có biện pháp xử lý kịp thời thì nông dân sẽ còn tiếp tục bị thiệt hại nặng nề.

Theo thống kê, toàn tỉnh hiện có trên 600 cơ sở sản xuất, kinh doanh giống cây trồng, tuy nhiên chỉ hơn 60% trong số đó đủ điều kiện sản xuất, kinh doanh. Cơ quan chức năng của tỉnh cũng đã mở nhiều đợt thanh, kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về hoạt động sản xuất, kinh doanh giống cây trồng, đã phát hiện nhiều vi phạm như chủ cơ sở không nắm rõ các quy định của pháp luật thuộc lĩnh vực kinh doanh, không có chứng nhận kiểm nghiệm giống cây trồng, chứng chỉ cán bộ kỹ thuật, hồ sơ quản lý xuất nhập các loại giống, không chứng minh được nguồn gốc, sai nhãn mác hàng hóa…

Trong lúc các ngành chức năng đang có nhiều nỗ lực để “dẹp loạn” thị trường cây giống trôi nổi thì ngành nông nghiệp địa phương cũng khuyến cáo bà con không mua, đưa vào gieo trồng các loại giống không rõ nguồn gốc, xuất xứ để tránh thiệt hại về sau. Tốt nhất, nên có thói quen đọc kỹ các thông tin ghi trên bao bì, nhãn mác, và đề nghị được xem hóa đơn, nguồn gốc của cây giống trước khi chọn mua.

Đỗ Lan