"Đặc sản" mùa tưới cà phê

Những ngày tháng 4, khi màn đêm buông xuống cũng là lúc gia đình chị Trần Thị Nhung (thôn Đắk Hà Tây, xã Cư Dliê Mnông, huyện Cư M’gar) lại sửa soạn đồ đạc để đi bắt dế cơm. Đồ nghề cũng khá đơn giản, một chiếc đèn pin cùng một bình nhựa có miệng nhỏ nhét thêm lá cây vào trong là đã có thể “hành nghề”. Chị Nhung giải thích, đặc điểm của loài dế là ưa thích nơi khô ráo, cho nên khi có nước tràn vào hang, dế sẽ bò lên trên, đi đào hang mới để trú ngụ. Đặc biệt vào ban đêm, không có ánh sáng chiếu nên nước vừa xuống hang là chúng đã nhanh chóng nhảy lên bờ, bởi thế nếu đi bắt sẽ được nhiều hơn hẳn so với ban ngày. Thời điểm này người dân ở đây đang bước vào mùa tưới cà phê đợt 3, cũng là lúc dế đã trưởng thành, hơn nữa họ hút nước dưới đập lên và tưới bằng loại ống lớn nên lượng nước xả ra nhiều và nhanh, nếu không tranh thủ “thời điểm vàng” này để đi bắt dế sẽ khó có cơ hội tìm được nhiều dế như thế nữa. Quả thật, chỉ sau một đêm, 3 thành viên trong gia đình chị Nhung cũng bắt được kha khá dế, sau khi làm sạch thì thu được hơn 4 kg dế thành phẩm.

Món dế rang muối ớt.

Theo nhiều người dân ở đây, những năm trước, họ chỉ đi bắt dế cơm về để ăn, bởi đây là món ăn ngon, bổ dưỡng. Nhưng khoảng 3 năm trở lại đây, nhu cầu tìm mua dế sạch, dế tự nhiên tăng cao nên nhiều người dân đã tranh thủ đi bắt để bán kiếm thêm thu nhập. Theo đó, mỗi ký dế cơm sau khi đã làm sạch được bán với giá 200 ngàn đồng, khách hàng đặt mua chủ yếu là các nhà hàng ở TP. Buôn Ma Thuột và một số tỉnh như Đồng Nai, Nghệ An, Hà Tĩnh… Bà Thái Thị Hải (thôn Đắk Hà Đông, xã Cư Dliê Mnông) cũng là một "tín đồ ẩm thực" dế cơm, bởi thế tuy không có thời gian đi đến các lô cà phê tưới ống lớn để bắt dế nhưng bà cũng tranh thủ lúc đi tưới rẫy cà phê bằng ống nhỏ của gia đình, bắt thêm dế để cải thiện bữa cơm hằng ngày. “Ở đây không phải chỉ mùa này mới có dế, thế nhưng cuộc sống của người dân nơi này khá bận rộn, ít ai rảnh rỗi bỏ công đi đào hay đi bắt dế vào những lúc bình thường, bởi thế họ tận dụng mùa tưới cà phê để bắt dế, vừa bắt được nhanh lại đỡ tốn công sức. Năm nay khô hạn, dịch bệnh, giá nông sản rẻ nên nhiều người dân ở đây chịu khó đi bắt dế thâu đêm để kiếm thêm thu nhập trang trải cuộc sống” - bà Hải cho hay.

Trong các loại dế thì dế cơm thuộc loại “hảo hạng” và chế biến được nhiều món ngon nhất. Dế đem về rửa sạch qua nước muối, rút hết phần ruột trong bụng, bỏ phần chân cứng, nhặt cánh là có thể sử dụng. Lúc trước, dế cơm được chế biến đơn giản chỉ nướng hoặc chiên qua, thế nhưng ngày nay có nhiều món ngon từ dế được sáng tạo, mang lại hương vị thơm ngon, độc đáo như: dế tẩm bột chiên giòn, gỏi dế, dế rang me, dế rang muối ớt, dế xào sả ớt, dế kho tiêu, dế chiên bơ…

Chẳng hạn như món dế tẩm bột chiên giòn, dế sau khi làm sạch đem ướp với một ít đường, dầu ăn, hạt nêm cho thấm gia vị, nhồi những hạt đậu phộng vào bụng để khi chín trông căng tròn đẹp mắt. Tiếp đó, nhúng con dế qua tô bột rồi thả vào chảo dầu chiên, ngay khi lớp bột bắt đầu vàng, mùi thơm của lớp da dế giòn cùng với mùi đậu phộng chín lan tỏa, chỉ vài phút là có thể vớt ra thưởng thức ngay. Cắn nhẹ một con dế, ăn kèm với dưa leo, cà chua, rau thơm, chấm vào chén nước mắm ớt tỏi hoặc chén tương ớt, lúc ấy lớp bột giòn rụm, thơm lừng thêm vị đậu phụng bùi bùi, thịt dế béo ngậy hòa quyện cùng vị thanh mát của rau thơm khiến vị giác của thực khách được đánh thức.

Bà Thái Thị Hải (thôn Đắk Hà Đông, xã Cư Dliê Mnông) tranh thủ lúc đi tưới rẫy cà phê bắt dế cải thiện bữa ăn gia đình.

Thịt dế thơm ngọt, béo ngậy cùng với cảm giác giòn tan khi chế biến làm người thưởng thức không thấy ngán miệng, bởi thế nó còn được xem là món mồi nhậu khoái khẩu, được nhiều nhà hàng săn lùng. Nhiều người rang dế cùng thịt ba chỉ, thêm ít hành tăm, lá chanh, ớt rắc lên, tạo thành một món ăn rất "đưa cơm" đặc biệt vào ngày mưa. Ngoài ra, những chú dế cơm béo ngậy sau khi được làm sạch, cho vào chảo rang vàng, sau đó giã nhuyễn cùng muối, lá hành, gừng, hẹ... cho đậm vị, có thể ăn không, hoặc ăn với cơm và dùng để chấm. Khi ăn có vị beo béo, mằn mặn, cay và bùi bùi rất đặc trưng.

Những chú dế sống giữa thiên nhiên, là nguồn nguyên liệu để chế biến những món đặc sản, khiến thực khách thưởng thức một lần sẽ nhớ mãi. Tuy vậy, khi đi bắt dế cơm đôi khi cũng gặp nguy hiểm, đặc biệt là vào ban đêm bởi vì người đi “săn” có thể gặp phải rắn, rết, bọ cạp... lẩn lút dưới lòng đất, trong các hố cà phê, bởi thế ngoài tinh mắt để tìm dế cũng cần chịu khó quan sát để bảo vệ bản thân, tránh gặp nguy hiểm.

Huyền Diệu