Nhiều khó khăn trong công tác thi hành án dân sự

Hoạt động thi hành án dân sự (THADS) có vai trò quan trọng trong hoạt động tư pháp, làm cho bản án, quyết định của tòa án được chấp hành, góp phần bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân và Nhà nước. Tuy nhiên, vì liên quan đến vấn đề tài sản, tiền bạc, kê biên, bán đấu giá tài sản… nên công tác THADS gặp rất nhiều khó khăn, phức tạp.

Cán bộ, nhân viên Chi cục THADS TP. Buôn Ma Thuột làm việc với người dân.

Ông Vũ Tuấn Anh, Chi cục trưởng Chi cục THADS TP. Buôn Ma Thuột cho biết, trong những năm qua, Chi cục THADS TP. Buôn Ma Thuột có số lượng án phải thi hành hằng năm rất lớn (chiếm khoảng 25% số lượng án của toàn tỉnh). Trong năm 2015 (tính từ ngày 1-10-2014 đến ngày 30-9-2015), đơn vị đã thụ lý tổng số 4.639 việc, trong đó 3.506 việc có điều kiện giải quyết; đã giải quyết xong 3.303 việc (đạt 93%). Tổng thụ lý về tiền là hơn 426 tỷ đồng (hơn 241 tỷ đồng có điều kiện giải quyết và gần 145 tỷ đồng chưa có điều kiện giải quyết); đã giải quyết xong hơn 206 tỷ (đạt 86%) trong số tiền có điều kiện giải quyết. Sang năm 2016 (từ 1-10-2015 đến ngày 29-4-2016), Chi cục đã thụ lý 3.697 việc, giải quyết xong 1.775 việc/2.960 việc có điều kiện thi hành với số tiền hơn 46 tỷ đồng trên tổng số gần 352 tỷ đồng có điều kiện thi hành. Trong khi đó số lượng cán bộ, nhân viên của Chi cục chỉ có 30 người (trong đó có 13 chấp hành viên) nên số lượng công việc phải giải quyết hằng năm của mỗi chấp hành viên là rất lớn (hơn 300 việc/người/năm). Khối lượng công việc nhiều, trong khi đó, quá trình làm nhiệm vụ, chấp hành viên và cán bộ THA luôn phải thường xuyên đối mặt với sự chống đối quyết liệt, sự thiếu hợp tác của người phải THA; đồng thời luôn phải chịu sức ép từ phía người được THA…

Đặc biệt, công tác giải quyết các vụ việc liên quan đến tín dụng ngân hàng và THA đối với phần trách nhiệm dân sự của người phải THA đang chấp hành án tại các trại giam, trại tạm giam được xem là khó khăn nhất. Sở dĩ hai lĩnh vực này được xem là phức tạp là do một số trường hợp các ngân hàng nhận thế chấp tài sản có giá trị thấp hơn nhiều so với số tiền phải THA. Với các vụ việc phải THA đối với các đối tượng đang chấp hành án tại trại giam, trại tạm giam, thông thường các đối tượng phạm tội hình sự này không có tài sản để bồi thường thiệt hại về mặt dân sự, hoặc khi chấp hành án tù xong, họ rời khỏi địa phương, nên khó tổ chức THADS. Cùng với đó, một trong những khó khăn đối với công tác THA là khi tài sản bị kê biên, các trung tâm bán đấu giá định giá quá cao, nên dù các chấp hành viên đã hạ giá nhiều lần, nhưng vẫn không bán được. Hoặc vì người mua có tâm lý ngại mua tài sản bị kê biên, hoặc có vụ chưa có sự thống nhất trong THADS giữa các ngành trong khối Nội chính…

Ngoài ra, Luật THADS sửa đổi, bổ sung năm 2014 (có hiệu lực thi hành từ tháng 7-2015) đã “trao” quá nhiều “quyền” cho người phải THA. Đơn cử như tại Điều 7a, Luật THADS năm 2014 quy định người phải THA có các quyền như: Tự nguyện thi hành án; thỏa thuận với người được THA, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan về thời gian, địa điểm, phương thức, nội dung THA; yêu cầu Tòa án xác định, phân chia quyền sở hữu, sử dụng tài sản; yêu cầu Tòa án giải thích những điểm chưa rõ, đính chính lỗi chính tả hoặc số liệu sai sót; khởi kiện dân sự để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình trong trường hợp có tranh chấp về tài sản liên quan đến THA; yêu cầu thay đổi chấp hành viên trong trường hợp có căn cứ cho rằng chấp hành viên không vô tư khi làm nhiệm vụ... Chính điều này đã khiến một số người cố tình lợi dụng kẽ hở và quy định chưa rõ ràng, cụ thể của pháp luật để trốn tránh, trì hoãn, khiếu nại việc THA làm cho thời gian tổ chức THA bị kéo dài.

Để tháo gỡ những khó khăn trên, theo ông Vũ Tuấn Anh, sự công tâm của mỗi cán bộ THA và chấp hành viên chính là “chìa khóa” để giải quyết một phần những vướng mắc đó. Với phương châm “hết việc chứ không hết giờ”, nhiều năm nay, Chi cục THADS TP. Buôn Ma Thuột đã tăng giờ làm việc hằng ngày. Kể từ tháng 10-2015 đến nay, tất cả cán bộ, chấp hành viên của Chi cục còn tự nguyện đi làm vào thứ 7 hằng tuần. Ông Anh cũng kiến nghị các bộ, ngành liên quan sớm nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung kịp thời quy định trong Luật THADS và các luật liên quan nhằm tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ, phù hợp thực tiễn công tác THADS. Bên cạnh đó, các ngành trong khối Nội chính, các cấp chính quyền địa phương cũng cần có sự vào cuộc, phối hợp chặt chẽ, kịp thời để giải quyết những vướng mắc trong quá trình THA.    

Duy Tiến