Tổng thống Mỹ thăm Cuba: Chuyến thăm lịch sử và cơ hội lịch sử

Tổng thống Mỹ Barack Obama ngày 21-3 đến Cuba trong một chuyến thăm lịch sử, mở ra chương mới cho mối quan hệ song phương sau nhiều thập kỷ thù địch.

Ông Obama cũng là vị Tổng thống đầu tiên của Mỹ đến thăm Cuba trong gần 90 năm qua và trực tiếp phát biểu trước nhân dân Cuba về triển vọng tương lai hai nước. “Một chuyến thăm lịch sử và một cơ hội lịch sử” là tuyên bố đầu tiên của Tổng thống Mỹ Obama khi đặt chân trên lãnh thổ Cuba.

Tổng thống Barack Obama đến Cuba. (Nguồn: AP)

Phát biểu trước các nhân viên của Đại sứ quán Mỹ tại La Habana, Tổng thống Obama khẳng định: “Sau gần 90 năm mới có một Tổng thống Mỹ đặt chân lên lãnh thổ Cuba. Thật tuyệt vời khi tôi có mặt trên quốc đảo này. Đây là một chuyến thăm lịch sử và cơ hội lịch sử để kết nối trực tiếp với người dân Cuba, thúc đẩy các thỏa thuận thương mại mới, xây dựng mối quan hệ giữa người dân hai nước. Đối với bản thân tôi, đây cũng là cơ hội để đưa ra tầm nhìn về một tương lai sáng hơn so với quá khứ giữa hai nước”.

Chủ tịch Cuba Raul Castro chủ trì lễ đón chính thức Tổng thống Obama, sau đó hai nguyên thủ hội đàm và ra tuyên bố chung. Ông Obama sẽ có bài diễn thuyết tại Nhà hát Alicia Alonso trước đông đảo người dân Cuba và dự khán trận bóng chày giao hữu giữa đội tuyển quốc gia Cuba và đội bóng chày Tampa Bay Rays của Mỹ.

Diễn ra trong bối cảnh Mỹ và Cuba đang nỗ lực hàn gắn và xây dựng lòng tin, chuyến thăm của Tổng thống Obama được dư luận đánh giá là lịch sử, bởi vì trong vòng gần 90 năm qua mới có Tổng thống Mỹ đầu tiên đặt chân trên lãnh thổ Cuba mà không có chiến hạm đi cùng. Chuyến thăm này cũng là “cơ hội lịch sử” bởi vì nó diễn ra vào thời điểm quan trọng, không chỉ giúp thúc đẩy mối quan hệ hợp tác thương mại kinh tế song phương mà còn củng cố chính sách đối ngoại của Tổng thống Obama khi ông còn chưa đầy một năm nữa là hết nhiệm kỳì.

Nhiều người dân Cuba bày tỏ hy vọng, những nỗ lực thúc đẩy mối quan hệ với Cuba của ông Obama sẽ mang lại lợi ích chung cho người dân hai nước. Một người dân Cuba bày tỏ: “Tôi nghĩ đây là một chuyến thăm rất quan trọng. Gần 90 năm qua kể từ khi một Tổng thống Mỹ đến Cuba. Tôi nghĩ sẽ có nhiều thay đổi tích cực và nhiều cải thiện cho người dân Cuba sau chuyến thăm như ngành du lịch, hoạt động đi lại giữa người dân hai nước”. Hình ảnh nhóm người dân Cuba đội mưa  hô vang các khẩu hiệu "Viva Obama, Viva Fidel” khi Tổng thống Obama đến thăm khu phố cổ tại thủ đô La Habana cho thấy một chương mới đã mở ra trong mối quan hệ giữa hai nước.

Mặc dù vậy, quá trình bình thường hóa quan hệ hiện vẫn còn nhiều thách thức, với các điều kiện tiên quyết mà Cuba đưa ra là xóa bỏ lệnh cấm vận mà Mỹ áp đặt lên đảo quốc này hơn nửa thế kỷ qua. Bộ trưởng Thương mại và đầu tư nước ngoài Cuba Rodrigo Malmierca khẳng định: Lệnh cấm vận kinh tế áp đặt lên Cuba là rào cản lớn nhất đối với sự phát triển kinh tế của Cuba và gây thiệt hại khoảng 121 tỉ USD cho Cuba. Nhiều công ty Cuba hiện không được phép xuất khẩu sản phẩm hay dịch vụ tới Mỹ và thương mại giữa hai nước chỉ là đơn phương".

Trước chuyến thăm của ông Obama, Chính phủ Cuba cũng bác bỏ khả năng có sự nhượng bộ chính trị đối với Mỹ như là điều kiện để khôi phục mối quan hệ song phương hoàn toàn với Mỹ.

Mối quan hệ đầy sóng gió giữa Mỹ và Cuba chắc chắn sẽ không thể thay đổi sau một chuyến đi. Tuy nhiên giới quan sát nhận định, so với chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Coolidge đến Cuba vào năm 1928 trên chiến hạm USS Texas thì hình ảnh của Tổng thống Obama cùng gia đình bước xuống từ chuyên cơ Air Force One cho thấy một nước Mỹ thân thiện hơn trong lòng người dân Cuba nói riêng và cả khu vực Mỹ Latin nói chung.

Báo Granma, cơ quan ngôn luận chính thức của Đảng Cộng sản Cuba, ngày 20-3 đã có bài bình luận nhân dịp chuyến thăm lịch sử tới đảo quốc Caribe này của Tổng thống Mỹ Barack Obama.

Báo Granma nhận định đây là lần thứ hai một nguyên thủ Mỹ tới đảo quốc Caribe này sau chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Calvin Coolidge hồi năm 1928 và sẽ là lần đầu tiên một tổng thống Mỹ tới thăm một đất nước Cuba làm chủ vận mệnh của mình với một chính phủ cách mạng cầm quyền và một thế hệ lãnh đạo lịch sử.

Báo Granma nhấn mạnh Tổng thống Mỹ sẽ được chính phủ và nhân dân Cuba chào đón với lòng mến khách và được tiếp đãi với tất cả sự trọng thị dành cho một nguyên thủ quốc gia. Thông qua chuyến thăm lần này, Tổng thống Mỹ sẽ có cơ hội trực tiếp đánh giá một đất nước Cuba đang trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội và không ngừng cải thiện phúc lợi dành cho người dân. Đây là một dân tộc đang thụ hưởng những quyền chính đáng của mình và có những thành tựu mà nhiều nước trên thế giới mong ước, bất chấp những hạn chế trong điều kiện bị bao vây cấm vận và là nước đang phát triển, và từ đó đã nhận được sự thừa nhận và tôn trọng của thế giới. Đây cũng là dịp để Tổng thống Obama làm quen với một dân tộc cao thượng, thân thiện và có nhân cách, luôn đề cao lòng ái quốc và tình đoàn kết và luôn tranh đấu vì một tương lai tốt đẹp hơn bất chấp những nghịch cảnh phải đối mặt.

Liên quan đến tiến trình bình thường hóa quan hệ, theo báo Granma, chuyến thăm lịch sử của Tổng thống Obama tới Cuba sau 88 năm là bước đi quan trọng trong nỗ lực hàn gắn quan hệ ngoại giao song phương. Tuy nhiên, để tới được cái đích ấy, vẫn còn một chặng đường dài và phức tạp cần vượt qua, đòi hỏi cần phải giải quyết những vấn đề then chốt chất chứa qua hơn 5 thập kỷ. Bài báo khẳng định lập trường của chính phủ Cuba rằng để bình thường hóa quan hệ, điều quyết định là việc Mỹ phải xóa bỏ cuộc bao vây cấm vận kinh tế, thương mại và tài chính, đã và đang ảnh hưởng tới cuộc sống thường nhật của nhân dân Cuba cũng như là rào cản chính đối với công cuộc phát triển kinh tế của đất nước.

Tổng thống Obama thăm Bảo tàng Thành phố La Habana. (Nguồn: dailymail.co.uk)

Bên cạnh đó, nhiều yếu tố khác ảnh hưởng tới chủ quyền của Cuba cũng phải được giải quyết để bình thường hóa quan hệ hai nước, như việc trao trả phần lãnh thổ bị Washington chiếm đóng trái phép trên vịnh Guantanamo; loại bỏ các chương trình mang tính can thiệp và có mục đích khuấy động bất ổn và thay đổi trật tự chính trị, kinh tế và xã hội tại Cuba. Tương tự, Mỹ phải từ bỏ âm mưu tạo dựng một phe chính trị đối lập tại Cuba. Ngoài ra, chính quyền Washinhton cần phải chấm dứt hành vi xâm phạm về phát thanh và truyền hình chống lại Cuba, vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế và việc sử dụng trái phép các phương tiện viễn thông cho các mục đích chính trị, song song với đó là việc ngừng các chính sách cũ không còn phù hợp với giai đoạn mới mà chính phủ Mỹ đang bắt đầu gây dựng với Cuba.

Mặt khác, báo Granma nhấn mạnh thiện chí của chính phủ và nhân dân Cuba trong việc cải thiện quan hệ với Mỹ trên cơ sở của tinh thần và mục tiêu của Hiến chương Liên hiệp quốc và Tuyên bố Mỹ Latinh và Caribe như Khu vực hòa bình, do nguyên thủ các nước trong khu vực ký kết, bao gồm các nguyên tắc tuyệt đối tôn trọng độc lập, chủ quyền; quyền không thể xâm phạm của mỗi quốc gia về lựa chọn hệ thống chính trị, kinh tế, xã hội và văn hóa mà không bị can thiệp; công bằng và hai bên cùng có lợi.

Báo Granma nhấn mạnh Chính phủ Cuba hoàn toàn sẵn sàng duy trì đối thoại với Chính phủ Mỹ và phát triển mối quan hệ chung sống văn minh, tôn trọng những lý tưởng về chủ nghĩa xã hội, lịch sử và văn hóa mà La Habana kiên định theo đuổi. Trong liên kết song phương, Cuba và Mỹ phải tôn trọng những khác biệt của nhau và tạo ra một mối quan hệ dựa trên lợi ích của cả hai dân tộc.

Với nỗ lực bản thân và tính sáng tạo đã được chứng minh, Cuba sẽ kiên cường thúc đẩy quá trình cập nhật mô hình kinh tế và xã hội đã lựa chọn, và con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội phồn vinh và bền vững để củng cố những thành quả cách mạng. Một con đường tự chủ đã được lựa chọn và chắc chắn sẽ được khẳng định trong Đại hội toàn quốc Đảng Cộng sản Cuba lần thứ VII. Đó chính là đất nước Cuba sẽ trân trọng chào đón Tổng thống Obama.

Hồng Hà (Theo VOV, TTXVN)