Quan hệ Mỹ-Philippines căng thẳng

Tổng thống Rodrigo Duterte hôm 6-9 đã lên tiếng bày tỏ sự hối tiếc vì lăng nhục Tổng thống Mỹ Barack Obama. Thông báo do ông Duterte đưa ra có đoạn: "Các bình luận hơi nặng lời của tôi là để đáp lại một số câu hỏi của báo chí... nhưng tôi rất tiếc khi nó lại trở thành một màn công kích cá nhân nhằm vào ngài Tổng thống Mỹ".

Ông Duterte, một người thích ăn nói đơn giản và nổi tiếng vì các phát ngôn gây sốc cùng chiến dịch chống ma túy mạnh tay, đã gọi ông Obama là "đồ con hoang" trước mặt các phóng viên trong ngày 5-9 - một ngày trước khi cuộc gặp gỡ giữa đôi bên dự kiến diễn ra tại Lào.

Ông Obama đã nghe tin về sự xúc phạm này khi ông rời khỏi Hội nghị G20 ở Hàng Châu, Trung Quốc. Tại một cuộc họp báo, ông nói rằng đã yêu cầu trợ lý bàn bạc lại với giới chức Philippines để "tìm hiểu xem có phải đây là lúc thích hợp" để đôi bên có các cuộc trao đổi mang tính xây dựng. “Tôi luôn muốn chắc chắn rằng nếu mình tham gia một cuộc gặp gỡ thì nó phải mang tính xây dựng và chúng tôi phải giải quyết xong chuyện gì đó", ông nói với các phóng viên.

Phát ngôn viên Hội đồng an ninh quốc gia Nhà Trắng Ned Price cho biết thay vì gặp ông Duterte, ông Obama đã điều chỉnh lịch để gặp gỡ Tổng thống Hàn Quốc Park Geun-hye vào cuối ngày 6-9 - tại đó đôi bên được cho là sẽ bàn về các vụ phóng tên lửa mới nhất của Triều Tiên.

Trong thông báo đưa ra hôm 6-9 ở Lào, ông Duterte đã có giọng điệu mềm mỏng hơn, nói rằng Philippines và Mỹ nên có các cuộc gặp trực tiếp trong thời gian sau này.

Trước đó, phía Mỹ muốn thu xếp một cuộc gặp song phương giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ-Philippines để thảo luận về mối quan hệ đồng minh và những quan ngại về chính sách mạnh tay của ông Duterte trong cuộc chiến chống ma túy.

Ông Duterte đã bày tỏ sự hối tiếc vì đã có những lời lẽ không hay nhằm vào ông Obama. (Nguồn: Phil Star)

 Trong cuộc họp báo trước khi ông Obama lên đường tham dự Hội nghị G20 ở Hàng Châu, Trung Quốc, Phó Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Ben Rhodes cho biết: “Chúng tôi thường xuyên gặp gỡ với các nhà lãnh đạo của Philippines để thu hẹp các khác biệt. Chúng tôi hy vọng cuộc gặp giữa các nhà lãnh đạo 2 nước sẽ là cơ hội tốt để chúng tôi có thể hiểu nhau. Tôi nghĩ rằng các cuộc thảo luận sẽ bao gồm cả những quan ngại về vấn đề nhân quyền và  những nỗ lực thực hiện hiệp ước song phương”.

Phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Mỹ, Mark Toner đã lên tiếng bày tỏ thái độ “quan ngại sâu sắc” trước các thông tin được tiết lộ, đồng thời thúc giục chính quyền Duterte bảo đảm sao cho các cơ quan chấp pháp Philippines hành xử đúng theo các chuẩn mực nhân quyền. Và thực tế là cũng đã có những lo ngại từ cộng đồng quốc tế việc giết người không qua các trình tự pháp lý là vi phạm nhân quyền.

Trong khi đó, ông Duterte đã bác bỏ sự chỉ trích của Mỹ đối với phương pháp ông sử dụng trong chiến dịch chống ma túy. Ông nói đây là vấn đề nội bộ của Philippines. Tổng thống Philippines cho rằng cuộc gặp với ông Obama sẽ là thử thách đối với mối quan hệ song phương. Trong cuộc họp báo trước khi lên đường tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN tại Lào, ông Duterte nói rằng: “Tôi là Tổng thống của một đất nước có chủ quyền, chúng tôi không phải là thuộc địa của bất cứ ai. Tôi không phải theo quyền áp đặt của bất cứ ai, ngoại trừ người dân Philippines. Các bạn cần phải tôn trọng chúng tôi”. Ông Duterte cũng tuyên bố sẽ không để Philipinnes bị ràng buộc vào mối quan hệ đồng minh với Mỹ.

Mối quan hệ giữa ông Obama với ông Duterte cũng càng khó khăn khi tân Tổng thống Philippines nhậm chức, tuyên bố chính sách đối ngoại không liên kết chặt chẽ với Mỹ như trước và theo đuổi mối quan hệ gần gũi hơn với Trung Quốc.

Động thái trên đã cho thấy khoảng cách giữa hai đồng minh đang gia tăng và một sự “rạn nứt” với Philippines sẽ đặt Mỹ ở một vị thế khó khăn hơn khi Philippines là một đồng minh truyền thống trong khu vực. Ông Obama đã cố gắng giữ vững sự hợp tác trên lĩnh vực quân sự và các mối liên kết khác dù “không hài lòng” với các tuyên bố của nhà lãnh đạo Philippines hiện nay.

Hồng Hải (Theo VOV, TTXVN)