Hội nghị Cấp cao ASEAN: Thảo luận về Tầm nhìn Cộng đồng 2025

Ngày 27-4 tại thủ đô Manila (Philippines) bắt đầu các hoạt động của Hội nghị cấp cao thường niên ASEAN lần thứ 30. Đây là một hội nghị quan trọng, mở đầu cho các hoạt động chính thức của năm ASEAN 2017 do Philippines đảm nhiệm vai trò chủ tịch, đồng thời đánh dấu mốc đầu tiên kỷ niệm 50 năm ngày thành lập Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) 1967-2017.

Phát biểu trong cuộc họp báo cuối tuần trước, ông Robespierre Bolivar, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Philippines cho biết, Philipines đã sẵn sàng cho các hội nghị của ASEAN từ nay cho đến hết năm 2017, mà khởi đầu là Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 30 – Hội nghị cấp cao chính thức đầu tiên của ASEAN trong năm nay.

Diễn ra trong bối cảnh năm nay sẽ đánh dấu chặng đường 50 năm hình thành và phát triển của ASEAN, Hội nghị sẽ là một dấu mốc quan trọng để các nhà lãnh đạo các nước thành viên khẳng định ASEAN vẫn là khu vực có vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực đang định hình. Một ASEAN sau thời điểm hình thành Cộng đồng cụ thể sẽ như thế nào đang là một bài toán không dễ đối với khối này, nhất là trong bối cảnh tình hình khu vực và thế giới đang có những diễn biến khó lường như hiện nay.

Hội nghị ASEAN 2016. (Ảnh: China-ASEAN Expo)

Những thách thức này đòi hỏi một quyết tâm rất lớn của các nước thành viên ASEAN nhằm đưa khu vực phát triển đúng mục tiêu mà khối đã đề ra. Tại Hội nghị, các nhà lãnh đạo ASEAN sẽ tập trung thảo luận sâu vào các vấn đề phát triển chung của khối. Đó là thúc đẩy các nỗ lực về kết nối và thu hẹp khoảng cách phát triển, trong đó triển khai hiệu quả Chương trình Công tác giai đoạn 3 của Sáng kiến liên kết ASEAN và Kế hoạch Tổng thể về kết nối 2025.

Hiện Tầm nhìn cộng đồng ASEAN 2025 và Kế hoạch tổng thể trên 3 trụ cột Cộng đồng vẫn đang được các nước ASEAN thực hiện đúng lộ trình và đạt được những kết quả tích cực. Về trụ cột chính trị - an ninh, đã có 209/217 (gần 75%) dòng hành động đang được triển khai ở các mức độ khác nhau. Về kinh tế, ASEAN đã thực hiện được 532/611 biện pháp trong lộ trình xây dựng Cộng đồng kinh tế ASEAN 2025. Về văn hóa xã hội, ASEAN đang tích cực cụ thể hóa Kế hoạch tổng thể Cộng đồng Văn hóa xã hội với 109 dòng hành động. 

Hội nghị lần này cũng là cơ hội để ASEAN xem xét mở rộng các mối quan hệ hợp tác với các nước đối thoại, ngoài các đối tác hiện có. Hiện có luồng ý kiến cho rằng ASEAN đang có xu hướng thiếu đoàn kết trong giải quyết một số vấn đề của khối. Song trên thực tế, ASEAN sẽ vẫn nỗ lực đề cao giá trị tự thân của khối, tránh để sự chi phối của bên ngoài làm lỏng lẻo mối quan hệ mà ASEAN có giá trị riêng trong vòng 50 năm qua.

Ngoài ra, các nhà lãnh đạo ASEAN cũng sẽ thảo luận đề các vấn đề mà khu vực và quốc tế cùng quan tâm. Một trong những vấn đề được dư luận chờ đợi chính là các cuộc thảo luận về những tranh chấp ở Biển Đông.

Theo thông báo của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Philipines Robespierre Bolivar, nước đang giữ vai trò Chủ tịch của ASEAN, vấn đề Biển Đông cũng sẽ được các nhà lãnh đạo ASEAN thảo luận như một vấn đề quan tâm chung của khối.

Trước đó, vào ngày 25-4, ngay trước thềm Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 30, Viện nghiên cứu chiến lược quốc tế Stratbase ADR (ADRI) của Philippines đã tổ chức buổi Tọa đàm về vấn đề Biển Đông với chủ đề “Biển Đông: Philippines, ASEAN và các đối tác quốc tế” tại Manila.

Buổi tọa đàm đã đề cập đến một số diễn biến trên Biển Đông thời gian qua, trong đó có những tiến triển trong hợp tác quốc tế về giải quyết tranh chấp Biển Đông, cơ hội và thách thức trong việc thực hiện nội dung phán quyết của Tòa trọng tài thường trực quốc tế (PCA) từ đó đưa ra một số giải pháp nhằm giải quyết một cách hòa bình, theo luật pháp quốc tế tranh chấp Biển Đông.

Hình ảnh máy bay do thám Mỹ chụp được cho thấy Trung Quốc đang tăng cường bồi đắp trái phép ở Biển Đông. (Ảnh: WSJ)

Buổi tọa đàm cũng đề cập đến các nội dung nóng nhất trong chính sách đối ngoại của Philippines như các vấn đề liên quan đến địa chính trị, quân sự, khoa học biển, luật pháp quốc tế và chính sách đối ngoại của Philippines với Đông Nam Á, Trung Quốc và các quốc gia khác.

Phát biểu tại buổi Tọa đàm, Chủ tịch của ADRI Dindo Manhit đã kêu gọi các nước ASEAN đoàn kết trong việc giải quyết vấn đề Biển Đông, kêu gọi các nước tôn trọng luật pháp quốc tế trong đó có Công ước về luật biển (UNCLOS) 1982 để giải quyết tranh chấp này.Theo ông Dindo, cái gọi là “đường chín đoạn” của Trung Quốc là hết sức thiếu cơ sở pháp lý quốc tế và những hành động đơn phương của Trung Quốc trong việc bảo vệ tuyên bố chủ quyền theo “đường chín đoạn” này đã cản trở việc giải quyết tranh chấp trên Biển Đông một cách hòa bình.

Cũng theo ông Dindo, với vai trò Chủ tịch ASEAN 2017, Philippines cần phối hợp chặt chẽ với các nước ASEAN khác và các bên đối tác khác để thúc đẩy sớm hoàn thành Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC). Ông cũng kêu gọi Chính phủ Philippines khẳng định và đề cập vai trò tầm quan trọng của Phán quyết của PCA.

Cùng quan điểm với ông Dindo về vấn đề này, cựu Bộ trưởng Ngoại giao Philippines Del Rosario lên án việc Trung Quốc hoạt động quân sự hóa và xây dựng, cải tạo các đảo đã gây căng thẳng cho khu vực, đồng thời ông kêu gọi các nước ASEAN cần phải đoàn kết để đấu tranh với Trung Quốc trong việc giải quyết vấn đề Biển Đông. Bên cạnh đó, ông cũng kêu gọi ASEAN và cộng đồng quốc tế cần sử dụng luật pháp quốc tế, trong đó có cả các nguyên tắc trong phán quyết của PCA để thúc đẩy quan hệ ngoại giao cũng như trong việc giải quyết các tranh chấp trong khu vực trong đó có tranh chấp trên Biển Đông.

Dương Hà (Theo VOV, TTXVN)