Tháng Chạp của mẹ

Mẹ tôi là nông dân đích thực – nghĩa là chỉ làm ruộng chứ không kiêm nhiệm một công việc nào khác. Nhiều người nghĩ nông dân chỉ lao động vào vụ mùa, còn lại rất nhàn. Đúng mà không đúng. Bằng chứng mẹ tôi không có một ngày nhàn nhã, quanh năm suốt tháng tất bật hết ruộng tới vườn, hết bò tới heo, hết đồng tới rừng, hết chăm bà ngoại lại đến chăm con. Tóm lại, mẹ bị dòng thời gian xoay tròn như chong chóng. Và khi thời gian đọng lại ở tháng cuối cùng của năm cũng là lúc mẹ bận rộn nhất.

Anh Cả tôi nói anh em chúng tôi rất kỳ lạ, cứ canh tới tháng Chạp là đổ bệnh. Nhà có đến tám anh em, những thứ bệnh như cảm, sốt siêu vi rất dễ lây và cứ đến tháng Chạp là thi nhau ốm. Mẹ loay hoay với một bầy con tái mét, hết sốt lại ói. Con hết bệnh mẹ lại tất tả ra đồng. Tháng Chạp, lúa đồng đang kỳ cần được cấy dặm. Vụ lúa đông xuân cực nhất khâu này. Vừa ngớt mưa đã sạ nên ruộng rất dễ rơi vào cảnh chỗ dày chỗ thưa. Có những năm lúa hư hại nhiều, mẹ lội đồng, xin về từng bó mạ để dặm ruộng hư. Mẹ đi từ sáng sớm, lúc chưa nhìn rõ mặt người và về nhà cũng là khi đã tối mịt. Ròng rã. Không thể thủng thẳng được, lúa mỗi ngày mỗi lớn, chần chừ thì mất ăn – mẹ nói vậy.

Minh họa: Trà My

Xong đồng thì về nhà lo Tết nhất. Nhà nghèo thì ăn Tết nghèo, mà Tết nghèo càng phải vất vả lo toan nhiều hơn. Tết chỉ ba bữa nhưng có biết bao công việc phải làm để đón Tết, chính xác là việc cứ bày ra trước mắt.

Căn nhà nhỏ song đến tháng Chạp bỗng thấy có quá nhiều thứ cần phải thu gom, sắp xếp. Chỉ trừ mỗi việc quét màng nhện và chà bộ đèn thờ là của ba, còn lại tất tật những việc khác đều là của mẹ. Mền mùng, chăn chiếu qua mùa mưa cần được phơi nắng thơm tho, mẹ lần lượt làm đâu ra đó. Phải chi hồi xưa có máy giặt như bây giờ đã đỡ cực. Giặt mền, mùng cực nhất chuyện vắt, phơi và phải trông mưa trông nắng.

Khi nhà cửa đã được tinh tươm, gọn gàng, khâu cuối cùng của tháng Chạp là lo thực phẩm Tết. Đó là những ngày bận rộn, bận tới mức “thân này ví xẻ làm đôi”. Hồi đó nhà có mảnh vườn nho nhỏ, mẹ trồng mấy hàng khoai từ, đậu ve và rau. Tháng Chạp, mẹ làm thêm nghề bán rau. Để có một gánh rau cho phiên chợ sáng thì từ lúc trời còn tối mẹ đã phải chuẩn bị sẵn sàng mọi thứ. Xong buổi chợ về mẹ lại tranh thủ ngâm gạo, mang bột tới lò tráng bánh, đem nếp đi làm cốm rồi về chuẩn bị dưa chua, mứt gừng, mứt dừa, rót bánh thuẫn… Mỗi thứ một chút nhưng những việc lặt vặt đó chiếm hết thời gian của mẹ.

Trong ký ức của những cái Tết thuở xưa, mẹ tôi bận rộn từ đầu đến cuối tháng Chạp. Đến nỗi sau mâm cỗ cúng tất niên, sau những giờ phút cả nhà quây quần bên mâm cơm đoàn tụ thì mẹ vẫn còn làm việc. Mẹ sẽ bỏ than vào cái bàn ủi con gà, là phẳng phiu những bộ đồ cho chồng, con. Nếu hỏi sao không thấy đồ mẹ, mẹ sẽ nói Tết ở nhà chứ có đi đâu mà là với ủi...

Tháng Chạp đã về!

Tháng Chạp, tôi hay nghĩ về mẹ. Tháng Chạp, mẹ tất bật chuẩn bị Tết cho cả nhà, trừ… mẹ.

Nguyễn Thị Bích Nhàn