3 tờ lệnh bổ nhiệm đội trưởng đội thủy binh do vua Minh Mạng sắc phong

3 tờ lệnh quý được vua Minh Mạng phong cho cùng một người là ông Trần Văn Thống vào các năm 1828, 1834 và 1835 đã được ông Trần Ngọc Minh (trú tại thôn Thuận An, xã Tam Anh Bắc, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam) trao cho cơ quan chức năng để gìn giữ và làm chứng cứ lịch sử. 3 tờ lệnh hình chữ nhật có kích thước đều là 27cm x 40cm, được viết trên giấy dó, chữ Hán bằng mực xạ màu đen và dấu triện màu đỏ vẫn còn khá rõ nét. Dù đã trải qua trên dưới 180 năm nhưng may mắn là 3 tờ lệnh vẫn còn nguyên vẹn, được ông Minh ép plastic bảo vệ.

Ba Tờ lệnh của vua Minh Mạng ban cho ông Trần Văn Thống.

 Theo nội dung thì 3 tờ lệnh này được vua Minh Mạng ban cho ông Trần Văn Thống (là cụ tổ sáu đời của ông Trần Ngọc Minh) vào các ngày mùng 5 tháng 2 năm Minh Mạng thứ 9 (1828), ngày 12 tháng 4 năm Minh Mạng thứ 15 (1834) và ngày 21 tháng 6 năm Minh Mạng thứ 16 (1835). Tờ lệnh cũng ghi rõ ông Trần Văn Thống quê ở xã Phước An Tây, huyện Hà Đông, phủ Thăng Hoa, tỉnh Quảng Nam (nay thuộc xã Tam Anh Bắc, huyện Núi Thành). Ông tòng quân phục vụ trong quân đội triều Nguyễn lâu năm, cán đáng được nhiều nhiệm vụ quan trọng nên được vua Minh Mạng phong làm Chủ tướng thủy quân thống suất quân đội trong đội phòng vệ thủy binh (gồm có 5 đội). Sau đó ông Trần Văn Thống tiếp tục được cử làm quyền đội trưởng, rồi được phong làm đội trưởng của Đội thủy binh thứ nhất. Do lập được nhiều công trạng, công vụ cần mẫn nên ông Trần Văn Thống tiếp tục được phong bổ sung làm Đội trưởng đội phòng vệ thủy binh, có quyền sai khiến cả 5 đội; rồi được phong làm Võ tướng trung doanh cơ kiêm quản lãnh thủy quân...

Dưới đây là bản dịch nghĩa bằng chữ quốc ngữ toàn văn của 3 tờ lệnh này:

Tờ lệnh thứ nhất

Chức danh chủ tướng thủy quân thống suất quân đội.

Vì bằng cấp quyền sai khiến sự việc, nay theo chiếu chỉ trong đội phòng vệ thủy binh gồm 5 đội. Đội nhứt, 15 thủy binh, trưởng là Trần Văn Thống, quê quán phủ Thăng Hoa, huyện Hà Đông, xã Phước An Tây. Sơ lược danh tánh người đó tòng quân lâu ngày, công vụ khá cán đáng. Nay phong người ấy đội nhứt quản lãnh 10 đội viên điền khuyết có chánh, phó vệ úy viên chức xin bổ khuyết tức thời để hiệp làm bằng cấp tên y quyền đội trưởng quản lãnh đội 1 có 10 binh số theo suất đội viên phân phái công vụ nên tức khắc tuân theo luật, nhanh nhẹn thông suốt không được sao nhãng công việc nên dẫn đến việc tu bằng cấp vậy.

Hữu bằng cấp.

Vệ binh thủy quân 5 đội, quyền đội trưởng Trần Văn Thống chấp chuẩn như thế.

Ngày mùng 5 tháng 2 năm Minh Mạng thứ 9.

Tờ lệnh thứ hai

Nội thủy vệ, vệ úy tạm thời quyền lãnh đạo thủy quân ấn triện từng bộ phận nên tôn trọng. Vì tuân chỉ bằng cấp chứng chỉ vệ úy thủy quân 5 đội có quyền sai khiến. Đội trưởng Trần Văn Thống, quê quán tỉnh Quảng Nam, phủ Thăng Hoa, huyện Hà Đông, xã Phước An Tây, sơ lược bao quát danh tánh, công vụ cần mẫn nay xin bổ sung người đó vào chức đội trưởng được trên phong tước.

Vâng mệnh chỉ dụ một việc quân bình chuẩn mực cấp bằng tức khắc vì bao quát các việc phòng vệ đội, ngoài sự ủy thác đội trưởng binh đội theo số đội viên phân phái công vụ chủ yếu nên gia tâm cần mẫn, nhanh nhẹn, sáng suốt trong công việc, không được trễ nải dẫn đến việc cấp bằng này vậy.

Hữu bằng cấp.

Đội phòng vệ thủy quân 5 đội ngoài việc ủy thác Đội trưởng Trần Văn Thống chiếu hành như thế.

Ngày 12 tháng 4 năm Minh Mạng năm thứ 15.

Tờ lệnh thứ ba

Tạm thời phong Võ tướng Trung doanh cơ chủ tướng kiêm lãnh thủy quân ấn triện.

Vì tuân thủ bằng cấp theo lệnh vua cho mọi người thấy, đội phòng vệ thủy quân gồm 5 đội, khuyết đội trưởng từ ngày mùng 7 tháng này, theo lệnh vua xin cấp bằng và giao việc đội trưởng Trần Văn Thống để bổ sung được thực thi vào ngày 21 tháng này.

Suy tôn mệnh lệnh của vua, dựa vào việc thỉnh cầu ấy nay vâng mệnh lệnh cấp bằng Trần Văn Thống bổ sung vào chức đội trưởng quản lãnh đội binh đội viên, phân phái công vụ chủ yếu nên gia tâm cần mẫn, nhanh nhẹn, gắng gỏi trong công việc không được trễ nải nên dẫn đến việc cấp bằng này vậy.

Hữu bằng cấp.

Để nêu cho mọi người thấy trong quân phòng vệ thủy quân 5 đội, ngoài giao việc đội trưởng bổ sung, đội trưởng Trần Văn Thống chuẩn mực chấp mệnh lệnh này.

Ngày 21 tháng 6 năm Minh Mạng thứ 16.

3 tờ lệnh này phần nào đã cho chúng ta thấy được ý thức về biển của vua Minh Mạng trong việc “coi trọng tăng cường quân bị, xây dựng lực lượng hải quân, có tư tưởng quân sự lấy thủy quân làm trọng…”.  Qua đó còn thấy được tầm quan trọng của việc bảo vệ vùng biển nước ta vào những năm nữa đầu thế kỷ 19; thể hiện sự chú trọng phát triển lực lượng thủy quân và tầm nhìn chiến lược của triều đình nhà Nguyễn nói chung, của vua Minh Mạng nói riêng trong việc quan tâm đến an ninh vùng biển và phòng thủ biển; cắt cử và chọn người tài giỏi để thành lập những đội phòng vệ thủy quân cán đán công việc bảo vệ vùng biển đất nước, giữ yên bờ cõi…

Mai Hồng Lâm