Một thoáng Nam Ô

Theo người địa phương, tên gọi Nam Ô có nghĩa là ở phía Nam của châu Ô xưa. Khu vực Nam Ô có nhiều cảnh đẹp thiên nhiên và di tích văn hóa lịch sử. Trước hết mời bạn đi thăm bãi biển Nam Ô, bãi biển nằm men theo chân núi với “biển xanh ngát một màu thênh thang”. Bãi tắm Nam Ô có từ những năm đầu thập kỷ 60 của thế kỷ 20, ban đầu chủ yếu thỏa mãn nhu cầu tắm biển của người dân địa phương. Càng về sau, bãi biển càng đông dần do bãi biển hiền hòa và đẹp.

Từ bãi tắm Nam Ô, bạn có thể dùng thuyền ngược về hướng tây theo cửa sông Cu Đê, qua cây cầu xe lửa có từ thời Pháp thuộc bắc ngang qua sông trông rất hoành tráng với không gian bao la rộng mở về phía tây. Phía tả ngạn, những hàng dừa xanh rủ bóng ven sông, những dàn lưới, thuyền thúng la đà trên mặt nước sông phản chiếu màu xanh lơ của da trời và mây trắng bay lang thang. Xa xa, dãy Trường Sơn xa mờ tít tắp trong màu lam sương khói… Bạn có thể xem cư dân cào nghêu trên bãi biển và chuyện trò cùng họ.

Du khách đến chiêm ngưỡng vẻ đẹp của bãi rêu Nam Ô.

Về phía bắc không xa, có làng Vân nằm bên một eo biển tuyệt đẹp trông ra vịnh Đà Nẵng, với một bên là “mây bay đỉnh núi” và một bên là “biển xanh sóng vỗ”. Có dịp qua đây vào mùa xuân, bạn sẽ chiêm ngưỡng bãi rêu đẹp mê hồn hay theo dõi giải đua thuyền truyền thống trên sông Cu Đê do những cư dân sông nước trong vùng đua tài, biểu diễn rộn ràng bên tiếng “trống giục, người reo”…

Theo tài liệu của nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Xuân, vùng đất Nam Ô (cuối sông Cu Đê) chính là nơi ghi dấu ấn bước chân “hành phương Nam” của cha ông ta ngày xưa. Ngày ấy từ Bắc vào Nam vốn có đến hai con đèo qua Hải Vân. Đường đèo hiện nay gọi là Hải Vân hạ đạo và một Hải Vân thượng đạo khác băng qua xứ U Bò, xuống Quán Sảng thuộc khu vực Bầu Bàng, Trường Định bấy giờ (thượng nguồn sông Cu Đê). Hiện nay, trong làng đánh cá Nam Ô có ngôi mộ thật to mà các cụ cao niên cho biết là mộ của một vị tướng vào Nam Ô năm 1306 phụng chỉ vua Trần Anh Tông gả công chúa Huyền Trân cho vua Chiêm Thành là Chế Mân để mở rộng biên giới Đại Việt đến sông Thu Bồn. Lại có thêm một thông tin khác cho rằng ngôi mộ lớn đó chính là mộ của một vị tướng theo Trần Khắc Chung vào Nam cứu Công chúa Huyền Trân năm 1307. Cạnh ngôi mộ, có một ngôi miếu hoang tàn đổ nát mà nét kiến trúc còn lại vẫn mang dáng dấp hài hòa, cổ kính. 

Cảnh đẹp trên sông Cu Đê.

Đến Nam Ô, bạn hãy đến viếng Lăng thờ cá Ông được xây dựng từ 300 năm trước trong đó còn lưu giữ hàng chục chiếc hũ sành lớn nhỏ chứa hài cốt cá Ông; ngôi đình Xuân Dương cổ kính với tuồng gỗ được chạm trổ các hoa văn họa tiết cổ xưa. Và ở Nam Ô vẫn còn cả dấu vết của một ngôi tháp Chăm cổ với những viên gạch vồ khổ to cùng một số giếng nước hình vuông xây bằng đá, nước quanh năm trong vắt, mát và ngọt nhất làng.

Đến Nam Ô, du khách đừng quên thưởng thức món đặc sản “gỏi cá Nam Ô”. Loại cá trích dồi dào và rau rừng hái về từ núi Hải Vân khi còn sớm tinh sương đã tạo nên món gỏi cá Nam Ô ngon nức tiếng mà chẳng nơi nào có được. Thịt cá ngọt, mát, nước chấm đậm bùi, vị riềng ớt cay thơm hòa quyện với các loại lá “hương rừng cỏ nội” tăng thêm độ khoái khẩu của món “đặc sản Nam Ô”. Bạn có thể mua các loại hải sản tươi rói còn đang quẫy của những ngư dân làng chài mang bán với giá rẻ bất ngờ để chế biến các món ăn hấp dẫn. Ngoài ra, bạn hãy tham quan, tìm hiểu làng nghề làm nước mắm Nam Ô thơm ngon nổi tiếng trong nước và mua vài chai để làm quà. Vừa qua, nghề làm nước mắm Nam Ô đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Tiên Sa