"Nghe câu Quan họ trên cao nguyên"

Trong 20 năm qua, câu hát Quan họ đã theo bước những người con Kinh Bắc (tỉnh Bắc Giang - Bắc Ninh ngày nay) đặt chân lên mảnh đất xã Ea Tóh, huyện Krông Năng. Câu hát Quan họ đã giúp họ vượt qua khó khăn, gian khổ để xây dựng cuộc sống ấm no trên vùng đất mới Tây Nguyên.

“Gặp quê hương trên mọi quê hương”

Ngay khi mới lên Tây Nguyên cách đây 10 năm, tôi đã rất thích nghe bài hát “Nghe câu quan họ trên cao nguyên” của nhạc sĩ Vũ Thiết (phổ thơ Hữu Chỉnh). Bao nhiêu lần định đi tìm, đi viết về một vùng đất trên Tây Nguyên có câu hát dân ca Quan họ Kinh Bắc nhưng rồi quên bẵng. Trong một chuyến công tác mới đây ở huyện Krông Năng, cái duyên may chợt đến khi được nghe chị Nguyễn Thị Đông (Phó Chủ tịch UBND huyện Krông Năng) bảo rằng Huyện Đoàn Krông Năng chuẩn bị thành lập câu lạc bộ (CLB) hát dân ca Quan họ thôn Tân Bắc, xã Ea Tóh. Nhận được lời mời, ngày 27-12-2014, chúng tôi đã có mặt tại xã Ea Tóh để tham dự lễ ra mắt CLB hát dân ca Quan họ đầu tiên trên mảnh đất huyện Krông Năng.

Đón chúng tôi tại hội trường thôn Tân Bắc, các “liền anh, liền chị” nông dân đủ mọi lứa tuổi mặc khăn đóng, áo dài hớn hở như đi trẩy hội. Anh Nguyễn Văn Nguyên (Chủ nhiệm CLB hát dân ca Quan họ thôn Tân Bắc) vui mừng nói: “Ước mơ thành lập CLB hát dân ca Quan họ quê hương tôi trên đất Ea Tóh đã thành sự thật. Từ nay, những người con Kinh Bắc xa quê chỉ cần ngồi lại hát cho nhau nghe là sẽ vơi đi nỗi nhớ quê hương”. Cũng là người con đất Kinh Bắc xa quê đã 20 năm, ông Nguyễn Văn Chương (Bí thư Chi bộ thôn Tân Bắc) hiểu hơn ai hết nỗi lòng những người xa nơi chôn nhau cắt rốn. Ông Chương kể rằng: Vào năm 1995, những người con Kinh Bắc đầu tiên đã đặt chân lên mảnh đất Ea Tóh. Ngày đó, nơi đây rừng núi rậm rạp, nhà cửa thưa thớt. Chưa có điện, mỗi khi đêm xuống nghe tiếng côn trùng kêu râm ran thì lòng buồn mênh mang, nhớ quê hương da diết. “Trong những lúc ấy, mọi người tụm lại bên bếp lửa để hát cho nhau nghe câu Quan họ quê mình. Bây giờ cuộc sống đã ấm no, những người con đất Kinh Bắc nơi đây cũng tụ họp hát cho nhau và hát cho cả những người con miền đất khác xa quê cùng nghe”, ông Chương tâm sự.

CLB hát dân ca Quan họ thôn Tân Bắc biểu diễn trong ngày ra mắt.

Cái ngày ra mắt CLB do không thuê được giàn nhạc chuyên nghiệp, nên những người trong CLB đã cùng nhau đưa dàn âm thanh nhà mình ra tổ chức hát. Dàn âm thanh “bán chuyên nghiệp” này tuy đôi lúc có chút trục trặc nhưng không làm ảnh hưởng nhiều đến những giọng hát Quan họ mượt mà của những “liền anh, liền chị”. Những làn điệu dân ca Quan họ Kinh Bắc quen thuộc như: Mời trầu, Ngồi tựa mạn thuyền, Qua cầu gió bay, Người ơi người ở đừng về, Lúng liếng, Giã bạn đêm trăng, Chín nhớ mười thương… được họ hát say sưa như chưa bao giờ được hát. Trong không khí vui tươi như thế, ngay cả Phó Chủ tịch UBND huyện Nguyễn Thị Đông cũng đích thân lên sân khấu hát Quan họ và làm MC (người dẫn chương trình) cho lễ ra mắt CLB. Vốn sinh ra ở vùng đất Thái Nguyên, nhưng chị Đông cũng rất mê những làn điệu Quan họ. “Hàng xóm nhà tôi quê ở Bắc Ninh, cứ mỗi lần nghe chị ấy hát Quan họ làm tôi thấy xốn xang lạ thường. Vìthế, tôi đã học được mấy bài Quan họ từ chị ấy để giao lưu với bà con thôn Tân Bắc”, chị Đông chia sẻ.

Tiếng hát Quan họ bay xa

Trước khi hình thành CLB, những “liền anh, liền chị” thôn Tân Bắc đã thành lập đội hát Quan họ vào năm 2013. Anh Nguyễn Văn Nguyên (Chủ nhiệm CLB hát dân ca Quan họ thôn Tân Bắc) cho biết: “Ban đầu, đội của chúng tôi mới chỉ có 6 người. Tham gia đội, mỗi thành viên tự sắm trang phục cho mình. Trong đó, nam thì mặc áo tứ thân, khăn xếp; còn nữ thì mặc áo the, đội nón ba tầm với trị giá mỗi bộ lên tới 1,2 triệu đồng. Cứ mỗi dịp có lễ hội, đám cưới ở xã, anh em chúng tôi lại được mời tham gia hát Quan họ. Từ đó, một số người yêu thích hát Quan họ cũng tình nguyện tham gia cùng chúng tôi”. 

Tiếng lành vang xa, đến tháng 11-2014, đội hát dân ca Quan họ thôn Tân Bắc được Huyện Đoàn Krông Năng cử đi tham gia Liên hoan thanh niên hát dân ca và diễn tấu nhạc cụ dân tộc tỉnh Dak Lak lần thứ III. Kết quả, đội đoạt giải Nhì toàn đoàn và đoạt giải B cho tiết mục hát Quan họ Người ơi người ở đừng về. Sau thành công bất ngờ đó, Huyện Đoàn Krông Năng đã đề nghị đội thành lập CLB hát dân ca Quan họ thôn Tân Bắc. Chị Dương Thị Len (Bí thư Huyện Đoàn Krông Năng) chia sẻ: “Chúng tôi rất vui mừng bởi trên mảnh đất Krông Năng này có những người con Kinh Bắc vào đây lập nghiệp vẫn mang theo và giữ gìn những lời ca ngọt ngào, đằm thắm của làn điệu dân ca Quan họ. Vì thế, vào ngày 22-12-2014, Huyện Đoàn đã ra quyết định thành lập CLB hát dân ca Quan họ thôn Tân Bắc”.

CLB hiện có 25 thành viên, trong đó có 11 nam và 14 nữ với tuổi đời từ 29 đến 50. Riêng gia đình chị Nguyễn Thị Mai (29 tuổi,  thành viên trẻ nhất CLB) có cả chồng, anh rể và mẹ cùng tham gia. Chị Mai cho biết: “Mình biết hát Quan họ từ hồi còn ở quê. Đến lúc vào thôn Tân Bắc sống, thấy các anh chị quê mình hát Quan họ nên đăng ký tham gia. Mình hy vọng những câu ca, tiếng hát của mình sẽ góp phần lưu truyền văn hóa của quê hương Kinh Bắc trên vùng đất này”. 

Kinh phí hoạt động của CLB hiện chỉ dựa vào sự đóng góp của các thành viên và sự tài trợ của một số doanh nghiệp trong xã nên khi tổ chức các hoạt động còn gặp nhiều khó khăn. Vì thế, CLB rất cần sự hỗ trợ nhiều từ xã, huyện và các doanh nghiệp. Chị Nguyễn Thị Đông chia sẻ: “Hiện huyện chưa có kinh phí để hỗ trợ cho các hoạt động của CLB, tôi mong rằng các doanh nghiệp trong xã sẽ ủng hộ CLB sớm mua được dàn âm thanh chuyên nghiệp để tổ chức hát dân ca Quan họ phục vụ người dân địa phương. Để từ đó truyền thụ được những giá trị tốt đẹp của nghệ thuật truyền thống dân ca Quan họ đến thế hệ trẻ nơi đây và trên cao nguyên này mãi còn vang câu hát: Lên cao nguyên người ở đừng về!”.

Công Hoan