Thưởng lãm những công trình kiến trúc cổ tuyệt đẹp ở Trà Vinh

Chùa Vàm Ray (tọa lạc tại ấp Vàm Ray, xã Hàm Tân, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh) đang được xem là ngôi chùa Khơ-me đẹp nhất, lớn nhất và lộng lẫy nhất miền Tây Nam Bộ. Chùa Vàm Ray có hơn 600 năm tuổi với rất nhiều câu chuyện tâm linh, huyền bí, là nơi tu tập của nhiều sư sãi tại địa phương. Đến đây chuyện đầu tiên mà du khách được nghe kể là việc một phật tử của chùa đã tự đóng góp trên 20 tỷ đồng để xây dựng, phục chế hầu như hoàn toàn cảnh đẹp của chùa cùng với nhiều công trình khác như: chánh điện, nhà tu, cổng chùa, tượng Phật nằm lớn nhất Việt Nam có chiều dài 54 mét… Công trình này được thi công từ năm 2003 và đến năm 2008 thì hoàn thành trong sự vui mừng của đồng bào phật tử địa phương.

Cổng chùa Vàm Ray.

Chùa Vàm Ray mang phong cách kiến trúc Angkor, một kiến trúc đặc trưng của người Campuchia. Ngôi chánh điện chùa có 4 cổng, cổng chính quay mặt về hướng đông theo các chùa Khơ-me Nam Bộ. Những hàng cột cao vút và họa tiết hình vòm bao xung quanh tạo nét uy nghi mà thanh thoát cho công trình. Trên nóc là những mái nhọn 2 - 3 tầng chồng lên nhau và đỉnh là một hình tháp nhọn nhô lên cao vút giữa trời xanh. Các họa tiết, hoa văn, phù điêu từ chân đến đỉnh chánh điện được làm rất công phu, tất cả đều được sơn son thếp vàng. Nhìn từ bên ngoài, chùa có hình dáng của một cung điện vàng với những hoa văn, họa tiết được khắc chạm tỉ mỉ. Bên trong chánh điện, chỉ có một tượng Phật lớn đặt trang trọng ở vị trí cao nhất. Một số tượng Phật nhỏ được bố trí ở các vị trí thấp hơn. Không gian chánh điện rộng cao thanh thoát và mát mẻ tạo sự thoải mái cho du khách khi đến tham quan cũng như các tín đồ đến hành lễ. Các bộ cửa ra vào chánh điện được chạm khắc công phu từ những khối gỗ lớn và dày được nhập về từ nước ngoài, tạo thành những tác phẩm hoàn mỹ. Giữa sân chùa có một cột hình trụ cao vút được nâng đỡ bởi những cột cách điệu hình rắn thần Naga có 5 đầu, dùng để thắp nến vào những ngày lễ hội, tượng trưng cho việc Phật pháp sẽ soi sáng cho nhân loại, giúp mọi người sống hướng thiện như chính loài rắn đã được đức Phật thuần hóa theo quan niệm của người Khơ-me. Cửa vào chánh điện được chạm trổ rất công phu, tinh xảo, kết hợp giữa phong cách nghệ thuật chùa và nghệ thuật chạm khắc dân gian, tạo nên nét độc đáo cổ kính. Những hàng cột phía ngoài chánh điện được xây dựng theo lối kiến trúc cổ Cô Ranh, phía trên tiếp giáp giữa đầu cột với mái chùa có tượng thần Krud mình người đầu chim, mỏ ngậm viên ngọc với hai tay đỡ mái chùa.

Xung quanh chánh điện được bao bọc bởi một hàng rào trang trí bằng những tượng chằn Year mặt mày dữ tợn, mặc áo giáp với dáng ngồi bảo vệ ngôi chùa. Nhìn chếch về hướng đông nam của chánh điện là tượng đức Phật Thích ca nhập niết bàn dài hàng chục mét được đặt trên bệ tương đương một ngôi nhà 2 tầng. Toàn bộ tượng và bệ cũng được sơn phủ sơn son thiếp vàng. Lối vào chùa là chiếc cổng hoành tráng sơn màu mạ vàng, kiểu cổng Tam quan truyền thống Á Đông. Đỉnh cổng tạo hình những ngọn tháp nhọn chất chồng nhiều tầng.

Do nét lộng lẫy, vừa cổ kính, vừa hiện đại trong nghệ thuật tạo hình nên chùa Vàm Ray luôn thu hút rất đông người đến tham quan. Ngoài ra, cứ mỗi dịp lễ, tết truyền thống, dân cư ở các phum, sóc đổ về chùa hành lễ đông như trẩy hội nhất là vào các dịp tết Chôl Chnăm Thmây, Đôl Ta, Ok-om-bok...

Nhà thờ họ đạo Mặc Bắc nằm ngay trung tâm thị trấn Cầu Quan, huyện Tiểu Cần (tỉnh Trà Vinh) với trên 17.000 giáo dân đang sinh hoạt hành lễ. Ngoài giáo đường chính rất uy nghi thoáng đãng bởi được bao quanh bởi hàng trăm cây sao cổ, nhãn cổ hơn 100 năm tuổi. Nơi đây còn có nhà tưởng niệm với lối kiến trúc mái vòm theo nghệ thuật kiến trúc phương Đông khá đẹp và nho nhã, cạnh đó là khá nhiều tượng điêu khắc, hàng đá, nơi hành lễ ngoài trời…

Nhà thờ Mặc Bắc được xây dựng năm 1886, hoàn thành năm 1888, tháp chuông cao 36 m, được xem là ngôi thánh đường lớn thứ hai ở Nam Bộ thời đó, chỉ sau nhà thờ Đức Bà (Sài Gòn). Người chỉ huy xây dựng công trình là một kiến trúc sư người Pháp, vật tư cũng được đưa từ Pháp sang, riêng nhân công trực tiếp thi công toàn là người Việt có tay nghề rất cao và được trả công rất hậu hĩ. Điều này cho thấy trình độ và khả năng xây dựng của người lao động Trà Vinh cuối thế kỷ 19 là rất đáng khâm phục.

Nhà thờ Mặc Bắc là kiến trúc cổ nhất vẫn còn tồn tại trên địa bàn Trà Vinh. Với lối kiến trúc nghệ thuật rất cổ xưa, trang nhã, hài hòa, nhà thờ Mặc Bắc vẫn vững chắc với thời gian sau gần 130 năm hình thành, luôn là điểm đến hấp dẫn nhiều du khách xa gần. Nhiều đoàn làm phim cũng đã chọn đây làm hậu cảnh cho những bộ phim nổi tiếng; nhiều nghệ sĩ nhiếp ảnh cũng đã chọn nhà thờ Mặc Bắc để sáng tác những tác phẩm tuyệt đẹp.

Trần Tấn Giang