Chiếc địu trong đời sống đồng bào vùng cao Tây Bắc

Tấm địu được làm bằng vải thô dày, vuông. Địu gồm hai phần là thân địu và dây địu được kết nối với nhau rất chắc chắn. Bốn góc của tấm địu đính bốn sợi dây dài bằng vải dùng để buộc vòng chéo qua bụng cho chiếc địu chắc chắn khi địu trẻ con.

Phụ nữ dân tộc thiểu số ở vùng cao khi đã lấy chồng, chuẩn bị sinh con đều dày công khâu, thêu hay dệt tấm địu để chuẩn bị đón đứa con chào đời. Có khi tấm địu là của hồi môn của cô gái sắp lấy chồng hoặc là quà tặng của bà ngoại trong ngày đầy cữ của cháu.

Trẻ em nằm trên tấm địu theo mẹ xuống chợ phiên.

Theo quan niệm của đồng bào vùng cao Tây Bắc, chiếc địu gắn với số mệnh của đứa trẻ nên người ta thường chọn những tấm thổ cẩm đẹp và mềm mại để khâu địu, chọn ngày giờ tốt lành để làm địu với mong muốn chiếc địu sẽ mang lại những điều may mắn cho đứa trẻ. Khi đứa trẻ này lớn lên, nếu là chiếc địu còn tốt, họ sẽ dùng để địu cho đứa trẻ sau. Khi các con đã lớn, không cần dùng nữa, chiếc địu được giữ trong tủ như một vật kỷ niệm của gia đình với mong muốn chiếc địu sẽ là vật gắn kết tình cảm gia đình, nhắc nhở các con luôn nhớ về nguồn cội sinh dưỡng của mình.

Hình ảnh người mẹ địu con sau lưng trở thành hình ảnh đẹp của tình mẫu tử thiêng liêng, ấm áp. Người phụ nữ vùng cao địu con mọi nơi, mọi lúc. Họ địu con cả khi ở nhà, khi đi chợ phiên, khi đi làm nương và cả khi đi hội bản, hội làng. Ở trong tấm địu ấm áp và lưng mẹ mềm mại, những đứa trẻ đều rất ngoan ngoãn, ít khi khóc quấy và dễ dàng chìm vào giấc ngủ.

Đứa trẻ người Hmông ngủ ngon trên lưng mẹ.

Trong hành trình mưu sinh đầy gian khó và trong đời sống văn hóa, hình ảnh chiếc địu và mẹ địu con đã in sâu vào trong tiềm thức của người vùng cao Tây Bắc. Địu con trên lưng, những người mẹ vùng cao dường như có thêm động lực, niềm tin vượt lên khó khăn, cần cù lao động để nuôi dưỡng những đứa con. Từ chiếc địu ấm êm, những đứa trẻ vùng cao cứ thế mà lớn lên trên lưng mẹ.

Nguyễn Thế Lượng