Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV

Làm rõ thẩm quyền, tăng tính khả thi trong bảo vệ an ninh mạng và bí mật nhà nước

Chiều 31/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, các đại biểu thảo luận ở tổ về các dự án: Luật An ninh mạng; Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 10 luật có liên quan đến an ninh, trật tự.

Tại Tổ thảo luận số 15, dưới sự điều hành của Phó Trưởng đoàn chuyên trách phụ trách Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Thị Thu Nguyệt, các đại biểu đã tập trung đóng góp nhiều ý kiến làm rõ những vấn đề cần tiếp tục hoàn thiện nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và khả thi của các dự án luật khi được ban hành.

Dự án Luật An ninh mạng: Làm rõ vai trò của Bộ Quốc phòng, bổ sung hành vi vi phạm và cơ chế phối hợp

Thảo luận về dự án Luật An ninh mạng, đại biểu Dương Bình Phú (Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk) cho rằng dự thảo Luật hiện quy định của Bộ Quốc phòng chủ trì thẩm định, đánh giá, kiểm tra an ninh mạng đột xuất và điều phối hoạt động ứng phó, khắc phục sự cố an ninh mạng; kiểm tra, giám sát, phát hiện và xử lý hành vi đăng tải, lưu trữ trái phép thông tin, tài liệu thuộc bí mật nhà nước; đồng thời tham gia nghiên cứu, thanh tra, kiểm tra việc phòng, chống tấn công mạng, khủng bố mạng và bảo đảm an ninh dữ liệu đối với các hệ thống thông tin quân sự do Bộ Quốc phòng quản lý (quy định tại các Điều 18, 21, 22, 23, 24).

Tuy nhiên, theo đại biểu, cụm từ “hệ thống thông tin quân sự” là chưa bao quát đầy đủ, bởi ngoài các hệ thống thông tin quân sự, Bộ Quốc phòng còn quản lý nhiều hệ thống khác liên quan đến lưu trữ và xử lý dữ liệu mật như hệ thống thông tin quản lý dữ liệu chăm sóc sức khỏe lãnh đạo cấp cao tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, hệ thống thông tin rà phá bom mìn trong các dự án trọng điểm quốc gia, hay các hệ thống thông tin thuộc lĩnh vực năng lượng, tài chính, viễn thông, y tế, văn hóa, báo chí trong quân đội.

Quang cảnh phiên thảo luận tại Tổ 15. (Ảnh Đoàn ĐBQH tỉnh cung cấp)

Từ thực tế đó, đại biểu Dương Bình Phú đề nghị cơ quan soạn thảo điều chỉnh theo hướng giao Bộ Quốc phòng chủ trì thực hiện các nhiệm vụ bảo vệ an ninh mạng đối với toàn bộ hệ thống thông tin thuộc phạm vi quản lý của Bộ, thay vì chỉ giới hạn trong hệ thống thông tin quân sự.

Đề xuất này, theo đại biểu, hoàn toàn phù hợp với tinh thần của Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 25/7/2018 của Bộ Chính trị về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng, trong đó xác định Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng là cơ quan chủ trì, tham mưu giúp Chính phủ quản lý nhà nước về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng và bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng.

Tiếp đó, liên quan đến khoản 4 Điều 20, đại biểu đề nghị bổ sung cụm từ “giáo dục kiến thức, hướng dẫn kỹ năng” vào trước cụm “có trách nhiệm”, để hoàn chỉnh quy định: “Cơ quan, tổ chức, cha mẹ, con cái, người giám hộ, giáo viên, người chăm sóc trẻ em và cá nhân khác có liên quan có trách nhiệm giáo dục kiến thức, hướng dẫn kỹ năng và bảo đảm quyền của trẻ em, bảo vệ trẻ em khi tham gia không gian mạng”. Theo đại biểu, cách diễn đạt này sẽ đầy đủ và tương thích hơn với quy định của Luật Trẻ em năm 2015.

Đối với Điều 24 về phòng ngừa, xử lý tình huống nguy hiểm về an ninh mạng, đại biểu cho rằng không nên quy định cứng các biện pháp trong Luật mà chỉ nên ghi: “Giao Chính phủ quy định chi tiết điều này”. Bởi trên thực tế, các biện pháp xử lý tình huống an ninh mạng luôn thay đổi theo sự phát triển của khoa học, công nghệ, nên quy định ở cấp nghị định sẽ linh hoạt và phù hợp hơn với quan điểm xây dựng luật theo hướng “Luật quy định khung, Chính phủ và các bộ ngành hướng dẫn chi tiết”.

Về quản lý tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật an ninh mạng (Điều 34, 35), đại biểu Dương Bình Phú cho rằng dự thảo Luật đang thu hẹp phạm vi, thẩm quyền của Bộ Quốc phòng khi chỉ giao Bộ Công an xây dựng và ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn quốc gia về an ninh mạng.

Đại biểu đề nghị điều chỉnh theo hướng giao Bộ Quốc phòng chủ trì xây dựng, ban hành và quản lý tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật an ninh mạng đối với các đối tượng thuộc phạm vi quản lý của Bộ.

Điều này, vừa giúp kiểm soát nghiêm ngặt các sản phẩm, thiết bị quân sự có độ mật cao, vừa bảo đảm đồng bộ giữa tiêu chuẩn quốc phòng và tiêu chuẩn quốc gia. Đồng thời, quy định này cũng kế thừa các điều khoản đã có trong Luật An toàn thông tin mạng năm 2015 và Luật Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật (sửa đổi năm 2025).

Đại biểu Dương Bình Phú, Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk phát biểu thảo luận. (Ảnh Đoàn ĐBQH tỉnh cung cấp)

Bàn sâu về Điều 25, nội dung đấu tranh bảo vệ an ninh mạng, đại biểu nêu rõ: dự thảo quy định Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan thực hiện nhiệm vụ đấu tranh bảo vệ an ninh mạng là chưa đầy đủ. Cần bổ sung cụm từ “trừ những nội dung đấu tranh bảo vệ an ninh mạng thuộc phạm vi quản lý của Bộ Quốc phòng” để bảo đảm thống nhất với Điều 53 của dự thảo quy định Bộ Quốc phòng chịu trách nhiệm trước Chính phủ về quản lý nhà nước trong lĩnh vực an ninh mạng thuộc phạm vi quản lý. Quy định này cũng phù hợp với trách nhiệm của Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng được xác định tại Nghị quyết 29 của Bộ Chính trị.

Ngoài ra, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát sự cần thiết của việc quy định nội dung về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật an ninh mạng tại Điều 33, để bảo đảm thống nhất với Luật Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật năm 2006 (sửa đổi, bổ sung năm 2025). Nếu vẫn giữ quy định này, cần rà soát kỹ lưỡng để tránh chồng chéo, trùng lặp với các quy định hiện hành.

Liên quan đến giáo dục, bồi dưỡng kiến thức và nghiệp vụ an ninh mạng (Điều 48), đại biểu cho rằng dự thảo mới chỉ quy định Bộ Quốc phòng có trách nhiệm tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ, trong khi trên thực tế Bộ còn phải đảm nhiệm công tác tổ chức huấn luyện, nghiên cứu, biên soạn nội dung đào tạo cho các đối tượng thuộc phạm vi quản lý. Việc bổ sung cụm từ “tổ chức huấn luyện” vào dự thảo sẽ phù hợp hơn với thực tiễn và thống nhất với khoản 3 Điều 53 của Luật.

Đặc biệt, trước thực tế các cuộc tấn công mạng ngày càng tinh vi và mang tính xuyên biên giới, đại biểu Dương Bình Phú đề xuất bổ sung thêm một khoản mới trong Điều 7 về “Quyền tự vệ mạng”, cho phép lực lượng chuyên trách được áp dụng các biện pháp kỹ thuật tương ứng để vô hiệu hóa hoặc cô lập nguồn tấn công gây tổn hại nghiêm trọng. Đây là nội dung cần được luật hóa để tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, tương tự như quyền tự vệ trong lĩnh vực an ninh, quốc phòng truyền thống…

Phó Trưởng đoàn chuyên trách phụ trách Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Thị Thu Nguyệt phát biểu tại phiên thảo luận tổ. (Ảnh Đoàn ĐBQH tỉnh cung cấp)

Cùng tham gia thảo luận về dự án Luật An ninh mạng, Phó Trưởng đoàn chuyên trách phụ trách Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Thị Thu Nguyệt cho rằng, tại khoản 15 Điều 3, dự thảo chưa đề cập đến một số hành vi phá hoại ảnh hưởng đến hoạt động thông thường của không gian mạng đã xảy ra trong thực tiễn như việc sao chép, giả mạo hoặc trộm dữ liệu để chiếm đoạt thông tin, giả danh tổ chức, cá nhân nhằm thực hiện hành vi phạm tội. Theo đại biểu, những hành vi này cần được bổ sung và xem là một dạng tấn công mạng, để có căn cứ pháp lý trong công tác phòng ngừa, đấu tranh và xử lý vi phạm.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt nhấn mạnh, trong quy định về lực lượng bảo vệ an ninh mạng tại Điều 42, dự thảo Luật mới chỉ liệt kê ba nhóm lực lượng gồm lực lượng chuyên trách, lực lượng tại các bộ, ngành, địa phương và các tổ chức, cá nhân được huy động, nhưng chưa làm rõ thẩm quyền, tính chất cũng như cơ chế phối hợp giữa các nhóm này.

Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cần cụ thể hóa các quy định để đảm bảo tính đồng bộ, hiệu quả trong triển khai, nhất là đối với lực lượng bảo vệ an ninh mạng tại các địa phương trực tiếp thực hiện nhiệm vụ bảo đảm an toàn thông tin hằng ngày.

Ở góc độ tuyên truyền, phổ biến pháp luật, Phó Trưởng đoàn chuyên trách phụ trách Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk cho rằng an ninh mạng là lĩnh vực cần có sự vào cuộc của toàn xã hội. Do đó, ngoài các cơ quan quản lý nhà nước, dự thảo cần quy định rõ vai trò, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trong công tác tuyên truyền, giáo dục, vận động nhân dân nâng cao nhận thức và kỹ năng bảo vệ an ninh mạng.

Dự án Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi): Rà soát thẩm quyền ủy quyền, làm rõ khái niệm, phạm vi

Góp ý vào dự thảo Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi), đại biểu Dương Bình Phú nêu rõ: Quy định tại khoản 2 Điều 10 của dự thảo Luật mở rộng thẩm quyền xác định bí mật nhà nước và độ mật của bí mật nhà nước cho cấp phó được ủy quyền của người đứng đầu cơ quan, tổ chức là cần thiết để đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Tuy nhiên, việc mở rộng này phải được thực hiện trên cơ sở bảo đảm thống nhất với Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025. Vì vậy, đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần rà soát kỹ nội dung liên quan đến ủy quyền, đồng thời quy định rõ trách nhiệm của cấp phó trong việc xác định, phân loại và bảo vệ bí mật nhà nước nhằm tránh nguy cơ lạm quyền hoặc xác định sai mức độ mật của thông tin.

Phó Trưởng đoàn chuyên trách phụ trách Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Thị Thu Nguyệt điều hành phiên thảo luận tại Tổ 15. (Ảnh Đoàn ĐBQH tỉnh cung cấp)

Bên cạnh đó, đại biểu Dương Bình Phú cũng đề cập đến vấn đề gia hạn thời hạn bảo vệ bí mật nhà nước được quy định tại Điều 20 của dự thảo. Theo đại biểu, quy định hiện hành cần được xem xét kỹ lưỡng để bảo đảm tính đồng bộ với Luật Lưu trữ năm 2024.

Trong thực tiễn, nhiều hồ sơ, tài liệu đến thời điểm cần rà soát hoặc gia hạn bảo mật thì đã được nộp lưu trữ tập trung, không còn thuộc quyền quản lý trực tiếp của cơ quan, đơn vị chủ trì. Do đó, cần làm rõ quy trình, trách nhiệm phối hợp giữa các cơ quan trong việc gia hạn thời hạn bảo vệ, để tránh tình trạng chồng chéo, thiếu thống nhất giữa các quy định pháp luật.

Khi góp ý đối với dự án Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi), Phó Trưởng đoàn chuyên trách phụ trách Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Thị Thu Nguyệt cho rằng, quy định tại khoản 1 Điều 2 nêu hình thức chứa bí mật nhà nước bao gồm tài liệu, vật, địa điểm, lời nói, hoạt động và các dạng khác là chưa rõ ràng. Theo đại biểu, khái niệm “các dạng khác” cần được định danh cụ thể hoặc giới hạn phạm vi, tránh để mỗi cơ quan hiểu và áp dụng khác nhau, dẫn đến khó khăn trong thực thi.

Đồng thời, đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt cũng cho rằng tại Điều 7, khoản 5, mục c quy định một số lĩnh vực như công nghiệp, thương mại, nông nghiệp và phát triển nông thôn đều thuộc phạm vi bí mật nhà nước là quá rộng, cần cân nhắc xem xét, thu hẹp cho rõ ràng hơn.

Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt cũng nêu ý kiến về quy định coi đề thi, đáp án thi tuyển công chức, viên chức là thông tin bí mật nhà nước. Theo đại biểu, cần có sự phân biệt giữa các giai đoạn của kỳ thi: trước, trong và sau để vừa bảo đảm yêu cầu bảo mật, vừa đáp ứng quyền được công khai, minh bạch kết quả thi của người dự tuyển…

Lan Anh