Quốc hội thảo luận dự án Luật Tương trợ tư pháp về dân sự: Bảo đảm tính khả thi, đáp ứng hội nhập

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, sáng 27/10 dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của 4 dự thảo: Luật Dẫn độ; Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù; Luật Tương trợ tư pháp về hình sự; Luật Tương trợ tư pháp về dân sự.

Đóng góp ý kiến vào dự thảo Luật Tương trợ tư pháp về dân sự, các đại biểu cho rằng, cần làm rõ các quy định trong dự thảo Luật để bảo đảm tính khả thi, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và yêu cầu đặc thù của hoạt động tương trợ tư pháp về dân sự.

Liên quan đến phạm vi điều chỉnh (Điều 1) và khái niệm “tương trợ tư pháp về dân sự” (Điều 3), đại biểu nhận thấy, hiện phạm vi chủ yếu giới hạn ở dân sự, kinh doanh, hôn nhân, lao động, nhưng thực tiễn phát sinh nhiều vụ việc phá sản, thi hành án dân sự, trọng tài thương mại, sở hữu trí tuệ - đều mang bản chất dân sự nhưng chưa được xác định rõ, gây khoảng trống pháp lý. Việt Nam đã tham gia Công ước New York 1958, La Hay 2019 nên cần mở rộng để phù hợp hội nhập.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên thảo luận. Ảnh: quochoi.vn

Do đó, đại biểu kiến nghị bổ sung khoản mới tại Điều 1: “Luật này điều chỉnh hoạt động tương trợ tư pháp về dân sự bao gồm cả các vụ việc phá sản, thi hành án dân sự, công nhận và cho thi hành bản án, phán quyết trọng tài nước ngoài, các yêu cầu cung cấp thông tin pháp luật và chứng cứ trong lĩnh vực thương mại, đầu tư quốc tế”.

Đồng thời, bổ sung giải thích từ ngữ tại Điều 3: “Cơ quan trung ương về tương trợ tư pháp về dân sự là Bộ Tư pháp; Cơ quan lập yêu cầu là cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết vụ việc dân sự ở Việt Nam; Cơ quan thực hiện yêu cầu là cơ quan có thẩm quyền tiếp nhận và thực thi yêu cầu tương trợ từ nước ngoài”.

Về nguyên tắc tương trợ tư pháp (Điều 5), đại biểu cho rằng, dự thảo đã kế thừa nguyên tắc cơ bản nhưng chưa quy định rõ về bảo vệ dữ liệu cá nhân, quyền riêng tư, quyền nhân thân, phụ nữ, trẻ em theo Hiến pháp 2013 và Nghị định 13/2023/NĐ-CP của Chính phủ.

Từ đó, đại biểu kiến nghị bổ sung khoản 3 Điều 5 của dự thảo Luật: “Hoạt động tương trợ tư pháp về dân sự phải bảo đảm tôn trọng và bảo vệ quyền con người, quyền công dân, quyền riêng tư, bảo vệ dữ liệu cá nhân; đặc biệt chú trọng bảo vệ phụ nữ, trẻ em, người khuyết tật và các nhóm yếu thế khác”.

Các đại biểu tại phiên thảo luận. Ảnh: quochoi.vn

Liên quan đến miễn hợp pháp hóa lãnh sự (Điều 8), đại biểu nhận thấy, dự thảo quy định miễn hợp pháp hóa lãnh sự đối với hồ sơ có chữ ký, con dấu cơ quan nước ngoài như Báo cáo tiếp thu, giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nêu, tuy nhiên chưa rõ trường hợp hồ sơ điện tử với chữ ký số được quy định như thế nào.

Trong chuyển đổi số, Nhật Bản, Singapore, EU đã công nhận chữ ký điện tử trong tương trợ dân sự; nếu không mở rộng, Việt Nam gặp trở ngại giao dịch quốc tế. Vì vậy, kiến nghị bổ sung đoạn sau vào khoản 1 Điều 8: “Hồ sơ, tài liệu tương trợ tư pháp được lập dưới dạng điện tử, có chữ ký số hoặc xác thực điện tử của cơ quan, người có thẩm quyền nước ngoài cũng được xem là hợp lệ và được miễn hợp pháp hóa lãnh sự”.

Quang cảnh phiên làm việc. Ảnh: quochoi.vn

Liên quan đến các Điều 25, 34 của dự thảo Luật, đại biểu nhận thấy, dự thảo Luật bổ sung quy định cho phép cơ quan tố tụng hai bên có thể lấy lời khai trực tuyến. Đại biểu cho rằng, đây là các quy định cần thiết, phản ánh đúng yêu cầu phát triển thực tiễn và ứng dụng công nghệ trong tư pháp.

Tuy nhiên, đề nghị Cơ quan soạn thảo làm rõ thêm một số điểm trong trường hợp hai nước chưa có Hiệp định song phương thì có thực hiện được nội dung này hay không? Hoặc cần xác định rõ giá trị pháp lý của lời khai qua video, lời khai dạng này được chấp nhận như thế nào, có giá trị tương đương với lời khai trực tuyến hay chỉ là một chứng cứ hỗ trợ, bổ trợ cho hoạt động lấy lời khai trực tuyến.

Đại biểu cho rằng, những nội dung này cần làm rõ hơn để giúp cho việc triển khai thi hành Luật trong thực tiễn không bị vướng mắc và bảo đảm tính khả thi…

* Cũng trong phiên làm việc sáng nay, các đại biểu xem xét các tờ trình, báo cáo thẩm tra về 3 dự án: Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú; Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp.

Lan Anh (tổng hợp)