Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV

Hoàn thiện cơ chế hợp đồng, tuyển dụng, bảo đảm quyền lợi, thu hút nhân lực

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, trong phiên thảo luận tại hội trường sáng 13/11 về dự án Luật Viên chức (sửa đổi), các đại biểu đánh giá đây là đạo luật tác động trực tiếp đến hơn 2,2 triệu viên chức cả nước, đòi hỏi các quy định phải chặt chẽ, thống nhất và phù hợp thực tiễn.

Hai nhóm vấn đề nhận được nhiều ý kiến thảo luận là quy định hợp đồng làm việc đối với viên chức và nguyên tắc tuyển dụng, chính sách ưu tiên nhằm thu hút nguồn nhân lực chất lượng.

Hoàn thiện quy định về hợp đồng làm việc, bảo đảm quyền lợi viên chức

Góp ý về Điều 20 dự thảo Luật, đại biểu cho rằng việc quy định hợp đồng làm việc là “sự thỏa thuận” là chưa đúng bản chất. Thực tế tuyển dụng viên chức không diễn ra như quan hệ lao động thông thường, gần như không có yếu tố thương lượng bình đẳng, mà chủ yếu là ứng viên chấp nhận các điều kiện có sẵn. Việc dùng cụm từ “sự thỏa thuận” dễ gây hiểu nhầm và làm mất đi tính đặc thù của khu vực sự nghiệp công.

Đại biểu cũng phản ánh tình trạng “dôi dư cơ học” khi sáp nhập tổ chức. Nhiều viên chức hoàn thành tốt nhiệm vụ nhưng rơi vào diện dôi dư do không còn vị trí việc làm phù hợp. Hiện nay, chưa có cơ chế buộc cơ quan chủ quản chịu trách nhiệm bố trí, giới thiệu hoặc biệt phái viên chức sang đơn vị khác trong cùng hệ thống. Phần lớn viên chức phải tự đi tìm việc, thậm chí bị chấm dứt hợp đồng.

Đại biểu tham dự phiên làm việc. Ảnh: quochoi.vn

Do vậy, đại biểu kiến nghị bổ sung quy định: Trường hợp viên chức bị dôi dư do sắp xếp lại đơn vị hành chính hoặc tổ chức lại đơn vị sự nghiệp công lập, cơ quan quản lý có trách nhiệm bố trí hoặc biệt phái sang đơn vị phù hợp; không chấm dứt hợp đồng nếu viên chức đáp ứng yêu cầu vị trí việc làm khác. Theo đại biểu, đây là cơ chế nhân văn, đồng thời tránh lãng phí nguồn nhân lực đã được đào tạo bằng nguồn lực công.

Về hợp đồng lao động và hợp đồng dịch vụ (Điều 21), đại biểu đề nghị quy định rõ tính nguyên tắc, tiêu chí tuyển chọn, mức lương, điều kiện làm việc và từng loại hợp đồng để thu hút người có chuyên môn cao vào khu vực sự nghiệp công. Bên cạnh các lĩnh vực khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo…, đại biểu đề xuất bổ sung ưu tiên cho nhóm ngành đất đai, xây dựng, kế toán trong bối cảnh chính quyền địa phương 2 cấp đang thiếu nguồn lực.

Chuẩn hóa nguyên tắc tuyển dụng, chính sách ưu tiên và thu hút nhân tài

Thảo luận về nhóm quy định tuyển dụng (Điều 16 và Điều 3), đại biểu chỉ rõ sự thiếu thống nhất khi Điều 3 nêu chính sách ưu đãi người có tài năng, nhưng nguyên tắc tuyển dụng tại Điều 16 lại không đề cập. Điều này có thể gây lúng túng khi áp dụng và làm giảm khả năng thu hút nhân lực chất lượng cao.

Nhiều đại biểu cũng góp ý về thẩm quyền tuyển dụng (Điều 18), cho rằng việc dự thảo cho phép đơn vị sự nghiệp đề xuất cấp trên tuyển thay nhưng chưa quy định rõ trường hợp áp dụng sẽ tạo “vùng xám”, dễ dẫn đến tùy nghi trong thực thi.

Quang cảnh phiên làm việc. Ảnh: quochoi.vn

Bên cạnh đó, đại biểu cũng đánh giá cao nguyên tắc tuyển dụng theo vị trí việc làm, phù hợp xu hướng hiện đại, nhưng yêu cầu phải có tiêu chí, tiêu chuẩn và quy trình minh bạch, tránh tình trạng tuyển người quen, người nhà.

Liên quan chính sách ưu tiên, đại biểu đề nghị ưu tiên đặc biệt đối với người dân tộc thiểu số tại vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn; tránh quy định chung chung dễ gây thiệt thòi cho nhóm địa bàn thực sự cần ưu tiên.

Đại biểu cũng nêu bất cập về chế độ cử tuyển: địa phương cử người đi học nhưng khi về lại không có nhu cầu tuyển dụng, gây lãng phí lớn. Vì vậy, cần quy định rõ địa phương chỉ được cử tuyển khi xác lập nhu cầu nhân lực và phải ưu tiên tuyển dụng chính đối tượng này sau tốt nghiệp.

Một số ý kiến đề xuất mở rộng ưu tiên sang thân nhân liệt sĩ, thương binh, bởi người có công trực tiếp đa phần đã lớn tuổi, sức khỏe không còn phù hợp.

* Cũng trong phiên làm việc sáng nay, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026, với 429/433 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 90,51%).

Lan Anh (tổng hợp)