Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV

Thúc đẩy doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghệ cao, công nghệ chiến lược

Sáng 21/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Công nghệ cao (sửa đổi).

Các ý kiến cơ bản thống nhất với sự cần thiết sửa đổi Luật để phù hợp với định hướng phát triển mới, đồng thời tập trung góp ý vào tiêu chí xác định công nghệ cao, chính sách ưu đãi đối với doanh nghiệp, quy định về đô thị công nghệ cao và khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. 

Góp ý về tiêu chí xác định công nghệ cao, đại biểu cho rằng các tiêu chí tại Khoản 1, Điều 5 dự thảo Luật đã định hướng tới mục tiêu phát triển quốc gia, nâng cao năng suất, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Tuy nhiên, cần bổ sung rõ tiêu chí “nâng cao năng suất lao động” như một thước đo quan trọng phản ánh hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ cao trong thực tiễn.

Về chính sách thúc đẩy doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghệ cao, công nghệ chiến lược và cơ chế chia sẻ rủi ro (Điều 16), ý kiến tại phiên thảo luận ghi nhận tích cực việc dự thảo đã phân biệt rành mạch giữa công nghệ cao và công nghệ chiến lược.

Sản phẩm chiến lược được tạo ra bởi công nghệ chiến lược, có mức độ rủi ro cao hơn, tầm nhìn dài hạn và mang tính bao trùm, nên theo đại biểu, rất cần một hệ thống ưu đãi khác biệt, rõ ràng hơn so với sản phẩm công nghệ cao thông thường.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan điều hành phiên thảo luận. Ảnh: quochoi.vn

Đối với hoạt động sản xuất sản phẩm chiến lược bằng công nghệ chiến lược, đại biểu đề nghị phải thiết kế cơ chế chia sẻ rủi ro và hỗ trợ mạnh mẽ hơn từ ngân sách nhà nước. Việc đặt ra yêu cầu ngân sách “bỏ ra là phải thành công” hoặc “thu lại đủ phần đã chi” bị cho là không phù hợp với bản chất rủi ro cao của hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) và có thể làm nản lòng đội ngũ nhà khoa học, doanh nghiệp tiên phong đổi mới sáng tạo.

Liên quan tới quy định hỗ trợ cá nhân quản lý trực tiếp R&D tại doanh nghiệp công nghệ cao và doanh nghiệp sản xuất sản phẩm chiến lược, đại biểu đề nghị làm rõ khái niệm “người trực tiếp làm R&D” bao gồm những bộ phận nào trong hệ sinh thái nghiên cứu - thử nghiệm - thu mua - triển khai… Đồng thời nhấn mạnh yêu cầu đồng bộ chính sách: nếu ưu đãi chỉ tập trung vào một khâu, sẽ khó khuyến khích toàn bộ hệ sinh thái R&D vận hành hiệu quả.

Đối với quy định về khu đô thị công nghệ cao, đại biểu cho rằng việc chỉ xác định khu công nghệ cao hiện hữu là “nòng cốt” để hình thành đô thị công nghệ cao là chưa toàn diện. Thực tế, nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất đã và đang tập trung các nhà sản xuất công nghệ cao, có tiềm năng trở thành hạt nhân xây dựng đô thị công nghệ cao trong quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng. Vì vậy, đề nghị không nên giới hạn phạm vi “khu đô thị công nghệ cao” chỉ gắn với các khu công nghệ cao theo mô hình truyền thống.

Đại biểu cũng bày tỏ đồng tình với việc bổ sung quy định về đô thị công nghệ cao tại Điều 23 dự thảo Luật, coi đây là xu thế phù hợp với yêu cầu phát triển mới. Tuy nhiên, cần làm rõ một số vấn đề: mức phân loại đô thị đối với loại hình này; mô hình tổ chức, cấp chính quyền quản lý; cơ chế, chính sách và khung pháp lý riêng ra sao, đặc biệt là những trường hợp như điểm d Khoản 2 Điều 23. Việc làm rõ sẽ tạo cơ sở thống nhất trong quy hoạch, quản lý và thu hút đầu tư vào đô thị công nghệ cao.

Toàn cảnh phiên thảo luận. Ảnh: quochoi.vn

Đối với khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, đại biểu đánh giá dự thảo Luật đã có sự phân biệt về mặt pháp lý giữa khu công nghệ cao (Điều 22) và khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao (Điều 24). Điều 22 đã bổ sung nhiệm vụ sản xuất sản phẩm công nghệ cao, song Điều 24 lại chưa đề cập rõ nội dung sản xuất sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Theo phân tích của đại biểu, cách hiểu hiện nay dễ dẫn tới tình trạng: khu công nghệ cao gắn với hoạt động sản xuất, còn khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao lại thiên về thử nghiệm, trình diễn, chưa rõ vai trò sản xuất. Trong khi đó, dự thảo lại chưa giải thích thấu đáo khái niệm “ứng dụng công nghệ cao” trong nông nghiệp, gây lúng túng khi triển khai.

Từ thực tiễn nghiên cứu và sản xuất nông nghiệp, đại biểu đề nghị bổ sung nhiệm vụ sản xuất sản phẩm nông nghiệp vào Điều 24. Lý do là bởi nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là lĩnh vực nghiên cứu khó, ít hấp dẫn đối với nhà khoa học và nhà đầu tư mạo hiểm, thời gian thử nghiệm kéo dài qua nhiều vụ mùa, thậm chí nhiều năm mới khẳng định được hiệu quả. Kết quả nghiên cứu muốn đi vào đời sống phải được kiểm chứng thông qua sản xuất tập trung, quy mô đủ lớn trước khi nhân rộng đại trà.

Việc ghi rõ nhiệm vụ sản xuất trong khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao không chỉ làm cho khái niệm này trở nên rành mạch hơn về mặt pháp lý, mà còn tạo cơ sở để xây dựng cơ chế hỗ trợ thiết thực cho nhà khoa học, doanh nghiệp, nông dân trong quá trình ứng dụng, trải nghiệm và hoàn thiện sản phẩm…

Lan Anh (tổng hợp)