Kể chuyện hoa Đà Lạt

Với độ cao trên 1.400 m so với mặt nước biển, khí hậu trung bình quanh năm 18 - 22 độ C, cảnh quan bát ngát rừng thông và tràn ngập màu sắc của hàng nghìn loài hoa, TP. Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng) được xem là “tiểu Paris” ở vùng Đông Nam Á.

Nghề trồng hoa vốn khởi nguyên không phải xuất phát từ đất này, nhưng thật thú vị, với ưu thế riêng của mình, Đà Lạt đã làm một cú chuyển đổi ngoạn mục biến vùng đại ngàn sơn cước thành “vương quốc hoa” của cả nước.

Năm 1893, nhà bác học A.Yersin phát hiện ra Đà Lạt và những năm kế tiếp, người Pháp bắt tay xây dựng nơi này thành đô thị nghỉ dưỡng. Ngay từ buổi đầu lập phố, năm 1898, một trạm nông nghiệp đã được thiết lập ở vùng Đăng Kia do kỹ sư người Pháp M.Jacquet quản lý, bắt đầu tiến hành nghiên cứu và thực nghiệm các loài cây trồng, trong đó có nhiều giống hoa.

Nhà vườn Đà Lạt thu hoạch hoa.

Báo cáo của kỹ sư A.D’André, Trưởng trạm nông nghiệp Lang Bian ngày 15/12/1901 viết: “Năm nay, một số lượng tương đối lớn giống hoa được trồng thử. Tôi theo dõi các giống hoa cho kết quả tốt nhất và ít tốn công chăm sóc. Nói chung, có thể nói hoa ở Pháp và các vùng ôn đới rất thích hợp trên Lang Bian. Hoa phát triển tối đa và rực rỡ. Hầu hết các giống hoa đều cho hạt tốt đã được thu hái và giữ làm giống”.

Trên tạp chí Indochina số 28 năm 1941, một người Pháp là P.Munier đã viết: “Bên phải tôi, một lọ hoa lớn cắm lay ơn tuyệt đẹp. Bên trái tôi là những đóa hoa cẩm chướng xinh tươi như ở Pháp. Trong một lọ hoa khác là vài hoa địa lan màu vàng tôi vừa hái trong rừng. Trước cửa sổ, sáu cành mimosa đong đưa trước gió. Đà Lạt như vậy đó! Trước hết, là xứ sở của hoa, những luống hoa loa kèn và cúc trắng, hoa giấy đỏ và hoa rạng đông leo lên tận các bao lơn. Đà Lạt cung cấp cho Sài Gòn và các nơi 90 tấn hoa mỗi năm”…        

Để đô thị cao nguyên trở thành xứ sở của hoa, lịch sử nghề hoa Đà Lạt phải nhắc đến công lao của những nông phu đến từ xứ Bắc. Năm 1938, 33 nông dân từ các làng hoa Nghi Tàm, Quảng Bá, Vạn Phúc, Tây Tựu... thuộc tỉnh Hà Đông (cũ) được Hoàng triều Bảo Đại mời vào làm đẹp cho Đà Lạt bằng nghề trồng hoa truyền thống của mình. Tiếp đó, những lưu dân xa xứ đến đây cùng thời với người Hà Đông từ Hà Tĩnh, Nghệ An, Quảng Ngãi, Thừa Thiên -  Huế… đã tập làm quen với nghề trồng hoa. Những làng hoa có lịch sử lâu đời như ấp Hà Đông, ấp Nghệ Tĩnh, Thái Phiên, Đa Thành, Đa Thiện, Trại Hầm ra đời từ đó.

Phân loại hoa tại Công ty Đalat Hasfarm.

Đô thị đặc biệt này giống như một thiếu nữ được một chàng trai lực lưỡng vòng đôi cánh tay rộng mở là những dãy núi của cao nguyên Lang Bian ôm ấp vào lòng. Và đến lượt mình, Đà Lạt lại cưu mang các loài hoa lá.

Đến nơi này, du khách ngỡ như lạc vào thế giới ngàn hoa. Bên cạnh những loài hoa được bàn tay con người chăm trồng trong các công viên, công sở đến hoa trang trí trong vườn nhà cư dân, Đà Lạt còn có nhiều loài hoa dại cứ tự nhiên mọc, tự nhiên sinh trưởng và sống đời hoang dã. Chúng mọc bên vệ đường, dưới những tán rừng, bám vào vách đá trên sườn đồi hay tường nhà, bờ rào, lặng lẽ điểm tô cho bức tranh xanh của thành phố hoa. Đó là tặng vật mà thiên nhiên hào phóng ban tặng cho người Đà Lạt.

Hoa, thiên nhiên và bầu không khí mù sương huyền ảo như những sợi dây vô hình níu chân người Đà Lạt, vốn là những lưu dân đến từ nhiều vùng đất khác nhau, ở lại mãi với đô thị cao nguyên bình yên này. Hơn 100 năm qua, nhiều thế hệ người dân Đà Lạt đã trở thành những người cần mẫn chăm sóc thảo viên bách sắc, thiên hương để cống hiến những phút giây mỹ cảm cho người yêu hoa đến từ mọi miền. Từ nghề chơi quý tộc buổi đầu, nghề trồng hoa Đà Lạt đã vươn mình trở thành đỉnh cao của cả nước về diện tích, phẩm cấp cũng như sự đa dạng các chủng loại hoa cao cấp.

* * *

Năm tháng đi qua, hoa và nghề hoa Đà Lạt cũng chuyển mình theo hành trình lịch sử đất nước. Nếu ngày xưa, người Đà Lạt chăm hoa cho đẹp nhà, đẹp phố hay dành ít ỏi phục vụ trong những khách sạn, nhà nghỉ hay nhà giàu phố thị, thì nay hoa là sản phẩm hàng hóa cho họ làm giàu. Nếu ngày xưa chỉ là những nhà vườn nhỏ bé, đơn lẻ với những gánh hàng hoa gõ nhịp guốc lầm lũi trên những hẻm phố nghèo, những triền dốc vắng thì nay hoa Đà Lạt đã đến với hầu hết mọi miền trong nước và vượt đại dương ra với bè bạn muôn phương.

Sản xuất hoa cao cấp tại Công ty Dalat Hasfarm.

Thành phố cao nguyên đến nay đã có một nền sản xuất hoa bề thế hàng đầu cả nước, cả về quy mô lẫn công nghệ. Nhiều nhà vườn ngày xưa trồng hoa để chơi thì nay đã trở thành những chủ trang trại sản xuất hoa cao cấp, những triệu phú, tỷ phú nghề hoa. Cả thành phố trở thành một vườn hoa khổng lồ. Hoa nhà vườn và hoa công nghệ cao Đà Lạt xuất hiện trong các siêu thị cao cấp, trên các chợ toàn quốc, toàn cầu. Hoa cùng với các sản phẩm khác như rau, cà phê arabica và du lịch canh nông đã trở thành bốn sản phẩm chủ lực đang được tỉnh Lâm Đồng với sự hỗ trợ của Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản tại Việt Nam (JICA) xây dựng chuỗi thương hiệu quốc tế mang tên “Đà Lạt - kết tinh kỳ diệu từ đất lành”…  

Sản xuất, kinh doanh hoa, chăm hoa, chơi hoa, thưởng lãm hoa đã trở thành một yếu tố văn hóa và văn hóa ấy ở Đà Lạt đã hình thành từ rất lâu và rất tự nhiên.

Uông Thái Biểu