Nghĩ về chuyện học thật, thi thật, nhân tài thật...

Mấy ngày này, dù không rầm rộ nhưng các hoạt động hướng về Ngày Nhà giáo Việt Nam 20-11 vẫn được triển khai. Con tôi, hai đứa tiểu học, trong khu vực còn “điểm nóng” về dịch, vẫn chưa thể đến trường trực tiếp. Những buổi học online, cô trò, bạn mới trong lớp chỉ biết nhau qua màn hình. Mạng Internet khi nhanh, khi chậm, tiếng nói lúc nhỏ, lúc to, mọi sinh hoạt rối tinh lên, quả thật cả cô - trò, phụ huynh đều mệt lả nếu cứ kéo dài cảnh học online.

Nhưng, ngoài “bị mệt”, về sở học của con, tôi nhận ra một điều là không bị ảnh hưởng nhiều. Thậm chí, các cháu còn được học rất nhiều kiến thức quan trọng không có trong sách giáo khoa. Phụ huynh có điều kiện gần con, thúc ép chúng nên tiến độ, chất lượng bài học đều bảo đảm. Chúng cũng được bổ sung thêm kỹ năng sống khi trực tiếp trải nghiệm mọi cảnh huống của dịch bệnh tác động rất gần đến gia đình và hàng xóm.

Học sinh Trường Tiểu học Nguyễn Công Trứ (TP. Buôn Ma Thuột) học trực tuyến. Ảnh: Gia Nguyên

Điều đáng suy ngẫm hơn cả, quá trình học online, phụ huynh được chứng kiến hoặc vô tình phải nghe các buổi học. Để rồi, nhận ra rất nhiều vấn đề, cả tích cực lẫn hạn chế của việc dạy - học hiện nay. Đấy là điều mà lâu nay phụ huynh thường chỉ được nghe con kể, hoặc được xem - đọc - nghe trên các phương tiện truyền thông.

Từ chuyện phụ huynh được chứng kiến nhiều buổi học online của con, chắc chắn khát vọng dạy thật, học thật, thi thật, nhân tài thật lại càng mãnh liệt trong lòng mọi người. Đấy cũng là quan điểm, từ khóa, bài toán mà Chính phủ giao cho ngành giáo dục trong bối cảnh mới, nhiệm kỳ mới. 

Bàn về chữ “thật”, chúng ta không nên quên từ trái nghĩa, tức là chữ “giả”. Rõ ràng, đến lúc phải  tuyên chiến quyết liệt với các dạng tri thức giả, bằng cấp giả, dạy giả, học giả, nhân tài giả... bao nhiêu năm làm trì trệ nền giáo dục. Ngành giáo dục cần phải có sự chuyển hóa sâu sắc hơn về chất. Nó không chỉ là vấn đề chất lượng giáo dục mà sâu xa là chất lượng con người để đáp ứng cho nhu cầu của cuộc sống, chất lượng để tạo ra sự phát triển của đất nước, của nhu cầu nhân lực chất lượng cao và đặc biệt là nhân tài.

Không xây dựng được một nền giáo dục thực chất, rất khó đào tạo nên “nguyên khí quốc gia”. Nhân tài thực trong nước bị lẫn trong “giả”, chưa chắc đã được phát triển. Số khác thì tìm đường du học, định cư nước ngoài. 17/20 nhà quán quân chương trình “Đường lên đỉnh Olympia” đã chọn con đường ở lại nước ngoài sau khi du học. Theo thống kê của Viện Giáo dục quốc tế (IIE) vừa công bố báo cáo thường niên Open Doors hôm 16-11, dù chịu ảnh hưởng của dịch COVID-19, Việt Nam tiếp tục đứng thứ 6 trong danh sách những nước dẫn đầu về số lượng sinh viên du học tại Mỹ với 21.631 sinh viên trong năm học 2020 - 2021. Điều đó nói lên thực trạng: những người có điều kiện kinh tế lẫn nhân tài của ta không hiếm. Ngoài phải xây dựng nền giáo dục thật, hệ thống các trường đại học, cao đẳng trong nước cần phải được nâng cấp theo hướng toàn cầu hóa, liên kết với các nước có nền giáo dục tiên tiến, để nhân tài có thể được học tập ngay trên đất nước mình. Từ đó mở ra lộ trình cống hiến cho quê hương theo cách ngắn hơn, rõ ràng hơn.

Chúc các thầy cô giáo có ngày 20-11 bình an, thêm quyết tâm đeo đuổi cuộc trường chinh “dạy thật, học thật”!

Hữu Quý