Những phát minh khoa học giúp phòng, chống HIV/AIDS

Vắc xin DNA-rTV ngừa HIV

Các nhà khoa học Trung Quốc hiện đang thử nghiệm một loại vắc xin phòng HIV có tên DNA-rTV. Vắc xin đã hoàn thành giai đoạn thử nghiệm lâm sàng thứ hai vào năm 2019. Kết quả có vẻ khả quan, các hạt vắc xin có thể tự sinh sản, sau đó thâm nhập vào các tế bào trong cơ thể và tạo ra kháng nguyên. Các kháng nguyên cực kỳ quan trọng đối với việc chủng ngừa vì chúng làm cho hệ thống miễn dịch sản xuất ra các kháng thể. Nếu người đó đã từng bị nhiễm bệnh, những kháng thể này đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp hệ thống miễn dịch chống lại vi rút.

PrEP có thể ngăn ngừa nhiễm trùng

Người ta thường tuyên truyền, phòng bệnh hơn chữa bệnh, điều này rất đúng với căn bệnh thế kỷ HIV/AIDS chưa có thuốc chữa. Trong 15 năm qua, các nhà nghiên cứu đã đạt được những bước tiến đáng kinh ngạc trong việc phát triển thuốc PrEP mà họ cho rằng làm giảm nguy cơ nhiễm HIV xuống gần như bằng 0. Ban đầu, thuốc chỉ giới hạn ở một số nhóm nhất định như người bán dâm và người tiêm chích ma túy. Nhưng sau này, với những thử nghiệm đầy hứa hẹn, WHO đã khuyến nghị PrEP nên được cung cấp cho bất kỳ ai có nguy cơ lây nhiễm. Việc triển khai PrEP hiện khá phổ biến ở Mỹ, Brazil và Thái Lan. Ở Thái Lan, bất kỳ ai cũng có thể tiếp cận PrEP miễn phí bất kể tuổi tác hay giới tính.

Máy bán hàng tự động bán bộ kit xét nghiệm HIV

Thành phố Brighton của Anh phải đối mặt với nhiều vấn đề liên quan đến HIV. Cứ 1.000 người thì có 8 người có kết quả xét nghiệm dương tính với vi rút, gấp 4 lần mức trung bình của cả nước. Một nghiên cứu năm 2016 ước tính, gần 1/5 số người nhiễm HIV ở Brighton không biết họ đã nhiễm bệnh, tuy nhiên, con số này đang giảm xuống. Năm 2016, Hội đồng thành phố Brighton đã ra cam kết sẽ không phát sinh ca nhiễm mới, thông qua sáng kiến dùng máy bán hàng tự động bán bộ kit xét nghiệm HIV.

Máy bán hàng tự động bán kit xét nghiệm HIV ở Brighton.

 Những chiếc máy này là những công cụ đầu tiên trên thế giới dùng cho mục tiêu kiểm soát HIV. Năm 2017, Quỹ Martin Fisher đã xây dựng 5 máy ở các địa điểm xung quanh Brighton, nơi có nguy cơ cao nhất. Kết quả, các máy bán hàng tự động đóng một vai trò quan trọng trong việc giảm tỷ lệ lây nhiễm của thành phố. Giờ đây, người dân Brighton có thể sử dụng máy để mua dụng cụ kiểm soát bệnh lây lan qua đường tình dục (STI) cũng như xét nghiệm HIV. Noi gương Brighton, Glasgow, Liverpool, London và Manchester đã triển khai các dự án tương tự.

Chỉnh sửa gen - hy vọng cho bệnh nhân HIV

Nghiên cứu đột phá về HIV của Đại học Temple, Mỹ (TU) có thể mở ra triển vọng trong điều trị HIV. Chỉnh sửa gen (Gene editing) là một kỹ thuật hiện đang gây tranh cãi, nhưng nó có thể chứng minh chữa khỏi HIV. Vào năm 2020, các nhà nghiên cứu ở TU đã thử nghiệm 2 giải pháp chữa HIV cho những con chuột nhiễm HIV: Một, cho uống một loại thuốc giải phóng chậm trong 4 tuần và hai, chỉnh sửa gen.

 Hai phương pháp điều trị riêng biệt không mang lại hiệu quả, nhưng chúng có thể loại bỏ HIV nếu kết hợp cả hai. Trong số 23 con chuột nhận cả hai liệu pháp, 9 con đã trở lại âm tính với HIV. Hiện tại, những người có HIV vẫn có cuộc sống bình thường nhờ thuốc kháng vi rút. Những loại thuốc này ổn định tình trạng nhưng không phải là chữa bệnh. Nếu ngừng thuốc, các triệu chứng sẽ bùng phát trở lại chỉ sau vài tuần, nhưng nếu áp dụng phương pháp kết hợp nói trên có thể trị tận gốc.

 Khắc Duy

(Theo Listverse -11/2021)