Bóng đá Việt Nam và nỗi lo “đứt gãy” lực lượng

Bóng đá Việt Nam đang có dấu hiệu “đứt gãy” lực lượng. Vì thế, chúng ta phải làm sao để “con tàu” bóng đá nước nhà không bị “trật ray” ở thời khắc rất quan trọng như lúc này.

Đào tạo trẻ đi xuống

Rõ ràng thất bại của đội tuyển Việt Nam ở vòng loại thứ hai World Cup 2026 đâu chỉ là lỗi của mỗi mình Huấn luyện viên (HLV) Philippe Troussier mà còn là hệ quả của việc thiếu chiến lược phát triển thế hệ kế cận một cách bài bản và hiệu quả của bóng đá nước nhà. Nhìn lại hơn một năm qua với những kết quả không tốt ở vòng loại thứ hai World Cup 2026 và Asian Cup 2023, có thể thẳng thắn thừa nhận đội tuyển Việt Nam đang thiếu lứa kế cận đủ tầm để vạch ra chiến lược dài hơi cho sân chơi châu Á cũng như hướng đến giấc mơ World Cup.

Gần nhất, đội tuyển U23 Việt Nam cũng không để lại quá nhiều ấn tượng tại Vòng chung kết U23 châu Á 2024. HLV Hoàng Anh Tuấn vẫn có tiếng “mát tay” với bóng đá trẻ dù rất cố gắng để uốn nắn học trò nhưng lần này ông cũng phải “lực bất tòng tâm”. Bởi trong tay HLV Hoàng Anh Tuấn không có những "nguyên liệu" chất lượng để có thể tạo ra được "món ăn hảo hạng".

Không khó để nhận ra bóng đá trẻ Việt Nam đang xuống dốc. Nguyên nhân được chỉ ra bởi thiếu đầu tư, cũng như thiếu một quy trình đào tạo chuẩn mực. Hãy nhìn vào những lò đào tạo nổi tiếng nhất Việt Nam như: Hoàng Anh Gia Lai, Hà Nội, Đà Nẵng, Sông Lam Nghệ An... gần đây sa sút thế nào? Ngay cả lò đào tạo PVF với cơ sở vật chất hiện đại mà gần 5 năm qua cũng chẳng có một gương mặt nào nổi trội được trình làng.

Chúng ta đã từng tự hào có giai đoạn bóng đá trẻ nước nhà nở rộ những trung tâm đào tạo trẻ nổi danh như Hà Nội, PVF, Hoàng Anh Gia Lai, Viettel hay Sông Lam Nghệ An. Những “cái nôi” đào tạo như thế đã cho ra nhiều “sản phẩm” chất lượng. Hà Nội có Quang Hải, Đình Trọng, Duy Mạnh, Văn Hậu; Hoàng Anh Gia Lai có lứa khóa 1 và 2 đã quá nổi tiếng; Viettel có Hoàng Đức, Bùi Tiến Dũng, hay Sông Lam Nghệ An có Văn Đức, Xuân Mạnh.

Tuy nhiên, vẫn là những trung tâm ấy, vào lúc này lại chưa thể sản sinh lứa cầu thủ giỏi có đẳng cấp tiệm cận đàn anh. Những "sao mai"  ở cấp độ U23, U19, U17 hiện tại đều thiếu gương mặt nổi trội. Ở sân chơi trẻ, U23 Việt Nam chỉ giành tấm Huy chương Đồng tại SEA Games 32 sau hai kỳ liên tục giành vàng. Tỷ lệ cầu thủ U23 được đôn lên thi đấu và đặt dấu ấn tại V.League cũng suy giảm nghiêm trọng so với trước đây.

Bóng đá Việt Nam đang đối mặt với những khó khăn do “đứt gãy” thế hệ kế cận. Ảnh: VFF

Cần tái cấu trúc hệ thống đào tạo trẻ

Bóng đá Việt Nam đã có gần 25 năm khoác áo chuyên nghiệp. Tuy nhiên, chúng ta không có chiến lược phát triển cụ thể, nên các câu lạc bộ sống chủ yếu nhờ vào túi tiền và niềm vui của ông bầu. Còn bóng đá không tự thân làm ra tiền để nuôi chính bóng đá. Rất ít câu lạc bộ chăm sóc khâu đào tạo trẻ, chăm bẵm cái “gốc” khi hầu hết đều đầu tư phần “ngọn”.

Xây dựng bóng đá trẻ bền vững, có tính kế thừa và gối đầu, lứa sau phải nổi trội hơn lứa trước là một nhiệm vụ tiên quyết để có một nền bóng đá phát triển bền vững. Nếu không phải chuyên môn thì ít nhất lứa trẻ cũng phải tiến bộ hơn về mặt thể hình, thể lực. Nhưng với những gì mà lứa cầu thủ trẻ thể hiện trong thời gian qua thì rất khó cho U23 Việt Nam hay đội tuyển quốc gia.

Việc tuyển chọn, đào tạo trẻ cũng không ứng dụng khoa học kỹ thuật, mà chủ yếu dựa trên kinh nghiệm. Các nhà tuyển chọn, huấn luyện chưa thể đưa ra một công thức, triết lý đào tạo lối chơi mang tính thống nhất để hình thành hệ thống. Xét về mặt tổng thể, chúng ta hoàn toàn chưa có một chiến lược phát triển chung cho các lớp kế cận của đội tuyển Việt Nam trong những năm tiếp theo. Đào tạo cầu thủ trẻ ở Việt Nam như trồng “lúa trời” mang tính may mắn, thi thoảng sẽ có được những lứa giỏi, và thường xuyên không có "sản phẩm đầu ra" tốt đều đặn.

Sau 5 năm thành công cùng HLV Park Hang-seo, bóng đá Việt Nam đang ở chu kỳ đi xuống. "Nốt trầm" hiện tại báo hiệu tương lai khó khăn nhưng đây là giai đoạn chuyển giao không tránh khỏi. Bóng đá Việt Nam cần định vị lại chỗ đứng, củng cố nền tảng, tăng cường sức mạnh nội lực để chuẩn bị cho một chu kỳ phát triển tiếp theo.

Hữu Quý